Қазақстан республикасының денсаулық сақтау және әлеуметтік даму министрлігі қожа ахмет ясауи атындағы халықаралық
жүктеу/скачать 10,61 Mb.
|
Novy gigiena000 (1) (1) (1)
- Бұл бет үшін навигация:
- Гендік мутация.
- Хромосомалық мутация.
10.13. Иондық сәулелердің гендік әсеріИондық радиацияның мутагендік әсерін алғаш совет ғалымдары Г.А.Надсон мен Г.С.Филатов 1925 жылы өз тәжірибелерінде ашытқы саңырауқұлақтағы зерттеулерінде дәлелдеген.1927 жылы бұл ашқан жаңалықтар Г.Мюллердің генетикалық объекті ,дрозофилл шыбынына жасаған тәжірибесінде дәлелденіп,қолдау тапқан. Иондық сәулелердің кез келген түрлері ,тұқым қуалаушылық өзгерістерге ,мутация тудыруға қабілетті.Мутацияға геномдық хромосомалық мутация немесе хромосомалық аберрациялар,нүктелік немесе гендік мутациялар,спектрлі мутация,индукцияланған иондық сәулелену. Гендік мутация. Сәулелену жиілігінің дозаларына сәйкес есептеу негіздерінде гендік мутация туады.Көптеген жануарларға жасалған тәжірибелерге сай,жыныс жасушаларында летальдық мутация өршиді.Ол тікелей иондық сәуле дозаларына қарым-қатынаста болады.Ол мынадай формуламен өрнектеледі: N\N0=KD N0-бақылауындағы мутация саны,яғни өз-өзінен туатын мутация; N-бақылауындағы есептемегендегі жалпы муиаци саны; K-мутация өршундегі қатынастық доза коэффициенті; D- сәулелендіру дозасы; Бірған рентген сәулесімен сәулеленгенде,мысалы 10 Гр ,үздіксіз сәулелендіруді қолданғанда,мутацияның тууына бірдей әсер етеді. Кейінгі кездері зерттеулер нәтижесі,тышқанды фракциялық дозамен сәулелендіргенде нүктелік мутацияның жиілігі жоғарылайтыны белгілі болды.ДЖ.Кога 1986 жылы <Радицияның биологиялық эффектісі> монографиясында <Дрозофилла шыбынының ерте даму кезіндегі,адамға экстраполяярланған кез-келген дозаның ұлғаю көлеміне байланыссыз екені , кез келген доза генетикалық эффектіге жиынтықталып қаупін төндіретіні, өйткені қанщалықты мутацияның биологиялық репаривтігі мүмкін еместігі>. Хромосомалық мутация. Хромосомаға иондық сәулемен әсер ету, хромосомадағы әртүрлі аыспалықтар тудырады.Әр түрлі типтік хромосомалық ауырталық,ол сәулелену дозасына байланысты әрқилы болады.Хромосомадағы құрылым жиілігі әртүрлі бөліктерінің үзілісі,ол дозаның сызықтық тәуелділігіне байланысты.Тікелей цитологиялық зерттеулерде жасуша хромосоманың бұзылысыеың болуы,ол иондық тығыздыққа ионизация,хромосома құрылымында жоғарғы дәрежедегі тиімділігіне байланысты. Иондық сәулемен сәулелендіру кезінде жасуша ядросы нақты және хромосомалардың әлеуметті үзілісі болады.Соңғысы жасушаны сәулелендіргенде орта жағдайына байланысты туады,нақты үзілістің мүмкін немесе мүлдем іске аспайды. жүктеу/скачать 10,61 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|