Қазақстан Республикасының Білім және ғылым министрлігі КӘсіби педагогика

18 
3. КӘСІПТІК ОҚЫТУ ҮДЕРІСІ
Жоспар: 
3.1 Педагогикалық үдерістің мәні мен құрылымы 
3.2 Кәсіптік оқыту қағидаттары 
3.1 Педагогикалық үдерістің мәні мен құрылымы 
Педагогикалық үдеріс білім жүйесін, Дағдылар мен іскерлікті 
саналы және берік меңгеруге, оларды практикада қолдану қабілетін 
қалыптастыруға бағытталған педагогтар мен оқушылардың дәйекті 
және өзара байланысты іс-қимылдарының жиынтығы болып 
табылады. 
Жалпы үдеріс уақыт пен кеңістікте өтіп бара жатқан құбы-
лыстарды деп атауға болады, олардың ішінде өз кезегінде даму 
кезеңдерін ауыстыруға алып келетін жағдайлар өзгереді. "Педаго-
гикалық үдеріс" ұғымы осы анықтамаға сәйкес келеді. Бұдан әрі көріп 
отырғанымыздай, педагогикалық үдерістің өз құрылымы бар,белгілі 
бір уақытта, белгілі бір кеңістіктік жағдайларда өтеді. Педагогикалық 
үдерістің қайталанбас себебі бұл қозғалыс жалғасын тауып, "кетеді". 
Педагогикалық үдерісті педагог құрады. Оның көмегімен 
педагог білім алушылармен өзара қолайлы қарым-қатынасты 
ұйымдастырады, оның дамуын бағыттайды және ынталандырады, 
ортаның зиянды әсерінен қорғайды. 
Педагогикалық үдеріс қай жерде өтсе де, қандай педагог 
құрылған жоқ, ол бір және одан да көп құрылымы болады: мақсаты → 
қағидаттары → мазмұны → әдістер → құралдар → формалар. 
Теориялық және практикалық педагогиканың барлық тарихымен 
құрылған педагогикалық үдерістің классикалық құрылымы. Әрбір 
компоненттің қысқаша сипаттамасын қарастырайық. 
Педагогикалық үдерістің мақсаты
– 
педагог пен білім алушы 
өзінің өзара іс-қимылының соңғы нәтижесін әзірлеуден немесе жай 
ғана ұсынудан тұрады. 
Қағидаттар мақсатқа жетудің негізгі бағыттарын анықтауға 
арналған. 
Мазмұны
– 
таңдалған бағыттарға сәйкес қойылған мақсатқа 
жету үшін оқушыларға берілетін ұрпақ тәжірибесінің бұл бөлігі. 

19 
Әдістер
– 
бұл педагог пен білім алушының мазмұны берілетін 
және қабылданатын, қайта өңделетін және одан кейін жаңғыртылатын 
іс-әрекеттері. 
Құрал мазмұны бар "жұмыс" материалдандырылған пәндік 
тәсілдері ретінде әдістермен бірлікте қолданылады. 
Педагогикалық үдерісті ұйымдастыру формалары оған 
логикалық аяқтауды, аяқтауды береді 
[8]. 
Педагогикалық үдерісте барлығы дәйекті түрде жүзеге 
асырылады: мақсатқа жетудің мақсаттары мен бағыттарын анықтай 
отырып, біз оларға сәйкес мазмұнды таңдаймыз, содан кейін оны беру 
мен меңгерудің әдістерін, құралдарын таңдаймыз және осының бәрін 
"біріктіреміз" түрінде. 
Кәсіптік білім беру мекемесіндегі педагогикалық үдерістің 
маңызды ерекше ерекшелігі оның басты компонентін құрайтын 
Практикалық оқыту болып табылады. Бұл ретте практикалық 
дайындық барысында оқу-жаттығу үдерісі айтарлықтай ерекшеленеді, 
себебі өндірістік оқытудың негізгі мақсаты
 – 
оқушылардың белгілі бір 
мамандық саласында кәсіби шеберлік негіздерін қалыптастыру [6].
Педагог пен оқушының өзара іс-қимылы, оқыту мен оқудың 
бірлігі туралы айта келе, бұл ретте басқарушы және басқарушы тарап 
педагог екенін ескеру қажет. Ол оқушыға әсер етеді, оның білімін 
хабарлайды, оның жеке тұлғасын қалыптастырады. Сонымен қатар, 
педагог білімін қалай белсенді түрде хабарлауға тырысса да, егер бұл 
ретте білім алушылардың білімді меңгеру бойынша белсенді қызметі 
болмаса, Егер педагог осындай қызметті ынталандыру мен 
ұйымдастыруды қамтамасыз етпесе, онда оқу үдерісі тиімсіз болады, 
педагог пен оқушының өзара іс-қимылы жұмыс істемейді. 
Осылайша, педагогикалық үдеріс
– 
тұтас педагогикалық 
құбылыс. Оның барлық компоненттері тығыз байланысты. Білім беру 
мақсаты оқытудың түрлері мен әдістерін анықтайтын білім беру 
мазмұнында жүзеге асырылады. 
Оқытудың 
мазмұнын, 
ұйымдастыру 
формалары 
мен 
технологиясын соңғы қорытындыда анықтайтын жүйе құраушы 
фактор білім беру мақсаттары болып табылады. Қазіргі заманғы кәсіби 
білім берудің жалпы мақсаттарының қатарына жатқызуға болады: 
— білім алушылардың жан-жақты әлеуметтенуін және 
динамикалық өзгеріп отыратын әлеуметтік-экономикалық жағдайларға 
тиімді бейімделуін қамтамасыз ету;

20 
— арнайы білімді, іскерлікті, дағдыларды қалыптастыру және 
маманның кәсіби маңызды қасиеттерін дамыту. 
Мақсаты қоғамның дамуымен өзгереді, түзетіледі, жаңа 
қоғамдық жағдайларға сәйкес нақтыланады. Демек, білім беру 
мақсаты білім беру жүйесінен тыс қалыптасады, қоғамның осы даму 
кезеңіндегі қажеттіліктеріне негізделген және кәсіби маман ретінде, 
сондай-ақ қоғамдағы жатақхананың қазіргі заманғы нормаларына 
жауап беретін жеке тұлға ретінде "әлеуметтік тапсырыс" болып 
табылады. Білім берудің нормативтік мақсаттары мемлекеттік 
құжаттармен, ең алдымен "білім туралы"заңмен анықталған. Онда 
білім беру жүйесінің әрбір деңгейі үшін оқыту мен тәрбиелеудің 
мазмұнын айқындайтын білім беру бағдарламаларында көрсетілген 
нақты мақсаттар тұжырымдалған. 
Мақсаты 
екі 
өзара 
байланысты: 
маманның 
кәсіби 
дайындығының жоғары деңгейін қамтамасыз ету және тұлғаның 
рухани дамуы. Кәсіптік білім берудің тек кәсіби білім беруге, 
дайындықтардың іс жүргізушілік жағын өте жоғары деңгейде 
қамтамасыз етуге, бірақ тұлғаның рухани дамуына нұқсан келтіретін 
кез келген әрекеті педагогикадағы технократия ретінде емес. 
Кәсіби мектептің жалпы мақсаты
– 
тұлғаның жан-жақты, 
үйлесімді дамуы – оның білімділігінің, тәрбиесінің, жалпы және кәсіби 
дамуының бірлігін көздейді. Осы мақсатқа сүйене отырып, 
педагогикалық үдеріс өзара байланысты үш негізгі функцияларды
– 
білім беру, тәрбие және дамыту қызметін жүзеге асыруға арналған. 
Педагогикалық үдерістің білім беру функциясы оқушылардың 
ғылыми, техникалық, технологиялық және өндірістік білім жүйесін – 
фактілерді, заңдарды, заңдылықтарды, теорияларды, құбылыстарды, 
үдерістерді қалыптастыру; алынған білім мен іскерлікті оқу және 
өндірістік міндеттерді шешу үшін қолдана білуді қалыптастыру; білім 
алушыларда жалпы ғылыми, политехникалық және арнайы кәсіби 
іскерлікті қалыптастыру; алған білімдерін, дағдылары мен 
іскерліктерін бекіту, жетілдіру, кеңейту және тереңдету. 
Педагогикалық үдерістің тәрбиелік функциясы, бұл мәселені 
педагог

жүктеу/скачать 1 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: