Қазақстан Республикасының Білім және ғылым министрлігі КӘсіби педагогика

53 
да, өз тәрбиеленушілерінің оқуы мен еңбегін ұйымдастыра отырып, 
алға қойылған мақсатқа қол жеткізуге ұмтылады. Осылай іс жүзінде 
педагогикалық мақсаттылық қағидаты іске асырылады. 
Бұл қағидатпен басқа – қазіргі жағдайда аса маңызды мәнге ие 
болатын жалпы адамзаттық адамгершілік құндылықтар рухында 
тәрбиелеу қағидаты мазмұнды байланысты. Жақында барлық үлгідегі 
мектептерде, кәсіптік білім беру мекемелерін қоса алғанда, барлық 
тәрбие жұмысы бір жақты саяси және идеологиялық бағытта – жас 
ұрпақтың коммунистік тәрбиесіне бағытталған. Қазіргі қоғамдағы, бұл 
оның елеулі класстық жіктелуі, жандана түсті түрлі литические 
қозғалысы және партиясы, мұндай односторонность тәрбие жұмысы 
болып табуды және мүлде мүмкін болмаған. Саяси құмарлық – қаған 
жас адамның жеке ісі және мемлекет оларды жас ұрпаққа бұрын-
соңды белгілемейтіндей етіп ұстамауы тиіс. Бұл жағдайда адамдарды 
біріктіре алмайтын, керісінше, осындай тәрбие идеалдарына бағыттау 
қажеттілігі туындайды. Шығу қандай? Оны бізге көптеген жылдар 
бойы өзінің тәрбие идеалын қалыптастырған халық педагогикасы 
айтады. Жер бетіндегі барлық халықтардың өмір сүру және өмір сүру 
жағдайларындағы елеулі айырмашылықтарға қарамастан, Еңбек және 
отбасы, балаларды тәрбиелеу туралы қамқорлық және қарияларға құр-
мет, басқа адамдарға, бірінші кезекте көршілерге қатысты қонақжай-
лылық, достық пен серіктестік, туған жерге деген сүйіспеншілік 
сияқты ортақ құндылықтар бар. Бұл адамгершілік маяктар бізге тәрбие 
жұмысының мазмұнын, оның адамгершілік әлеуетін дұрыс анықтауға 
көмектеседі [8]. 
Халық педагогикасында біз еңбек этикасы саласындағы шынайы 
жаңалықтарды қарсы аламыз. Атап айтқанда, жеке тұлғаның іскерлік 
және адамгершілік қасиеттерінің бірлігі дұрыс көрсетілген. Адам өз 
ісіне қызмет етеді, сондықтан халық шеберлігін жоғары бағалайды. 
Шеберлікке оқыту еңбеккерді тәрбиелеудің өзекті міндеті болып табы-
лады деген қорытынды жасау қиын емес. Өз уақытында В. А. Сухом-
линский адамгершілік тәрбиенің негізіне осы жалпыадамзаттық құн-
дылықтарды қою үшін және "нағыз адамды қалай тәрбиелеу керек" 
кітабында оқушыларды адамгершілік ағартудың мазмұнын нақтылауға 
ұмтылды. Сонда бұл әрекет лайықты бағаланған жоқ. Қазір мұндай тә-
сіл дұрыс және перспективалы болып табылады. Қазіргі жағдайда жас-
тармен тәрбие жұмысының идеялық мазмұнын нақты анықтайды [3]. 
Гуманистік тәрбиенің келесі қағидаты тұлға мен ұжым мүдде-

54 
лерінің 
бірлігі 
ретінде 
анықтауға 
болады. 
Философтар, 
әлеуметтанушылар мен педагогтар арасында жеке тұлға мен ұжымның 
өзара іс-қимылындағы басымдықтар жөнінде даулар жүріп жатыр. 
Соңғы уақытта мынадай ой-пікірлерді естуге болады: бұрын ұжымның 
басымдылығы және оның мүдделері жеке тұлғаның мүддесінен 
жоғары болды, енді жеке басын, оның мүдделерін көтеру керек. Бұл 
пайымдауынша, кейбір педагогтар мен гуманизм көрінеді. Сонымен 
қатар, бұл дилемма өз негізінде жарамсыз. Жоғары құндылық – адам, 
нақты гуманизм формуласы. Бірақ адам – бұл тек жеке тұлға ғана 
емес, оның құрамында жеке тұлға бар және дамитын адамдардың 
ортақтығы, атап айтқанда – отбасы, ұжым, Халық, адамзат. Сондықтан 
ұжымға жеке тұлғаның оппозициясы ақылға қонымды және тек шеткі 
эгоизмді жабу нысаны болып табылады. Ұжымнан тыс тұлғаның 
қалыпты дамуы мүмкін емес,оның жайлы болуы мүмкін емес. ХХ 
ғасырдың педагогикасының маңызды жаңалықтарының бірі тәрбие 
ұжымының тұжырымдамасы, ұжымның тұлғаның басты тәрбиешісі 
болып табылатындығын, педагог, ұжымды ұйымдасып, оны біріктіріп, 
тәрбие мақсаттарына қол жеткізетінін түсіну болды.
Кәсіби 
педагогикада тұлға мен еңбек ұжымының өзара қарым-қатынасы 
мәселелерін шешу жолдарын табу аса маңызды. Жекелеген 
қызметкерлер мен ұжымның бөлімшелері (цехтар, учаскелер) 
арасындағы байланыстың кез келген өндірістік ұжымында 
экономикалық және технологиялық тәуелділік есебінен байытылады, 
тиісінше жалпы 
еңбекке 
қатысушылардың 
тәрбиелік және 
адамгершілік қарым-қатынасының күші де артады. 
Жас мамандар үшін бұл жерде аға жолдастардың, 
тәлімгерлердің, 
өндіріс 
шеберлерінің 
өндірістік 
тәжірибесін 
меңгерудің кең мүмкіндігі ашылуда. Салауатты бәсекелестік пен 
жарыс кәсіпқойлық сапасын және еңбекті ұтымды ету дағдыларын 
дамыту үшін кең өріс ашады, ал өзін-өзі басқарудың түрлі 
нысандарына қатысу әркімнің жалпы іс үшін, жалпы еңбек нәтижелері 
үшін жауапкершілігін арттыруға алып келеді. Тағы бір қағидатты 
сипаттаймыз – ұжымның тәрбие қызметін дамыту. Әр ұжым басқа 
адамдардың белгілі бір шеңберімен қарым-қатынас жасауына себеп 
болатынына байланысты жеке тұлғаны тәрбиелейді. Қарым-қатынас 
барысында, 
белгілі 
болғандай, 
тәрбие 
жүреді. 
Дұрыс 
ұйымдастырылған еңбек ұжымы жас адамның бас тәрбиешісі [3].
Жоғарыда қарастырылған гуманистік тәрбие қағидаттары тәрбие 

55 
жұмысының әдістемесінің негізгі бөлімдерін белгілеуге мүмкіндік 
береді: бұл ұжымды ұйымдастыру, сендіру және педагогикалық 
ынталандыру әдістері. Олар Педагогикалық шеберлік негіздерін құрай 
отырып, үздік тәлімгерлер, тәрбиешілер мен педагогтардың 
тәжірибесінде қалыптасты. 

жүктеу/скачать 1 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: