ҚазаҚстан Республикасының білім және ғылым министРлігі а и. артемьев, с.Қ. мырзалы ғылым таРиХы және ФилОсОФиЯсы

спиноза және оның түпнегіз туралы ілімі

жүктеу/скачать 2,22 Mb.

Pdf көрінісі

бет	120/382
Дата	17.10.2023
өлшемі	2,22 Mb.
	#117011

1 ... 116 117 118 119 120 121 122 123 ... 382

«геометриялық әдіспен баяндалған кар - 135 тезия философиясының ұстанымдары»
«геометрияда қолданылатын әдіспен баяндалған этика»

4.4. спиноза және оның түпнегіз туралы ілімі.
жете ұғынылған қажеттілік іспетті азаттық
бенедикт (барух) спиноза
(1632-1677) – «ұлы философтардың
ішіндегі ең бір ізгілікті және тартымды адам. Парасат жағынан
кейбіреулері одан артық та болған шығар, бірақ ол адамгершілік
тұрғысынан бәрінен жоғары тұр. Бұның табиғи салдары – өмір бойы
және қайтыс болғаннан кейін де бір ғасыр оның жан шошытатын-
дай өнегесіз адам саналғаны». Бұл сөздерді айтқан екінші бір ұлы
философ – Бертран Рассел (Рассел Б. История западной философии. –
Новосибирск: НГУ, 1997. – 529-бет).
Бұл адамның адамгершілік қасиеттері неге соншалықты төмен
бағаланған?
Ол еврей отбасында дүниеге келген және иудей оқымыстылығының
білгірі саналғанмен, діндар иудей болу мүмкіндігін ойламаған. Сол
үшін оны еврейлер шіркеуден қуып, тіпті өлтірмек те болған. Бірақ оны
христиандар да бірдей жек көретін. Спиноза философиясында Құдай
идеясы үстем болғанмен, шіркеушілер оған атеист деп кінә артқан.
Оған Декарт философиясының әсері күшті болды. Сол себепті ол өз
білімін жаратылыстану ғылымдары мен математика саласында көбірек
кеңейтуге күш салады. Спиноза философиясын сипаттай келе, Гегель:
«Ол Декарт философиясын дара шындық түрінде нақтылайды», – деп
кездейсоқ айтпаса керек.
«геометриялық әдіспен баяндалған кар
-

135
тезия философиясының ұстанымдары»
атты жұмысында, сондай-
ақ
«геометрияда қолданылатын әдіспен баяндалған этика»
де-
ген басты еңбегінде ол ой-пікірлердің негізгі қағидалары ретінде
картезиандық рационализмге және «геометриялық әдіске» ойланбас-
тан қосылады. Бірақ ғылыми зерттеулерінде Декарттың идеялары-
нан шегініп, ол Бэконмен біріккені сияқты, онымен де үздіксіз сұхбат
жүргізумен болады.
Спиноза іс жүзінде философия тарихында алғашқы болып

жүктеу/скачать 2,22 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:

1 ... 116 117 118 119 120 121 122 123 ... 382