дау жоқ, белгілі бір іске аспайтын қиял – утопизм орын алады.
216
адамның қоршаған дүниені танып білуін оның сезімдік пайымда-
уы деп түсіндірді. Қоршаған әлемдегі заттар адамның сезіміне әсер
етеді және сол заттарды тек қабылдайды, ал белсенділік сыртқы
дүние заттарының өздеріне берілген. Маркс бойынша, кез келген та-
ным субъект (адам) пен объектінің (адамның танымдық әрекеттері
бағытталған заттар, құбылыстар) өзара іс-әрекеттерін білдіреді. Адам
назарынан және іс-әрекетінен тыс жатқан заттар мен құбылыстар
тек Табиғаттың шикі материалы болып табылады. Міне, сондықтан
адамның ойлауының негізі – Табиғат қана емес, сонымен қатар
адамның іс-әрекеті арқылы оны өзгерту қажеттігі. Ал осы өзгерту
барысында ойлау дамиды, демек, адамның қоршаған дүниені танып
білуі орын алады. Сөйтіп, адамның белсенділігі нәтижесінде ғана
табиғат заты танылады және адамдардың қажеттіліктерін өтеу үшін
өзгерістерге ұшырайды. Әлемді нақты танып білу – оны адамның
игеруі болып табылады.
Маркстік философия теориялық емес, бәрінен бұрын практикалық,
яғни іс жүзіндегі мәселе болып табылатын шындық мәселесіне де жаңа
идеялар енгізеді. Шындық туралы өмірден, тәжірибеден алшақ жатқан,
таусылмайтын айтыс-тартыстар тек схоластикалық теориялауға әкеліп
соқтырады. Философтар әртүрлі жолдармен дүниені түсінуге ғана
әрекет жасады ғой, ал мәселе оны өзгерту қажеттігінде жатыр. Олар кез
келген философиялық қағидалардың келешекте ғылым мен қоғамдық
өмірдің дамуы барысында сөзсіз өзгеретініне, нақтыланатынына, байи-
тынына сенді.
Достарыңызбен бөлісу: