Қазақстан Республикасының Білім және ғылым министірлігі А. Байтұрсынов атындағы Қостанай мемлекеттік универстеті Психология және педагогика кафедрасы
жүктеу/скачать 0,86 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- 3. Қазақстандағы психологияның дамуы.
| 2. Ресейде психологияның дамуы
Ресейде отандық жалпы ғылыми негіздері 19ғ. ортасында ғана қолдана бастады. Яғни 19- шы ғ. 60-70-ші ж.материалистік философия мен идеялистік философияның арасында болған күрес жалпы белгілі әсер етті. И.М.Сеченов материалистік ағымды, ал К.Д.Кавелин идеалистік ағымды жақтады. И.М.Сеченовтың «бас миының рефлекстері»деген еңбегінде 1863 ж «өмірдің сапасы және сапасыз актілерінің барлығы шығу тегі жағынан рефлекстер»деген қорытынды берді. Ұлы орыс педагогі К.Д.Ушинский «Адам-тәрбие пәні»1867ж. атты еңбегі шықты. Жалпы оқу тәрбие жұмысына мейлінше мол қолданып, педагогикалық психологияның негіз салды. Социалистік қазан төңкерісіне дейін Ресейде психологиялық ағымдардың ішінде көрнекі орын алған метофизикалық психология Франк, Лосский болғанымен,тәжірибелік психология дамуы өрлей түсті. (Челпанов, Ланге, Лазурский т.б.). Сонымен қатар И.П.Павловтың шартты рефлекстер туралы еңбегінің мәні зор. Сондай-ақ, А.И. Герцен, К.Г. Белинский, А.Н.Радищев т.б. орыс ойшылдары болды. 3. Қазақстандағы психологияның дамуы. Жан дүниесінің сыры жайлы дәйекті пікірлерді қазақ ойшылдары да айтқан. Яғни мақал-мәтелдер, фольклорда жиі кездеседі. Мәселен, жан «бар жерде қаза бар», «Тәні саудың жаны сау» осындай мақалдарда жан мен тәннің ара қатынасын байқау қиын емес. Көшпелі ата-бабаларымыздың жан дүниесінің сырларын Асанқайғы, Шалкиіз, Жиембет, Ақтамберді, Бұхар т.б. жырауларынан көреміз. С.Торайғыров : «Жан мен тән ылғи да бірлікте байланысты болады»деді. Яғни материалистік қорытынды берді. Қазақстанда жалпы ой-пікірлер Ш.Уалиханов, Ы.Алтынсарин, С.Торайғыров, Ж.Аймауытов, М.Жұмабаев есімдерімен тығыз байланысты. Ш.Уалиханов : қазақ жұртының сана-сезімімен дүние танымдық көзқарасты зерделей отырып, осы халықтың рухани дүниесі жайында бағалы еңбектер жазды. Ал, Ы.Алтынсарин : халықтың тіршілігі мен әралуан әдет-ғұрпы және салт-санасы жайлы этнографиялық еңбектер жазды. Ш.Құдайбердиев те 1858-1931 ж «жан тәнге, ақыл жанға маталып тұр» деп айтқан. М.Жұмабаевтың «Педагогтка» еңбегіндегі 2-ші тараудың өзекті мәселесі болып жан тәрбиесі атты еңбегі болды. Онда жан көріністерін топ-топқа бөлу, ішкі сезім яки көңіл көріністерін қарастырды. Сондай-ақ А.Құнанбаевтың қара сөздерінен, өлеңдерінен адамның мінез- құлықтарын, іс-әрекетін,адамгершілік қасиетін және сана-сезімінің қалыптасуын бейнелеген. Ал, Ж.Аймауытов 1924-1929ж психолог ғалым болып шашылды. Оның «Тәрбие жетекші», «психология», «жан жүйесі және өнер таңдау» т.б.еңбектері болды. «психология» атты кітабы 12 тарау,102 параграфтан тұрды. Оның психология ғылымында сөз еткен тақырыбы негізінен жеке адамның даралығы, мінезі, темпераменті. жүктеу/скачать 0,86 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|