Қазақстан республикасының азаматтық кодексi мұрағаттық версия


-бап. Бағалы қағазға құқықтарды растау



Pdf көрінісі
бет8/18
Дата12.03.2017
өлшемі1,05 Mb.
#9270
1   ...   4   5   6   7   8   9   10   11   ...   18

      130-бап. Бағалы қағазға құқықтарды растау 
 
      1. Бағалы қағаздың өзi құжатты бағалы қағазға құқықты растау болып табылады. 
Құжатты бағалы қағаздар бағалы қағаздар рыногының кәсiби қатысушысына сақтауға 
берiлген жағдайда, оның есебiн жүргiзу мақсатында осы кәсiби қатысушы ашқан шоттан 
алынған үзiндi көшiрме оған берiлген лицензияға сәйкес уәкiлеттiнiң осы бағалы 
қағазды осылай сақтауға құқығын растау болып табылады. Құжатты бағалы қағаз бен 
аталған шоттан берiлген үзiндi көшiрменiң арасында алшақтық болған кезде үзiндi 
көшiрмеге басымдық берiледi. 
 
       2. Бағалы қағаздар рыногының өзiне берiлген лицензияға сәйкес бағалы 
қағаздармен жасалған мәмiлелердi тiркеуге уәкiлеттi кәсiби қатысушысындағы бағалы 
қағаздың есебiн жүргiзу мақсатында ашылған шоттан үзiндi көшiрме құжатсыз бағалы 
қағазға құқықты растау болып табылады. 
 
       3. Бағалы қағаздар рыногының кәсiби қатысушыларының бағалы қағаздардың 
есебiн жүргiзуге арналған шоттарды ашу және жүргiзу тәртiбi, сондай-ақ осындай 
шоттардан берiлетiн үзiндi көшiрменiң мазмұны мен ресiмделуiне қойылатын талаптар 
Қазақстан Республикасының  заңдарымен айқындалады. 
 
      Ескерту. 130-бап жаңа редакцияда - Қазақстан Республикасының 2003.05.16. N 
416 
Заңымен 

 
      131-бап. Бағалы қағазға қойылатын талаптар 
 
      1. Бағалы қағаздармен куәландырылатын құқықтардың түрлерi, бағалы қағаздардың 
мiндеттi реквизиттерi, бағалы қағаз нысанына талаптар және басқа да қажеттi 
талаптар заң құжаттарымен немесе соларда белгiленген тәртiп бойынша белгiленедi. 
 
       2. Бағалы қағаздың мiндеттi реквизиттерi болмауы немесе бағалы қағаздың ол 
үшiн белгiленген нысанға сәйкес келмеуi оның жарамсыз болуына әкелiп соқтырады. 
 
      132-бап. Бағалы қағаз бойынша құқықтар беру 
 
      1. Ұсынушыға бағалы қағазбен куәландырылған құқықты басқа адамға беру үшiн 
бағалы қағазды сол адамға тапсыру жеткiлiктi. 
 
       2. Атаулы бағалы қағазбен куәландырылған құқықтар талапты (цессияны) 
жеңiлдету үшiн белгiленген тәртiп бойынша берiледi. Бағалы қағаз бойынша құқық 
берушi адам осы Кодекстiң 347-бабына сәйкес бұл талапты орындау үшiн емес, тиiстi 
талаптың жарамсыздығы үшiн жауапты болады. Атаулы бағалы қағаз бойынша құқықтарды 
басқа адамға берген кезде берiлетiн қағаз жойылады, ал оның жаңа иесiне басқа 
бағалы қағаз берiледi. 
 

 
       2-1. Эмиссиялық бағалы қағаздар бойынша құқықтар беру және солар бойынша 
құқықтарды растау ерекшелiгi Қазақстан Республикасының заң актiлерiмен айқындалады. 
 
       3. Ордерлiк бағалы қағаз бойынша құқықтар бұл қағазға берiлгенін жазу - 
индоссамент арқылы берiледi. Ордерлiк бағалы қағаз бойынша құқық берушi адам 
(индоссант), жылжымайтын мүлік ипотекасы туралы Қазақстан Республикасының заң 
актілерінде белгіленген жағдайларды қоспағанда, құқықтың болуы үшiн ғана емес, оның 
жүзеге асырылуы үшiн де жауапты болады. 
 
       Бағалы қағазда жасалған индоссамент бағалы қағазбен куәландырылған барлық 
құқықтарды бағалы қағаз бойынша құқықтар берiлетiн адамға - (индоссантқа) немесе 
соның бұйрығына ауыстырады. Индоссамент бланкiлiк болуы мүмкiн (орындауға тиiс адам 
көрсетiлмейдi). 
 
       Бағалы қағазбен куәландырылған құқықтарды жүзеге асыру, бұл құқықтарды 
индоссантқа бермей-ақ (сену индоссаментi) индоссаментке тапсырумен ғана шектелуi 
мүмкiн. Бұл жағдайда индоссант өкiл ретiнде әрекет жасайды. 
 
      Ескерту. 132-бапқа өзгерту енгiзiлдi - Қазақстан Республикасының 1998.03.02. 
N 211 
Заңымен 
, 2003.05.16. N 416 
Заңымен 
, 2003.06.03. N 426 
Заңымен 

 
      133-бап. Бағалы қағаз бойынша орындау 
 
      1. Бағалы қағазды берген адам және оны индоссиялаған барлық адамдар, 
жылжымайтын мүлік ипотекасы туралы Қазақстан Республикасының  заң актілерінде 
белгіленген жағдайларды қоспағанда, оның заңды иесiнiң алдында бiрге жауап бередi. 
Бағалы қағаздың заңды иесiнiң сондай қағазбен куәландырылған мiндеттемесiн бағалы 
қағаз бойынша мiндеттенгендердiң арасынан бiр немесе бiрнеше адамның орындауы 
туралы талабын қанағаттандырған ретте олар бағалы қағаз бойынша өздерiнен бұрын 
мiндеттенген өзге адамдарға керi талап қою (регресс) құқығына ие болады. 
 
       2. Мiндеттеменiң негiзi болмауын не оның жарамсыздығын сылтауратып бағалы 
қағазбен куәландырылған мiндеттеменi орындаудан бас тартуға жол берiлмейдi. 
 
       3. Бағалы қағаздың жалғандығын немесе жасандылығын байқаған бағалы қағаз 
иесi өзiне қағазды берген адамға, бағалы қағазбен куәландырылған мiндеттеменi 
лайықты орындау туралы және залалдардың орнын толтыру туралы талап қоюға құқылы. 
 
       4. Заңсыз иеленушiнiң қолындағы бағалы қағаз бойынша құқықтар жүзеге 
асырылмауға тиiс. 
 
      Ескерту. 133-бапқа өзгерту енгiзiлдi - Қазақстан Республикасының 2003.06.03. 
N 426 
Заңымен

 
       134-бап. Бағалы қағазды қалпына келтiру 
 
       Жоғалған бағалы қағаз бойынша және ордерлiк бағалы қағаз бойынша ұсынушы 
құқығын қалпына келтiрудi iс жүргiзу заңдарында көзделген тәртiппен сот жүргiзедi. 
 
      135-бап. 
 
      Ескерту. 135-бап алып тасталды - Қазақстан Республикасының 2003.05.16. N 416 
Заңымен 

 
      136-бап. Облигация 
 
      1. Облигация - шығару кезiнде айналыс мерзiмi алдын ала белгiленген, оны 
шығару шарттарына сәйкес облигацияны шығарған тұлғадан ол бойынша сыйақы алу және 
оның айналыс мерзiмiнiң аяқталуы бойынша облигацияның ақшалай немесе өзге де 
мүлiктiк балама түрдегi нақты құнын алу құқығын куәландыратын бағалы қағаз. 
 
       2. Облигациялар тек атаулы эмиссиялық бағалы қағаздар ретiнде шығарылады. 
 
       3. Қазақстан Республикасының Үкiметi, Қазақстан Республикасының Ұлттық 
Банкi, коммерциялық ұйымдар облигациялар шығаруға құқылы. 
 
       4. Облигациялардың түрлерi және оларды шығару тәртiбi Қазақстан 
Республикасының заңдарымен белгiленедi. 
 
      Ескерту. 136-бап жаңа редакцияда - 1998.07.10. N 282 
Заңымен 
, 2003.05.16. N 

 
416 
, өзгерту енгізілді - 2004.12.20. 
N 13 
(2005 жылғы 1 қаңтардан бастап 
қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен. 
 
      137-бап. 
 
      138-бап. 
 
      Ескерту. 137, 138-баптар алынып тасталды - Қазақстан Республикасының 
1997.07.11. N 154 
Заңымен

 
      139-бап. Акция 
 
      1. Акция - акционерлiк қоғам шығаратын және акционерлiк қоғамды басқаруға 
қатысуға, ол бойынша дивиденд және акционерлiк қоғам таратылған жағдайда оның 
мүлкiнiң бiр бөлiгiн алуға құқықтарды, сондай-ақ Қазақстан Республикасының заң 
актiлерiнде көзделген өзге де құқықтарды куәландыратын бағалы қағаз. 
 
       2. Акциялар тек атаулы эмиссиялық бағалы қағаздар ретiнде шығарылады. 
 
       3. Акциялардың түрлерi Қазақстан Республикасының заң  
актiлерiмен белгiленедi. 
 
       Акцияларды шығару тәртiбi Қазақстан Республикасының бағалы қағаздар рыногы 
туралы заңдарымен белгiленедi. 
 
       4. Акционерлiк қоғамның ұйымдық-құқықтық нысанында құрылған коммерциялық 
емес ұйымдар өз акциялары бойынша дивидендтер төлеудi жүзеге асырмайды. 
 
       5. Қазақстан Республикасының заң актiлерiнде өзiнiң әрекетiмен немесе 
әрекетсiздiгiмен акционерлiк қоғамның мүддесiн бұзған акционерден акцияларды сот 
шешiмi бойынша сатып алу мүмкiндiгi көзделуі мүмкiн. 
 
       Банктерде және банк операцияларының жекелеген түрлерiн жүзеге асыратын 
ұйымдарда, сондай-ақ сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымдарында Қазақстан 
Республикасының заң актiлерiмен белгiленген тәртiппен есептелетiн меншiктi 
капиталдың тepic мөлшерi болған жағдайда, олардың акцияларын мәжбүрлеп сатып алудың 
мүмкiндiгi мен негiздемесi көзделуi мүмкiн. 
 
      Ескерту. 139-бап жаңа редакцияда - 2003.05.16. N 416 
Заңымен 
, 139-бапқа 
өзгерту енгізілді - 2005.07.08. N 72 (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан 
қараңыз) 
Заңымен 

 
       139-1-бап. Банктiк депозит сертификаты 
 
      Банктiк депозит сертификаты - өз ұстаушысының шығару шарттарында белгiленген 
айналыс мерзiмi аяқталғаннан кейiн не ол аяқталғанға дейiн номиналды құнын, сондай-
ақ шығару шарттарында белгiленген мөлшерде сыйақы алу құқығын растайтын атаулы 
эмиссиялық емес бағалы қағаз. 
 
      Ескерту. 139-1-баппен толықтырылды - Қазақстан Республикасының 2007.01.12. N 
225 
Заңымен. 
 
      140-бап. 
 
      Ескерту. 140-бап алынып тасталды - Қазақстан Республикасының 1997.07.11. N 
154 Заңымен . 
 
   Параграф 3. Мүліктік емес өзіндік құқықтар  
      141-бап. Мүлiктiк емес өзiндiк құқықтарды қорғау 
 
      1. Мүлiктiк емес өзiндiк құқықтары бұзылған адамның, осы Кодекстiң 9-бабында 
көзделген шаралардан басқа, осы Кодекстiң ережелерi бойынша моральдық зардаптарын 
өтетуге құқығы бар. 
 
       2. Мүлiктiк емес өзiндiк құқықтардың қорғалуын азаматтық iс жүргiзу 
заңдарында көзделген тәртiп бойынша сот жүзеге асырады. 
 
       3. Егер осы Кодексте өзгеше көзделмесе құқық бұзған адамның кiнәсiне 
қарамастан, мүлiктiк емес өзiндiк құқықтар қорғалуға тиiс. Қорғау туралы талап 
қойған адам өзiнiң мүлiктiк емес өзiндiк құқығының бұзылуын нақты дәлелдеуге тиiс. 
 
       4. Мүлiктiк емес өзiндiк құқығы бұзылған адам өз таңдауы бойынша оны 
бұзушыдан бұзылу зардаптарын жоюды немесе бұзушының есебiнен өз бетiнше қажеттi 

 
әрекеттер жасауды не олардың орындалуын үшiншi жаққа тапсыруды талап етуi мүмкiн. 
 
      Ескерту. 141-бапқа өзгерту енгiзiлдi - Қазақстан Республикасының 1998.03.02. 

211 
Заңымен. 
 
      142-бап. Мүлiктiк құқықтармен байланысты мүлiктiк 
 
               емес өзiндiк құқықтар 
 
      Мүлiктiк емес өзiндiк және мүлiктiк құқықтар бiр мезгiлде бұзылған жағдайда 
мүлiктiк емес өзiндiк құқықтардың бұзылғандығы үшiн жәбірленушiге тиесiлi өтем 
ескерiле отырып, мүлiктiк зиянның орнын толтыру мөлшерi ұлғаяды. 
 
      143-бап. Ар-намысты, қадiр-қасиеттi және iскерлiк 
 
               беделдi қорғау 
 
      1. Азамат немесе заңды тұлға өзінің ар-намысына, қадір-қасиетіне немесе 
іскерлік беделіне нұқсан келтіретін мәліметтерді сот тәртібімен теріске шығаруды 
талап етуге құқылы. 
 
       2. Егер азаматтың немесе заңды тұлғаның ар-намысына, қадiр-қасиетiне немесе 
iскерлiк беделiне кiр келтiретiн мағлұматтар бұқаралық ақпарат құралдары арқылы 
таратылған болса, олар сол бұқаралық ақпарат құралдарында тегiн терiске шығарылуға 
тиiс. 
 
       Егер аталған мағлұматтар ұйымнан шыққан құжатта болса, бұл құжаттағы 
мағлұматтардың шындыққа сай келмейтiндiгi туралы тиiстi адамға мiндеттi түрде 
хабарлана отырып, мұндай құжат алмастырылуға немесе керi сұратып алынуға тиiс. 
 
       Өзге реттерде терiске шығару тәртiбiн сот белгiлейдi. 
 
       3. Бұқаралық ақпарат құралдары азаматқа немесе заңды тұлғаға қатысты олардың 
құқықтарына немесе заңды мүдделерiне нұқсан келтiретiн мағлұматтар жарияласа, олар 
сол бұқаралық ақпарат құралдарында өз жауаптарын тегiн жариялауға құқылы. 
 
       4. Бұқаралық ақпарат құралдарында терiске шығаруды не жауапты жариялау 
туралы азаматтың немесе заңды тұлғаның талабы, егер бұқаралық ақпарат органы мұндай 
жарияланымнан бас тартса не бiр айдың iшiнде жарияланым жасамаса, сондай-ақ ол 
таратылған ретте, сотта қаралады. 
 
       5. Егер соттың шешiмi орындалмаса, сот тәртiп бұзушыға бюджеттiң кiрiсiне 
өндiрiлiп алынатын айыппұл салуға құқылы. Айыппұл азаматтық iс жүргiзу заңдарында 
белгiленген тәртiп пен мөлшерде салынады. Айыппұл төлеу тәртiп бұзушыны сот 
шешiмiнде көзделген әрекеттi орындау мiндетiнен босатпайды. 
 
       6. Азаматқа немесе заңды тұлғаға қатысты олардың ар-намысына, қадiр-
қасиетiне немесе iскерлiк беделiне кiр келтiретiн мағлұматтар таратылған болса, 
олар мұндай мағлұматтарды терiске шығарумен бiрге олардың таратылуымен өздерiне 
келтiрiлген залалдың немесе моральдық зиянның орнын толтыруды талап етуге құқылы. 
 
       7. Егер азаматтың немесе заңды тұлғаның ар-намысына, қадiр-қасиетiне және 
iскерлiк беделiне кiр келтiретiн мағлұматтарды таратушыны анықтау мүмкiн болмаса, 
өзi жөнiнде осындай мағлұматтар тараған адам таратылған мағлұматтарды шындыққа сай 
келмейдi деп тану туралы сотқа жолдануға құқылы. 
 
        
Ескерту. 143-бапқа өзгерту енгізілді - Қазақстан Республикасының 
2009.02.06. 
N 123-IV 
Заңымен (Заңның қолданысқа енгізілу тәртібін 
2-баптан 
қараңыз). 
 
      144-бап. Жеке бастың құпиясын сақтау құқығы 
 
      1. Азаматтың жеке бас құпиясын, оның iшiнде хат алысу, телефон арқылы 
сөйлесу, күнделiктер, естелiктер, жазбалар, iшкi жан сыры, бала асырап алу, туу 
құпиясын, дәрiгерлiк, адвокаттық құпияны, банктiк салымдар құпиясын сақтауға құқығы 
бар. 
 
       Жеке бас құпиясы заң   құжаттарында белгiленген реттерде ғана ашылуы мүмкiн. 
 
       2. Күнделiктердi, жазбаларды, естелiктердi және басқа құжаттарды жариялауға 
- олардың авторының келiсiмiмен, ал хаттарды олардың авторы мен алысушысының 

 
келiсiмiмен ғана жариялауға жол берiледi. Олардың қайсыбiрi қайтыс болған жағдайда 
аталған құжаттар қайтыс болған адамның артында қалған жұбайының және балаларының 
келiсiмiмен жариялануы мүмкiн. 
 
      Ескерту. 144-бапқа өзгерту енгiзiлдi - Қазақстан Республикасының 1997.07.11. 
N 154 
Заңымен 

 
      145-бап. Өз бейнесiне құқық 
 
      1. Қандай да бiр адамның суреттiк бейнесiн оның келiсiмiнсiз, ал ол қайтыс 
болған жағдайда - мұрагерлерiнiң келiсiмiнсiз пайдалануға ешкiмнiң де құқығы жоқ. 
 
       2. Басқа адам бейнелеген бейнелеу туындыларын (сурет, фотосурет, кинофильм 
және басқалар) - бейнеленген адамның келiсiмiмен, ал ол қайтыс болғаннан кейiн оның 
балалары мен артында қалған жұбайының келiсiмiмен ғана жариялауға, қайта шығаруға 
және таратуға жол берiледi. Егер заң құжаттарында белгiленсе, не бейнеленген адам 
ақы алып кескiнделген болса, ондай келiсiм талап етiлмейдi. 
 
      146-бап. Тұрғын үйге қол сұғылмау құқығы 
 
       Заң   құжаттарында көзделгеннен басқа реттерде азаматтың тұрғын үйге қол 
сұққызбау құқығы болады, яғни тұрғын үйiне өзiнiң еркiнен тыс баса-көктеп кiрудiң 
кез-келген әрекетiн тыюға құқығы бар. 
 
   4-тарау. Мәмілелер  
      147-бап. Мәмiле ұғымы 
 
      Азаматтар мен заңды тұлғалардың азаматтық құқықтары мен мiндеттерiн 
белгiлеуге, өзгертуге немесе тоқтатуға бағытталған әрекеттерi мәмiлелер деп 
танылады. 
 
      148-бап. Бiржақты мәмiлелер мен шарттар 
 
      1. Мәмiлелер бiржақты және екi немесе көпжақты (шарттар) болуы мүмкiн. 
 
       2. Заңдарға немесе тараптардың келiсiмiне сәйкес жасалуы үшiн бiр тараптың 
ерiк бiлдiруi қажет және жеткiлiктi болатын мәмiле бiржақты мәмiле деп есептеледi. 
 
       3. Шарт жасасу үшiн екi тараптың (екiжақты мәмiле) не үш немесе одан да көп 
тараптың (көпжақты мәмiле) келiсiлген ерiк бiлдiруi қажет. 
 
      149-бап. Бiржақты мәмiлелердi құқықтық реттеу 
 
      1. Бiржақты мәмiле мәмiле жасаған адамға мiндеттер жүктейдi. Ол басқа 
адамдарға заң құжаттарында белгiленген не сол адамдармен келiсiм болған реттерде 
ғана мiндеттер жүктей алады. 
 
       2. Бiржақты мәмiлелерге тиiсiнше мiндеттемелер туралы және шарттар туралы 
жалпы ережелер қолданылады, өйткенi бұл заңдарға, мәмiленiң табиғаты мен мәнiне 
қайшы келмейдi. 
 
      150-бап. Шартпен жасалған мәмiлелер 
 
      1. Егер тараптар құқықтар мен мiндеттердiң туындауын басталу-басталмауы 
белгiсiз мән-жайға байланысты етiп қойса, мәмiле кейiнге қалдырылатын шартпен 
жасалды деп есептеледi. 
 
       2. Егер тараптар құқықтар мен мiндеттемелердiң тоқтатылуын басталу-
басталмауы белгiсiз мән-жайға байланысты етiп қойса, мәмiле кейiн күшi жойылатын 
шартпен жасалды деп есептеледi. 
 
       3. Егер шарттың басталуы тиiмсiз болатын тарап шарттың басталуына терiс 
пиғылмен кедергi жасаса, шарт басталды деп танылады. 
 
       Егер шарттың басталуы тиiмдi болатын тарап шарттың басталуына терiс пиғылмен 
ықпал етсе, шарт басталмаған деп танылады. 
 
      151-бап. Мәмiленiң нысаны 
 
      1. Мәмiлелер ауызша және жазбаша нысанда жасалады (жай немесе нотариалдық). 
 
       2. Заңдармен немесе тараптардың келiсiмiмен жазбаша (жай не нотариалдық) 
немесе өзге белгiлi бiр нысан белгiленбеген мәмiле, атап айтқанда, олар жасалған 
кезде атқарылатын мәмiлелердiң бәрi ауызша жасалуы мүмкiн. Мұндай мәмiле адамның 

 
мiнез-құлқынан оның мәмiле жасау еркi айқын көрiнiп тұрған ретте де жасалған деп 
саналады. 
 
       3. Жетон, билет немесе әдеттегiдей қабылданған өзге де растайтын белгi 
арқылы расталған мәмiле, егер заңдарда өзгеше белгiленбесе, ауызша түрде жасалған 
болып табылады. 
 
       4. Үндемей қалу заңдарда немесе тараптардың келiсiмiнде көзделген реттерде 
мәмiле жасауға ерiк бiлдiру деп танылады. 
 
       5. Жазбаша түрде жасалған шартты орындау үшiн жасалған мәмiлелер, егер 
заңдарға қайшы келмесе, тараптардың келiсiмi бойынша ауызша жасалуы мүмкiн. 
 
      152-бап. Мәмiленiң жазбаша түрi 
 
      1. Мынадай мәмiлелер: 
 
       1) егер мәмiлелердiң жекелеген түрлерi үшiн заңдарда өзгеше арнайы 
көзделмесе немесе iскерлiк қызмет өрiсiнiң әдеттегi құқықтарынан туындамаса, 
мәмiлелердi жасау кезiнiң өзiнде орындалатындарынан басқа, кәсiпкерлiк қызмет 
үрдiсiнде жүзеге асырылатын; 
 
       2) мәмiлелердi жасау кезiнiң өзiнде орындалатындарынан басқа, жүз есептiк 
көрсеткiш жоғары сомаға; 
 
       3) заңдарда немесе тараптардың келiсiмiнде көзделген өзге де реттерде 
жазбаша түрде жасалуға тиiс. 
 
       2. Егер iскерлiк қызмет өрiсiнiң әдеттегi құқықтарынан өзгеше туындамаса, 
жазбаша түрде жасалған мәмiлеге тараптар немесе олардың өкiлдерi қол қоюға тиiс. 
 
       Егер заңдарға немесе мәмiлеге қатысушылардың бiрiнiң талаптарына қайшы 
келмесе, мәмiле жасау кезiнде қол қоюдың факсимилелiк көшiрме, электрондық цифрлық 
қолтаңба құралдарын пайдалануға жол берiледi. 
 
       3. Екiжақты мәмiлелер әрқайсысына өзiн жасаған тараптар қол қойған 
құжаттарды алмасу арқылы жасалуы мүмкiн. 
 
       Хат, жеделхат, телефонжазба, телетайпжазба, факс, электрондық құжаттар 
немесе субъектiлердi және олардың ерiк бiлдiруiнiң мазмұнын айқындайтын өзге де 
құжаттар алмасу, егер заңдармен немесе тараптардың келiсiмiмен өзгеше белгiленбесе, 
жазбаша түрде жасалған мәмiлеге теңестiрiледi. 
 
       Заңдармен және тараптардың келiсiмiмен қосымша талаптар белгiленуi мүмкiн, 
оларға мәмiле нысаны, атап айтқанда, белгiленген нысанды бланкiге жазу, мөрмен 
бекiту сәйкес келуге және оларда осы тараптарды орындамау салдары көзделуге тиiс. 
 
       4. Егер азамат дене кемтарлығы, науқастығы немесе сауатсыздығы салдарынан 
өзi қол қоя алмаса, оның өтiнiшi бойынша мәмiлеге басқа азамат қол қоя алады. 
Соңғысының қойған қолын, егер заңдарда өзгеше көзделмесе, нотариат немесе сондай 
нотариалдық әрекет жасау құқығы бар басқа лауазымды адам, мәмiле жасаушының өзi қол 
қоя алмаған себептердi көрсете отырып, куәландыруға тиiс. 
 
       5. Жазбаша түрде жасалған мәмiленi орындаған тарап екiншi тараптан оның 
орындалғанын растайтын құжат талап етуге құқылы. 
 
       Мәмiлелердi жасау кезiнiң өзiнде орындалатындарынан басқа, ауызша 
кәсiпкерлiк мәмiленi орындаған тараптың да осындай құқығы бар. 
 
      Ескерту. 152-бапқа өзгерту енгiзiлдi - Қазақстан Республикасының 1998.03.02. 
N 211 
, 2003.01.08. 
N 372 
Заңдарымен. 
 
       153-бап. Мәмiленiң жазбаша түрiн сақтамау салдары 
 
      1. Мәмiленiң жай жазбаша түрiн сақтамау оның жарамсыз болып қалуына әкелiп 
соқтырмайды, бiрақ дау туған жағдайда тараптарды мәмiленiң жасалғанын, мазмұнын 
немесе орындалуын куәгерлiк айғақтармен растау құқығынан айырады. Алайда тараптар 
мәмiленiң жасалғанын, мазмұнын немесе орындалғанын жазбаша немесе өзге, куәгерлiк 
айғақтардан басқа дәлелдермен растауға құқылы. 
 
       2. Заң құжаттарында немесе тараптардың келiсiмiнде тiкелей көрсетiлген 

 
реттерде мәмiленiң жай жазбаша түрiн сақтамау оның жарамсыз болып қалуына әкелiп 
соқтырады. 
 
       3. Сыртқы экономикалық мәмiленiң жай жазбаша түрiн сақтамау мәмiленiң 
жарамсыз болып қалуына әкелiп соқтырады. 
 
      154-бап. Мәмiленi нотариаттың куәландыруы 
 
      1. Заң құжаттарында немесе тараптардың келiсiмiмен белгiленген реттерде 
жазбаша мәмiлелер оларды нотариат куәландырғаннан кейiн ғана жасалды деп саналады. 
Мұндай талапты сақтамау осы Кодекстiң 157-бабының 3-тармағында көзделген салдармен 
мәмiленiң жарамсыз болып қалуына әкелiп соқтырады. 
 
       2. Егер нотариаттың куәландыруын талап ететiн мәмiленi тараптар немесе 
тараптардың бiрi iс жүзiнде орындаған болса, ол өзiнiң мазмұны жағынан заңдарға 
қайшы келмесе және үшiншi жақтардың құқықтарын бұзбаса, сот мүдделi тараптың арызы 
бойынша мәмiленi жарамды деп тануға құқылы. Бұл ретте мәмiленi кейiннен нотариаттың 
куәландыруы талап етiлмейдi. 
 
      155-бап. Мәмілелерді тіркеу 
 
      1. Егер заңнамалық актілерде өзгеше көзделмесе, заңнамалық актілерге сәйкес 
мемлекеттік немесе өзге де тіркелуге тиіс мәмілелер тіркелгеннен кейін жасалған 
болып есептеледі. 
 
       Тіркеуден бас тарту жазбаша түрде ресімделуге тиіс және заңнама талаптарының 
бұзылуына сілтеме жасалғанда ғана мүмкін болады. 
 
       2. Егер тараптардың бірі мәміле бойынша құқықтарды мемлекеттік тіркеуден 
жалтарса, сот екінші тараптың талап етуімен мәміле бойынша құқықтарды тіркеу туралы 
шешім шығаруға құқылы. Мұндай жағдайда құқықтар сот шешіміне сәйкес тіркеледі. 
 
      Ескерту. 155-бап жаңа редакцияда - Қазақстан Республикасының 2007.07.26. 

311 
Заңымен. 
 
      РҚАО-ның ескертуі!
 
      156-бапқа өзгерту қарастырылған - ҚР  Заңымен.
 
      156-бап. Биржалық мәмiлелер 
 
      1. Биржалық мәмiлелер - нысаны биржадағы айналысқа жiберiлген мүлiк болып 
табылатын және тиiстi биржалар (тауар, қор және басқа) туралы Қазақстан 
Республикасының заңдары мен биржалық сауда ережелерiне сәйкес онымен сауда-саттық 
жүргiзуге қатысатындармен жасалатын мәмiлелер. 
 
       2. Биржалық мәмiлелер осы мәмiлелердiң жасалғандығын растау үшiн биржа 
беретiн құжаттармен ресiмделедi. 
 
       3. Егер заңдардан, тараптардың келiсiмiнен немесе мәмiленiң мәнiнен өзге 
жағдайлар туындамаса, биржалық мәмiлелерге олардың мазмұнына қарай тиiстi шарт 
(сатып алу-сату, комиссиялар және басқалар) туралы ережелер қолданылады. 
 
       4. Заңнамада немесе биржалық сауда ережелерiнде, заңсыз жолмен алынған 
кірістерді заңдастыруға (жылыстатуға) және терроризмді қаржыландыруға қарсы іс-
қимыл туралы Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес қаржы мониторингі 
жөніндегі уәкілетті органға ұсынылатын мәліметтерден басқа, тараптардың 
коммерциялық құпиясы болып табылатын және олардың келiсiмiнсiз жария етуге 
жатпайтын биржалық мәмiлелердiң талаптары көзделуi мүмкiн. 
 
       5. Биржалық мәмiлелер жасасуға байланысты даулар тиiстi биржа жанындағы 
биржа төрелiгiнде қаралады, оның шешiмiне сотта дау айтылуы мүмкiн. 
 
       6. 
Алынып тасталды - ҚР 1998.03.02 
N 211
 Заңымен.
 
      Ескерту. 156-бапқа өзгерту енгiзiлдi - ҚР 1998.03.02 
N 211
, 2003.05.16 
N 416

2009.08.28 
N 192-IV
 (2010.03.08 бастап қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен. 
 

Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   4   5   6   7   8   9   10   11   ...   18




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет