Қазақстан Республикасының Білім және ғылым министрлігі Шығыс Қазақстан облысы әкімдігі білім басқармасының
жүктеу/скачать 5,95 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- СӨЖ (Студенттің өздік жұмыстары)
- Студенттерге қосымша тапсырмалар: Ағаш туралы негізгі мағлұматтар
- Міндетті бақылау жұмыстары
- Пайдаланылган әдебиеттер
| Жапырақты ағаш
(ор. лиственная порода дерева) — жапырақтары енді келетін ағаштар тұқымы. Жапырақты ағаштар әртүрлі ағаш құрылымдары жасалатын негізгі құрылымдық материал болып саналады.[1]
Қайың (лат. Betula) — қайыңдар тұқымдасына жататын сымбатты ағаш, ұшар басы үкідей шоқтанып, биік бойлап өседі. Дегенмен аса кәрі қайыңның ауыр бұтақтары мәжнүн талдай төгіліп тұрады. Ашық жерлерде қайың кейде жеке-дара өседі, бірақ көп ретте олар орман болып тұрады. Жазғы жап-жасыл шөп пен жайнаған гүлдің ортасында тұрған ақ балтыр қайың тоғайы - ол бір ғажайып сурет! Қайың сәуірдің аяғы мен мамыр айының басында, яғни жаңғақ ағашымен талдан кейін гүлдейді. Оның гүлдері қарапайым сырға тәріздес болып келеді. Ал қайыңның жапырағы сарғая бастаған кезде қыркүйек айы да туады. Шегіршін (Ulmus) — шегіршіндер тұқымдасына жататын,жапырақтары маусым сайын жаңарып тұратын сүректіөсімдіктердің бір туысы. Шегіршіннің 30 шақты түрі бар, олардың КСРОжерінде 12 түрі өседі. Бұлардың ішіндегі көрнектілері: шөлшегіршін(Ulmus pinnatoramosa) — мұның қасиеті — шөлге төзімді; бал шегіршін (Ulmus effusa) — ірі ағаш, жапырақтары шықпастан бұрын —сәуір және май айларында гүлдейді, ерте бастан нектарын, гүл тозаңын және желімін беретін өсімдікболғандықтан бал шегіршін баларасы омартасының айналасына көбірек егіледі. Мүның ұзындығы 20—30 метрден асатын үлкен ағаш, 400 жылға дейін өеіп тұрады. Құмшегіршін. Үйеңкі (лат. Ácer) — әдемі жапырақты бұталы немесе ағаш тектес өсімдік. Ерте көктемде гүлдейді. Канада,Америка, Еуропа, солтүстік Африка,Азия аймақтарында таралған. Қазақстанда негізінен “Татар үйеңкісі” деп аталатын түрі көбірек өседі. Үйеңкінің жалпы 150-ге жуық түрі бар. Биіктігі 20-55 метр аралығында болады. Жапырақтарының пішіні әр түрлі: шеті тілімденген саусақ салалы, жиегі иректелген және шілтерлі болып келеді. Түстері түрлеріне қарай жасыл, сары және қызыл болады. Үйеңкіні әдемі жапырақтары үшін көгалдандыруда кеңінен қолданады. Жазда жасыл қанатты жемістерін береді. Күзде қанаттары қоңырқай тартқанда, жемісі пісіп жетіледі. Емен (лат. Quercus) – шамшаттар тұқымдасына жататын, жапырақтастайтын не мәңгі жасыл ағаштар. Емен баяу (жиырма – сексен жылдай) өседі. Жарық сүйгіш ағаш. Он бес – алпыс жылда жеміс бере бастайды. Әрбір төрт – сегіз жыл сайын жаңғағы көбейе береді. Бес жүз – мың жыл және одан да көп уақыт (мысалы, Литвадағы Стелмужи табиғи саябағындағы еменнің жасы – екі мың жылға жуық) өсіп тұрады. Оның дүние жүзінде төрт жүз елудей (кейбір деректер бойынша алты жүздей) түрі кездеседі. Жайық өзенінің аңғарында емен орманы кездеседі. Алматы,Жамбыл, Оңтүстік Қазақстан облыстарында көгалдандыру мақсатымен егіледі. Қазақстанда сирек кездесетін бір түрі – кәдімгі емен бар. Оның биіктігі 40 – 50 м. дуб бук ива осина осина ольха береза дуб СӨЖ (Студенттің өздік жұмыстары)
Студенттерге қосымша тапсырмалар: Ағаш туралы негізгі мағлұматтар Ағаш дегеніміз не? Биіктігі 2 м асатын көп жылдық өсімдік Жапырақтары мен тамырлары бар өсімдік Биіктігі 2 м аспайтын көп жылдық өсімдік Белгілі бір ақауы бар жадығат Дұрыс жауабы жоқ Сабақ деп Ағаштар мен бұталардың бөлігі, жапырақтарды, гүлдерді, жемістерді қалыптастырып көтеретін және өткізгіштік және сүйеніш функциясын атқарады. Су өткізетін функцияны атқарады Тұқымнан пайда болатын қатты сүйеніш Ағаштар мен бұтақтардың жер асты бөлігі Жуан, жер астында жайылып кететин материал Діңнің сыртқы бөлігі қалай аталады? Қабығы
Камбии қабаты Өзегі
Жылдық сақинасы Су өткізетін функцияны атқарады Тамыр дегеніміз не? Ағаштар мен бұталардың жер астындағы бөлігі, өсімдікті су және минералдық заттармен қамтамасыз етеді және топырақта тамырмен бекиді. Су өткізетін функцияны атқарады Тұқымнан пайда болатын қатты сүйеніш Ағаштар мен бұтақтардың жер асты бөлігі Жуан, жер астында жайылып кететин материал Тораптар(сучки) неше топқа бөлінеді? 9 13 12 11 10 Ағаштың жарығы дегеніміз... Бойлық және көлденең кететін кемістіктер Ағаштың сынып кетуін айтады Ағаштың судан ісініп сыныуын айтады Төменгі жағынан жоғары қарай диаметрінің азаюын айтады. Дұрыс жауап жоқ Сәтсіз жарық дегеніміз не? Бұл жарық ядроның жанынан немесе жылдық сақиналарында пайда болады. Ағаштың судан ісініп сыныуын айтады Ағаштың сынып кетуін айтады Сәтсіз жарылған ағаш түрі Тұқымнан пайда болатын қатты сүйеніш Ағаштың өсу формасына қарай конусты кемістігі дегеніміз не? Төменгі жағынан жоғары қарай диаметрінің азаюын айтады. Төменгі жағынан жоғары қарай диаметрінің өзгермеуін айтады Төменгі жағынан жоғары қарай диаметрінің көбеюін айтады Конусты кемістік болмайды Ағаштың өсу формасын ақарай конусты болып табиғаттың жаратылысы бойынша өсе береді Ағаш қисаю түрлері Жай қисаю, ақырын көрінетін қисаю, қатты қисаю, спираль тәрізді қисаю Айналып қисаюы, жай қисаюы, конусты қисаю Домаланып қисаю, конусты қисаю, жай қисаю Ағаш қисаймай тік өседі Тек ақаран қисайып өседі Дің кесіндісіне қарай нешеге бөлінеді? 3 4 5 6 7 Діңнің кесіндісін көрсет Көлденең, радиалды, тангенциалды Ұзындығы бойынша және көлденең Радиалды, тпнгенциалды Радиалды, ұзыннан, көлденең Тек көлденең Ағаштың ақауы деп-... Оның белгілі бір бөлігінде сапасын төмендететін және оны келесі өңдеуге мүмкіндігін шектеуді айтады Биіктігі 2 м-ден асатын көп жылдық өсімдік Ағаштың ортасында болатын қоңыр түсті белгі Биіктігі 2 м аспайтын көп жылдық өсімдік Дұрыс жауабы жоқ Белгілі бір бөлігінде сапасын төмендететін және оны келесі өңдеуге мүмкіндігін шектеуді ... деп атайды. Ағаштың ақауы Ағаш Конусты ағаш Жарылған ағаш Қиын метикті ағаш Тораптың түрлерін көрсет Домалақ, сопақ, сопақша, пластелі, кромкалы, жандық бұрышты, қосарланған (сшивной), топтасқан, бұталы Домалақ, сопақша, топтасқан Топтасқан, кромкалы, сопақша Домалақ, сопақша, пластелі, топтасқан Жандық бұрышты, кромкалы, домалақ, сопақша Қарағай орманның неше бөлігін құрайды? ¼ 1/8 1/7 1/6
1/5 орманның ¼ бөлігін құрайтын ағаш қарағай емен
қайың терек
Шырша Бөренелер дегеніміз... Бұтақсыз, қабығымен бірге, не қабықсыз кесілген ағаш Бұтақпен кесілген ағаш Өсіп тұрған ағаш Бұтақсыз кесілмеген ағаш Жапырағы бар ағаштар Брустар дегеніміз не? Төрт бұрышты қимасының екі өлшемі де (қалыңдығы мен ені) 11 см – ден кем емес материалдарды айтады Төрт бұрышты қимасының екі өлшемі де (қалыңдығы мен ені) 5 см – ден кем емес материалдарды айтады Төрт бұрышты қимасының екі өлшемі де (қалыңдығы мен ені) 7 см – ден кем емес материалдарды айтады Төрт бұрышты қимасының екі өлшемі де (қалыңдығы мен ені) 9 см – ден кем емес материалдарды айтады Төрт бұрышты қимасының екі өлшемі де (қалыңдығы мен ені) 8 см – ден кем емес материалдарды айтады Тақтайлар деп Қалыңдығы 100 мм және одан жұқа, ал ені қалыңдығынан 3 еседен көп кесінді материал Қалыңдығы 100 мм және одан жұқа, ал ені қалыңдығынан 4 еседен көп кесінді материал. Қалыңдығы 100 мм және одан жұқа, ал ені қалыңдығынан 5 еседен көп кесінді материал. Қалыңдығы 100 мм және одан жұқа, ал ені қалыңдығынан 6 еседен көп кесінді материал. Қалыңдығы 100 мм және одан жұқа, ал ені қалыңдығынан 7 еседен көп кесінді материал. Төрт бұрышты қимасының екі өлшемі де (қалыңдығы мен ені) 11 см – ден кем емес материалдарды ... деп атайды Брустар
Шпалдар Бөренелер Ағаштар Бұталар
Қалыңдығы 100 мм және одан жұқа, ал ені қалыңдығынан 3 еседен көп кесінді материал Тақтайлар Шпалдар Ағаштар Бөренелер Тамырлар Фанер дегеніміз не? Үш не одан да көп шпондарды – ағаштан жұқа парақ түрінде өндірілетін өнімді бір-біріне беттестіріп желімдеу арқылы алынатын материал. Жұқа тақтайлар жиынтығы Көп жыл қызымет ететін материалдар түрі Еден төсеуге арналған қысқа, әрі жіңішке өзегімен жотасы бар тақтайша не осындай тақтайшалардан қилыстырып төселген еден Жиһаз бетін жабуға арналған тақтай Ядро дегеніміз ... Ағаштың қара түсті орталық аймағында орналасқан өлі бөлігі Сыртқы қабығы Камбий қабаты Ағаштың бұтасы Өзегі
Ағаштың қасиеттерін көрсет Механикалық, физикалық микроскопиялық макроскопиялық химиялық физикалық Ағаштың ылғалдылығы деп ... Үлгісін кептіргенде салмағы қаншалықты өзгертетіндігін айтады Су сіңіретін ағаштарды айтады Сулы ағаштарды айтады Қылқан жапырақты ағаштарды айтады Ағашта 100% су сіңірілген ағаштарды айтады Стандартты нормалы ылғал деп нені айтады 13 % - ға тең ылғалды айтады 14 % - ға тең ылғалды айтады 15 % - ға тең ылғалды айтады 16 % - ға тең ылғалды айтады Ылғал нешеге бөлінеді? 2 5 4 3 6 Үлгісін кептіргенде салмағы қаншалықты өзгертетіндігін ... деп айтады. Ылғал
Ағаштың қасиеті Жай ағаштар Беріктігі Қаттылығы Ылғал ... деп бөлінеді. Капилярляқ, гигроскопиялық Стандартты , механикалық Капилярлық, механикалық Гигроскопиялық, химиялық Механикалық, химиялық Ағаштың шөгу көрсеткішін қандай формула арқылы анықтайды. ab – akbk ab +akbk ab - abk ab + abk ab / abk Ағаштың шіруі деп... Ағашты шірітетін саңырауқұлақтар мен микроорганизмдер әсерінен сүректегі целлюлозаның ыдырауын айтады. Суды көп сіңіргеннен пайда болатын бөлігі Көбінесе жәндіктердің әсерінен болатын процесс Ағаш шірімейді Күн сәулесі түспегендіктен болатын құбылыс Ағашты камерада кептіру неше күнде жүзеге асады? 3-6 күн
20-30 күн 10-11 күн 15-20 күн 30-40 күн Ағашты антисептиктеу дегеніміз не? Әр түрлі химиялық және физикалық әдістерді қолдана отырып, зиянды микроорганизмдердің өсіп – өңдеуіне жол бермеу. Ағаштың діңін әкпен ақтап қою Әр түрлі химялық қоспаларды суға қосып суғару процессі Ағаштарды кесіп, өңдеуге жіберу Ағаштарды антисептиктемейді ДСП-ға арналған мемлекеттік стандарт МЕМСТ (ГОСТ) 10632-2007 МЕМСТ (ГОСТ) 10632-2008 МЕМСТ (ГОСТ) 10632-2009 МЕМСТ (ГОСТ) 10632-2010 МЕМСТ (ГОСТ) 10632-2011 ДСП – ның Е2 класындағы консентратты қоспасы 30 мг ға 100г 30 мг ға 150г 30 мг ға 200г 30 мг ға 250г 30 мг ға 300г Фанера қабатына қарай бөлінеді Үш қабатты, бес қабатты, көп қабатты Тек бір қабатты Сегіз қабатты, бір қабатты Тек көп қабатты Екі қабатты, бір қабатты ДСП дегеніміз не? Ағаш ұнтағын желімге араластырып нығыздау арқылы шығарылатын жадығат Барлық жауабы дұрыс Тақтайларды желімдеу арқылы жасалатын жадығат Қатты нығыздау жұмыстары бір қабатты, үш қабатты, бес қабатты болып шыққан жадығат Көп қабатты түрлі өлшемдегі ағаш ұнтақтарын нығыздау арқылы жаймаланып жасалатын жадығат Шпон дегеніміз ... Ағаштың жіңішке кесіндісі Ағаштың бір түрі Үлкен бөрененің бір түрі Майыспайтын, таптырмайтын шикізат Ағаш ұнтағынан алынатын өнім Ағаштың қаттылығы деп... Оған басқа қатты дененің енуіне кедергі жасайтын күшті Қолмен майыстырғанда сынбайтын материал Майыспайтын, таптырмайтын шикізат Жартылай құрылыс жадығаты Дұрыс жауабы жоқ Ағаштың серпімділігі дегеніміз не? Оған сырттан түскен белгілі күш ықпалын жойған соң оның бастапқы пішініне қайта келу қабілетін айтады Ағаш ұнтағынан алынатын өнім Ағаштың сынбауын айтады Көп қабатты түрлі өлшемдегі ағаш ұнтақтарын нығыздау арқылы жаймаланып жасалатын жадығат Қатты ылғалдан ісініп кететін ағаштарды айтады
Ағаштар түріне қарай қалай бөлінеді? Қылқан жапырақты және жай жапырақты Жапырақты және бұталы Жапырақсыз және жапырақты Қылқан жапырақты және бұталы Ағаштар ешқандай түрге бөлінбейді
Қарағай тұқымдасына жататын ағаштар? Қарағай, балқарағай, шырша, майқарағай Шырша, емен, арша Көктерек, алқоры, емен Үйеңкі, терек, талшын Емен, жөке, шаған
Қалыңдығы 3 еседен көп емес, яғни ені тақтайлардың енінен аз материал Қалыңдығы 5 еседен көп емес, яғни ені тақтайлардың енінен аз материал Қалыңдығы 2 еседен көп емес, яғни ені тақтайлардың енінен аз материал ені тақтайлардың енінен артық материал Бес қабаттан құралған тақтайлар жиыны Ағаштың беріктігі деп ... Үлкен күшке сынбай шыдауын айтады Белгілі бір бөлігінде ақауы бар материалды айтады Ылғал мөлшері көп материалды айтады Су мөлшерінің көптігін айтады Ағашты бір-біріне бетттестіріп желімдеуді айтады Ағаштың кесіндісіндегі жылдық сақиналар нені білдіреді? Ағаштың жасын Ағаштың беріктілігін Ағаштың ылғалдылық дәрежесін Ағаштың ақауын Ағаштың қаттылығын
Сырт көрінісі, иісі, ылғал, жылу өткізгіштігі, дыбыс және электр өткізу Сырт көрінісі мен дыбыс өткізгіштігі Электр өткізгіштігі, жылу өткізгіштігі Ылғалы Механикалық қасиеті Жылдық сақиналары өте айқын және өзек арналары мен ұшқындары басқа ағаштарға қарағанда ерекше көзге түсетін ағаш. Емен
Грек жаңғағы Көк терек Қарағай Алмұрт ағашы Дүние жүзіндегі ең биік ағаш Аустралия эукалиптісі Шамшат Емен
Шырша Сағыз қарағай Дүние жүзіндегі ең жуан ағаш Баобаб
Аустралия эукалиптісі Қандағаш
Шырша Шамшат
Аустралия эукалиптісі ағашының биіктігі 140-150 метр 100-110 метр 90-100 метр 50-60 метр 20-30 метр Кепкен ағаш құрамында қанша пайыз көмір қышқылы бар? 49,5%
35,5% 25,5%
36,5% 27,5%
48-56% 100-150%
1-12% 0-15%
150-200 Жаңа кесілген ағаштың ылғалдылық дәрежесі қанша пайыз? 50-70 %
100-150% 15-20%
8-9% 0-13%
100% 80%
95% 80%
75% Міндетті бақылау жұмыстары
Пайдаланылган әдебиеттер 1. Алексеев И.А. и др. Определение лиственных рассеяннососуди- стых промышленных древесных пород по макроскопическим при- знакам. Йошкар-Ола: МарПИ, 1988. 2. Алексеев И.А. и др. Определение лиственных кольцесосудистых промышленных древесных пород по макроскопическим признакам. Йошкар-Ола: МарПИ, 1986. 3. Алексеев И.А. и др. Макроскопические признаки древесины про- мышленных хвойных пород. Йошкар-Ола: МарПИ, 1985. 4. Алексеев И.А. и др. Определение вредоносности пороков древеси- ны на растущих деревьях и оценка качества стволов на корню. Йошкар-Ола: МарПИ, 1999. 5. Алексеев И.А., Венценосцева М.А., Вершинина Л.И., Муравьева Н.Б. Сборник задач по древесиноведению и лесному товароведе- нию. Учебное пособие. Йошкар-Ола: МарГУ, 1984. 6. Бубенчиков М.А. Лабораторный практикум. М.: Лесная промыш- ленность, 1978. 7. Вакин А.Т., Полубояринов О.И., Соловьев В.А. Пророки древеси- ны. М.: Лесная промышленность, 1980. 8. Варанкина Г.С. Древесиноведение и лесное товароведение. Учеб- ное пособие. Братск: БрГТУ, 2001. 9. Калашников П.Л. Преподавание материаловедения для столяров и плотников. М.: Высшая школа, 1972. 10. Кислый В.В. Контроль качества продукции лесопиления и дерево- обработки. М.: Лесная промышленность, 1985. 11. Леонтьев И.Л. Оценка качества круглых лесоматериалов. М.: Лес- ная промышленность, 1977. 12. Михайличенко А.Л., Садовничий Ф.П. Древесиноведение и лесное товароведение. М.: Высшая школа, 1987. 13. Пчелин В.И. Определитель хвойных древесных растений. Учебное пособие. Йошкар-Ола: МарГУ, 1995. 14. Тюкина Ю.П., Рыкунин С.Н., Шалаев В.С. Технология лесопильно- деревообрабатывающего производства. М.: Лесная промышлен- ность, 1986. 15. Уголев Б.Н., Станко Я.Н. Древесиноведение коммерческих пород. Учебное пособие. М.: МГУ-Леса, 2000. 16. ГОСТ 2140-81 Пороки древесины. М.: Издательство стандартов, 1982.
17. ГОСТ 9463-88 Лесоматериалы круглые хвойных пород. М.: Изда- тельство стандартов, 1991. 18. ГОСТ 9462-88 Лесоматериалы круглые лиственных пород. М.: Из- дательство стандартов, 1991. 61 19. ГОСТ 2292-88. Лесоматериалы круглые. М.: Издательство стандар- тов, 1991. 20. Н.Адамқұлов, Д. Амандықова: Ұлттық саз аспаптар жасау технологиясы,2012. 21.Б.Дүрманов, Р.Асанбаева: Ағаш шебері,2011 22.Н.Адамқұлов: Ағаш өңдеу технологиясы, 2010 жүктеу/скачать 5,95 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||