Қазақстан Республикасының Білім және ғылым министрлігі Шығыс Қазақстан облысы әкімдігі білім басқармасының
жүктеу/скачать 5,95 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Жай қисаюы Ақырын көрінетін қисаю Қатты қисаю Спираль тәрізді қисаю
- Двойная сердцевина , на поверхности видны риски , посередине прорость
- Пасынок в разрезе Екі өзекті
- Құрғақжанды Сухобокость Открытая прорость снаружи
- Открытый рак Закрытый рак на стволе сливы
- Ребровый сучок (сосна) Черт. 2 Сшивной сучок (ель) Черт. 3 Групповые сучки (сосна)
- Разветвленные сучки (сосна) Черт. 5 Домалақ ағаштарда тораптарды өлшеу
- Домалақ және сопақша тораптарды есептеу Черт. 7 Жандық бұрыштама тораптарды есептеу
- Жандық бұрыштама және топтасқан тораптарды есептеу
- Негізгі жарықтардың түрлері
- Измерение торцовых трещин в круглых лесоматериалах
- Измерение торцовых трещин в пилопродукции и деталях
- Измерение закомелистости
- Измерение нароста Черт. 16 Измерение кривизны
- 5-Дәріс. Мақсаты
| Жарықтардың шөгуі — бұл сыртқы қабық жарығы. Ағаш кептіру кезінде пайда болады
Ағаштың өсу формасына қарай кемістігі Конусты
Ребристая закомелистость конусты төменгі жағынан жоғары қарай диаметрінің азаюын айтады. 1м ұзындығына 1 см болу керек Закомелистость – бұл ағаш дінінің диаметірінің ұлғаюы. Бұл 1м биіктігіне діңнің 1,2 есе ұлғаюы. Стандартқа сай емес. Қос ағаш
Сувель
Ағаштың қатты қисаюы Жай қисаюы Ақырын көрінетін қисаю Қатты қисаю Спираль тәрізді қисаю Ағаштың өсу ақаулары
Екі өзекті — 2 немесе одан да көп өзегі бар ағаш. Аралас өзек
Ағаштың ақауы деп- оның белгілі бір бөлігінде сапасын төмендететін және оны келесі өңдеуге мүмкіндігін шектеуді айтады. Тораптардың негізгі түрлері 1 - домалақ; 2 - сопақ; 3 - сопақша; 4 - пластелі; 5 - кромкалы; 6–жандық бұрышты; 7 - сшивной; 8 - топтасқан; 9 - разветвленные Черт. 1
Ребровый сучок (сосна) Черт. 2
Сшивной сучок (ель) Черт. 3
Групповые сучки (сосна) Черт. 4
Разветвленные сучки (сосна) Черт. 5
Домалақ ағаштарда тораптарды өлшеу 1 - открытого; 3 - заросшего в лесоматериалах лиственных пород Черт. 6
Домалақ және сопақша тораптарды есептеу Черт. 7
Жандық бұрыштама тораптарды есептеу za = а; zb = d1 + d2; zA = A1 + A2 Черт. 8
Жандық бұрыштама және топтасқан тораптарды есептеу zа = a1 + a2 + a3 + a4; zb= d1 + d2 + d3 + d4 Черт. 9
Негізгі жарықтардың түрлері 1 - метикті; 2 - морозные; 3–кебу жарығы; 4 - отлупные; 5 - пластевые; 6- кромкалы; 7 - торцовые Черт. 11
Измерение торцовых трещин в круглых лесоматериалах 1 - простая метиковая; 2 - сложная метиковая; 3 - отлупная Черт. 12
Измерение боковых трещин в круглых лесоматериалах 1 - морозная; 2 - трещина усушки Черт. 13
Измерение торцовых трещин в пилопродукции и деталях при аb> ас; приас> аb Черт. 14
Измерение закомелистости 1 - округлая (z1 = d1 - d); 2 - ребристая (z2 = d2 - d3, z3 = d2 - d4) Черт. 15
Измерение нароста Черт. 16
Измерение кривизны 1 - простая (z1 = или z2 = ); 2 - сложная (z2 = или z2 = при >); 3 - кривое бревно, предназначенное для разделки на чураки (z3 = , z4 = , z5 = , z6 = ) Черт. 17
5-Дәріс. Мақсаты:Ағаштың макроскопиялық, микроскопиялық құрылымын жетік меңгеру. Ағаштың макроскопиялық, микроскопиялық құрылымы. Макроскопиялық әдіс. Дүрбінің немесе лупаның көмегімен ауруды анықтау әдісі. Бұл әдіс осы уақытта кең қолданылып жүр. Бұл әдіспен дұрыс диагноз қою үшін өсімдіктің мүшелерін немесе көп мөлшердегі данада зерттеу арқылы талдау қажет. Бұндай қажеттілік өсімдіктің барлығында аурудың берілмеуі немесе анық көрінбеуі. Басқа жағдайда дұрыс диагноз қою, ауырған өсімдікті щыңынан тамырына дейін қарап шығу. Ағаштардың шыңы дүрбінің көмегімен зерттелсе, ал тамыр жүйесі бір-екі тамырды қосып қарау. Сонымен қатар зерттелетін объектінің орналасу жағдайларын дұрыс анықтай білу. Өсімдіктің қурауына немесе әлсіреуіне аурудың тигізетін әсері нақты екендігін анықтау. Өсімдікті қарағанда ауру коздырғыштардың жемісті денесіне, спора түзуіне, мицелийдің түр өзгерісін, шіруіне көңіл аудару. Ең жеңіл аурудың қоздырғышын жемісті денесімен спора түзуіне қарай анықтау. Мысалы некроз болған жағдайда сұрғылт түсті жемісті денесі апотециймен анықталады. Макроскопиялық әдіс қоздырғышты тануға, аурудың таралуын, дамудың қай стадиясында екендігін анықтауға көмектеседі. Егер макроскопиялық белгілер бойынша диагноз қоюға болмаса, микроскопиялық әдіс қолданады. Микроскопиялық әдіс. Өсімдіктің зақымданған тканін, қоздырғыштың спорасын микроскоппен қарап, зерттеу. Ол үшін қоздырғыштың түрін, патогеннің өсімдік тканінде бар екендігін дәлелдеу. Тек микроскоптық анықтау ғана осындай белгілердің болуын дәлелдейді (саңырауқұлақтарда спорасының түсі, пішіні, жемісті денелерінің болуы). Анықтағыштардың көмегімен қоздырғыштың жүйелік орналасуын анықтаймыз. Кейбір жағдайда өсімдіктің тканіндегі қоздырғышты анықтауға ғана мүмкіндік туады. Ол үшін микроскоптың астында зақымданған тканді, клетканы, клеткааралык кеңістіктегі мицелиді қарап, аурудың түрі анықталады. Түссіз немесе әлсіз боялған жемісті денесін тауып дифференцацияланған бояуды қолданады. Мысалы, күрес шараларын жасамас бұрын жұқпалы немесе жұқпалы емес ауру екендігін анықтау. Осы мақсатпен микроскоптың астында тірі ткандерден жасалған қышқыл калиймен боялған препаратты зерттеп қарайды. Жұқпалы емес болса клеткада дәне тәрізді плазманы көруге болады. Микологиялық әдіс. Өсімдіктің зақымданған бөлігінен саңырауқұлақты бөліп алып, жасанда және табиғи ортада жеке өсіру. Ылғалды камера әдісін қолданып, өсімдіктің зақымданған бөлігінен саңырауқұлақты бөліп алу оңай. Ол өсімдіктің тканінің ішіндегі мицелиі ылғалды жағдайдың арқасында сыртқа шығып, спора түзуіне ықпал жасайды. Бұл әдіс стерилді жағдайды қажет етпейді, қысқа мерзімде қоздырғыштың спора түзуін жалдамдатады. Жұқпалы ауруларды, тұқымның, қылқанның ауруларын зерттеуде кең қолданылады. Ылғалды камераны орнату үшін Кох шынысынң түбіне Петри шынысының жартысын сүйірленген жағын жоғары қаратып орналастырады. Петри шынысының сүйірленген жоғарғы жағына фильтр қағазының бір жолағын кесіп салады, оның төменгі ұшы Кох шынысының қақпақпен жауып, қамераны стерильдейді. Зерттелетін затты орналастырмас бұрын түбіне дистилденген немесе қайнатылған суды құяды. Зерттелетін затты фильтр қағазына салады. Дайын ылғалды камераларды кептіргіш шкафта стерильдейді. Шыныларды қайнаған сумен немесе спиртпен стерилдеуге болады, ал құлақшындарды фильтр қағазымен, жалынмен немесе сіріңкемен, 2-3 рет жалыннан тез өткізу қажет. Камераны фильтр қағазымен толтырмас бұрын, дистилденген немесе қайнаған суытылған сумен шаяды, одан кейін ол кеуіп кетпес үшін бақылап отырады. Зерттелетін заттарды фильтр қағаздарына салады, өйткені олар бір-біріне тимеуі қажет. Ылғалды камераға ұсақ тарелкелер, шынылардың үгінділерін орналастыруға болады. Зерттелетін заттарға (қылқан, жапырақ, сүректің кесінділері, тұқымдар) ылғалды камераға солудың алдында топырақтың қалдықтарынан тазартады, сумен жуып содан соң әртүрлі әдістермен стерилдейді. Зерттелетін заттары салынған ылғал камерасын термостатқа немесе бөлме температурасы 20-25оС болатындай жағдайда бөлмеде қалдырады. Бірнеше аптадан кейін зерттелетін жерде жемісті дене және қоздырғыш пайда болады. Микроскоптың және анықтаманың көмегімен қоздырғыштың түрін систематикалық орнын анықтап алуға болады. Қылқандардың және жапырақтардың сарғаюы себебін, химиялық әдіспен анықтауға болады. Микологиялық әдіске қарағанда қиын, бірақ аз уақытты қажет етеді. Химиялық әдіс. Әртүрлі индикаторларды қолдануға, әртүрлі саңырауқұлақтармен зақымдалған жапырақтар мен қылқандардың түсінің өзгеруіне негізделген. Журавлевтің оқулығында химиялық әдісті қолдану туралы мәліметтер жан-жақты берілген. Ағаштектес өсімдіктерінің ауруларын анықтауда физикалық әдіс үнемі қолданады. Физикалық әдіс тұқымдардың, сүректердің әртүрлі физикалық құбылыстары мен қасиеттеріне негізделген (резонанста, ультракүлгін сәулелер, клетка шырынының түсі, электроөткізгіш тканьдер, тығыздық және т.б.). Тұқымның сапасы ауру және сау тұқымдардың бірдей еместігі тығыздық бойынша анықталады. Ауру тұқымдардың тығыздығы аз, әртүрлі сұйықтықтармен әсер еткенде шығады. Ағаштардың көзге көрінбей шіруін, шығаратын дыбыс арқылы анықтауға болады. Ауру ағаш пен сау ағашты тыңдағанда, әртүрлі дыбыстар шығаруына байланысты анықтайды. Бірақ бұл нақты дәлелдеулерді бермейді. Соңғы кезде люминесценттік талдау әдісі кең қолданылып жүр. Өсімдіктің тканіні ультракүлгін сәулелерінен әсер еткенде, әртүрлі сәулеленуді көрсетеді. Жарық көр ретінде зертханалық және медициналық кварц лампаларын қолдануға болады. Бұл әдіс қылқан жапырақтылардың ауруға шалдыққан тұқымына әсер еткенде күлгін түске боялған үйеңкінің ауруға шалдықпаған тұқымы көк түске боялатындығын, ауруға шалдыққандары сәулеленбейтіндігі анықталған. Аурудың болуы экологиялық, метеорологиялық және т.б. факторлардың әсерінен болуы мүмкін. Болжау орман шаруашылығының алдын-ала жасалатын шараларын жасап жоспарлауда өте маңызды роль атқарады. Желдің әсерінен орман шаруашылығына көптеген зиян келеді. Олар сонымен қатар топырақтың беткі қабатын ұшырып әкетіп, отырғызылған көшеттердің дұрыс өсуіне кері әсерін тигізеді. Жел сонымен қатар ағаштардың бұтақтарын сындырып, зақымдайды. Көктемгі аяздар ағаштардың жас жапырақтарын, бұтақтарын зақымдайды. Өсімдіктің зақымдалған бөлігі қарайып түсіп қалады. Қыста температураның күрт өзгеруі ағаштардың аяздан діңі жарылып кетеді. Аяздан ағаштың діңінің жарылуы қылқан жапырақтыларда, барлық ағаш түрлерінде кездеседі. Шаруашылық мекемелері биогеоценозға, ауаға көптеген шаң және газ тәрізді қалдықтарды жыл сайын бөліп шығарып отырады. Биогеоценоздың ішінде осы шығарылған қалдықтардан өсімдіктер көп зиян шегеді. Шаруашылық қалдықтарына: газ тәрізді қосылыстар, көшірдің жанбаған бөлшектері, күл, металдардың сульфаттары мен сульфиттері. Магнийдің қосылыстары, кальций, натрий және т.б. Шаруашылық қалдықтары өсімдіктердің вегетация мерзімін қысқартады, фотоассимиляциялаушы мүшелердің алаңын тежейді. Бұндай бұзу ағаштардың дұрыс өспеуіне, әлсіреуіне, уақытынан бұрын құрауға әкеп соғады. 6-7 Дәріс. Мақсаты: жүктеу/скачать 5,95 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|