2.5. Шығыс Қазақстан облысы
Облыстың аумағы, халқы және ЖӨӨ. ЖӨӨ-дегі өнеркәсіп пен ауыл шаруашылығының
үлесі. Экономиканы әртараптандыру
Облыс аумағы - 283,2 мың шаршы км (Қазақстан аумағының 10,3%). Облыс аумағында
жалпы ұзындығы 10 мың км болатын 800 өзен ағады. Өңірде Зайсан, Марқакөл, Алакөл,
Сасықкөл ірі көлдері, сондай-ақ Бұқтырма су қоймалары бар. Облыс Қазақстанның сумен
203
қамтамасыз етілген өңірлерінің біріне жатады. Аумақтың 7%-ға жуығы ормандармен жабылған,
дала, шөл және тау-тайга ландшафтарымен шектеседі.
Статистика комитетінің деректері бойынша 2017 жылдың соңына халық саны 1383,7 мың
адамды, ал 2018 жылдың соңына – 1378,5 мың адамды, 2019 жылдың соңына — 1369,6 мың
адамды құрады.
Облыстың ЖӨӨ 2017 жылы 3174,8 млрд.теңгені, 1 адамға – 2289,5 мың теңгені, 2019
жылы-4025,0 млрд. теңгені және 1 адамға 2929,2 мың теңгені құрады. 2017 жылы өнеркәсіп
өнімінің көлемі 1581,5 млрд. теңгені немесе республикалық деңгейден 6,9%-ды құрады, 2018
жылы 1860,1 млрд. теңге, ал 2019 жылы-2153,9 млрд. теңге деңгейіне жетті.
Экономиканың өсуінің негізгі факторлары жоғары тұтынушылық сұраныс және
облыстағы инвестициялық белсенділіктің айқын түрде жандануы болды.
136
Кен өндіру өнеркәсібінің негізін құрамында мыс, қорғасын, мырыш, алтын, күміс бар
полиметалл кенін өндіру құрайды. Негізгі өндірушілер: "Казцинк" ЖШС және "Востокцветмет"
ЖШС. "Қазмырыш" ЖШС өнеркәсіптік алаңдары Өскемен, Риддер және Зырян қалалары үшін
қала құраушы болып табылады. "Востокцветмет" ЖШС филиалдары – Глубокое, Шемонаиха,
Бородулиха аудандары үшін.
Өңдеу өнеркәсібінің көлемі 2017 жылы 1283,5 млрд.теңгені, ал 2018 жылы – 1417,1
млрд. теңгені, ал 2019 жылы — 1560,3 млрд. теңгені құрады.
2019 жылы өңдеуші өнеркәсіп кәсіпорындары мен өндірістерінің саны 758 бірлікті
құрады. Осы саланың жетекші кәсіпорындары "Қазмырыш" ЖШС, "Өскемен титан-магний
комбинаты" АҚ, "Үлбі металлургиялық зауыты"АҚ болып табылады. Сала кәсіпорындары
негізгі асыл және түсті металдар шығарады: қорғасын, мырыш, мыс, тазартылған алтын және
күміс, сондай-ақ титан, магний, тантал, АЭС арналған отын. 2017 жылы өңдеу өнеркәсібіндегі
еңбек өнімділігі өткен жылға қарағанда 5,4%-ға, 2018 жылы 12,1%-ға, 2019 жылы 9,6%-ға өсті.
Машина жасау кешенінің кәсіпорындары: "Азия Авто" АҚ, "Қазмырышмаш" ЖШС,
"Өскемен арматура зауыты" АҚ, "Востокмашзавод" АҚ, "Өскемен конденсатор зауыты" ЖШС,
"КЭМОНТ" АҚ, "Семей машина жасау зауыты" АҚ, "Семей инжиниринг" АҚ, "Гидросталь"
ЖШС, "Қазэлектромаш" ЖШС, "Daewoo Bus Kazakhtsan" ЖШС, "СемАз" ЖШС, "Машзавод"
ЖШС, "Өскемен өнеркәсіптік арматура зауыты" ЖШС, "ҚазРосПромАрматура" Өскемен
зауыты" ЖШС, "Силумин-Восток" ЖШС.
2010 жылдан бастап 2019 жылға дейін 731,4 млрд. теңгеге ШҚО Кәсіпкерлікті қолдау
картасының 50 жобасы пайдалануға берілді, 8,6 мың жұмыс орны құрылды. Ең маңызды
жобалар:
- Ақтоғай КБК құрылысы, "KAZ Minerals Aktogay" ЖШС – әлемдік деңгейдегі ірі
комбинаттардың бірі. 2019 жылы Ақтоғай мыс өндірісінің рекордтық деңгейіне – 145,7 мың
тоннаға жетті (2018 жылмен салыстырғанда 11%-ға артық), бұл ретте жылдық жоспарлы
көрсеткіштен 130-140 мың тоннадан асып түсті. Өндірістің жоғары деңгейіне кендегі жоғары
металл құрамы, байыту фабрикасының тұрақты өткізу қабілеті арқасында қол жеткізілді;
- жылына 2,0 млн. тонна кен өндіретін "Бақыршық тау-кен өндіру кәсіпорны" ЖШС тау-
кен байыту кешенін салу. Жоба 2018 жылдың 2 тоқсанында басталған алтын концентратын
өндіретін Бақыршық кен орындары мен байыту фабрикасын біріктірді. Алғашқы 10 жыл ішінде
Бақыршық кен орны ашық тәсілмен игеріліп, кейін жер асты өндірісіне көшеді;
- Өскемен арматуралық зауыты өндірісін жаңғырту (роботты дәнекерлеу кешені
пайдалануға берілді, еңбек өнімділігін 40%-ға арттыруға мүмкіндік береді және шығарылатын
өнімнің сапасын 36 жылға дейін қамтамасыз етеді);
- "ТАГ-ТИН" ЖШС майлы дақылдарды қайта өңдеу зауытының (рапс) құрылысы-импорт
алмастыруға бағытталған.
2020 жылы 35,2 млрд. теңгеге 3 жобаны іске қосу және 361 жұмыс орнын құру
жоспарлануда.
136
Мұнда және одан әрі Шығыс Қазақстан облысының аумағын дамытудың 2016-2020 жылдарға арналған
бағдарламасы және оны іске асыру бойынша 2018 және 2019 жылдарға есептер.
204
Облыстың ЖӨӨ-дегі ауыл шаруашылығының үлесі - 9,0%. Ауыл шаруашылығы 15
ауданның 14-і үшін экономиканың базалық саласы болып табылады (Зырян ауданынан басқа).
Шығыс Қазақстан облысы республикада сүт, күнбағыс майы, бал және панта өндіру
бойынша – 1 орында, ет өндіру бойынша – 2 орында, картоп өндіру бойынша – 4 орында.
Ауыл шаруашылығы құрылымында 55,2%-дан астамы мал шаруашылығына тиесілі. Ірі
қара мал, қой, құс өсіру, марал шаруашылығы, омарта шаруашылығы сияқты дәстүрлі
салалардан басқа.
Республика өңірлерінің арасында ауыл шаруашылығы өнімдерін жалпы шығару көлемі
бойынша облыс 4-ші орында. Статистика комитетінің деректері бойынша ауыл шаруашылығы
өнімдерін жалпы шығару көлемі 2017 жылы 472 млрд. теңгеге, 2018 жылы – 515 млрд. теңгеге,
ал 2019 жылы 592 млрд. теңгеге жетті.
Достарыңызбен бөлісу: |