Қазақстан республикасының Ғылым және жоғары білім министрлігі
жүктеу/скачать 4,98 Mb. Pdf көрінісі
|
СӨЖ (2022-2023)
|
Қазақстан бойынша Экономикалық аудандар солтүстік шығыс оңтүстік батыс орталық 1924 жылғы 7/100 3/49,7 - - 4/50,3 - Мемлекеттік банктікі 1/100 - - - 1/100 - ДЛ-75 10/100 8/81,8 1/9,1 1/9,1 - Л-2×100 10/100 6/57,5 3/38,4 1/4,1 - - Л-3×100 6/100 4/67,9 - - 1/22,3 1/9,8 Л-4 × 175 12/100 10/79,8 1/7,3 - 1/12,9 Л-3 ×175 10/100 9/89,5 - - 1/10,5 ЛВ-4 ×175 10/100 8/82,4 - - 2/17,6 ЛВ-3 × 175 30/100 25/83,5 - 1/5,6 3/9,2 1/1,7 ДЛ-100 2/100 2/100 - - - ДЛ-66 1/100 1/100 - - - СКС-3× 144 4/100 2/57 - - 2/43,0 РЗС-4 ×175 5/100 4/82,5 - 1/17,5 - РЗС-5 ×175 4/100 2/52,8 1/23,6 - 1/23,6 РЗС-3× 176 2/100 1/51,7 - 1/48,3 - Ескерту: алымы – элеваторлардың саны бөлімі – сыйымдылығы, % 1-кестеге қарағанда элеваторлардың 70% Солтүстік Қазақстан аймақтарында, одан соң Батыста, Оңтүстікте, Шығыста, ең азы орталық экономикалық ауданда орналасқан. Қазақстанда элеваторлардың көп салынуына тың және тыңайған жерлерді игерудің әсер еткені белгілі. Осы уақытта жаңа типті ( Л-3×100, Л-3×175, Л-4×175 ) 28 элеватор пайда болды. Олардың негізгі қызметі – астықты қабылдап, тазартып, кептіріп, астық қоймаларының басқа түріне жөнелту. 1961 жылданбастап ЛВ-3×175, ЛВ-4×175, Л-4×175 типті элеваторлар салына бастады. Қазіргі кезде Қазақстанда жалпы сыйымдылығы 1457,4 мың тонна астық сақтайтын ЛВ-3×175 типті отыз элеватор, 692,1 мың тонна астық сақтайтын ЛВ-4×175 типті он элеватор бар. Тың игеру басталғаннан кейінгі он жыл ішінде республикамызда элеваторлардың сыйымдылығы 1 млн 192 мың тоннаға, ал механикаландырған қоймалардыкі 11млн 72 мың тоннаға дейін жетті. 1965 жылдан бастап (СКС-3×144, РЗС-4 ×175, РЗС-5 ×175 6, РЗС-3 ×175) салына бастады. Республикамызда мұндай он бес элеватор бар, оның тоғызы солтүстік экономикалық ауданда орналасқан, жалпы сыйымдылығы 1млн 336 мың тонна. Орта Азия мемлекеттік «Промзернопроект» институты 1967-68 жылдары ЛСК-100 типті элеватордың жобасын жасады. Ондай элеватор Қараадыр астық қабылдайтын кәсіпорынына салынып, іске қосылды. Осы институт 1975 жылы елімізде тұнғыш рет 75 мың тонналық РЗС-5×175 жұмыс үйі бар күріш қабылдайтын типтік элеваторлың жобасын жасады. Сонымен қатар ұн заводтарын қамтамасыз ететін элеваторлар көп салынды. Оладың қатарына мынадай типті элеваторлар жатады: М-2×100, М-3×100, М-2×175,М- 3×175 жәнеМС-3×175. Республика бойынша бұлардың жалпысаны он екі, олардың астық сақтайтын сыйымдылығы да артып келеді. 1971 жылы елімізде Қазақстанның солтүстік аудандарына, Сібірге және Алтай өлкелеріне арналып ЛСВ-4×175 типті, сыйымдылығы 140 мың тоннаға дейін жететін элеватордың жобасы жасалынып бекітілді. Бұл элеватор республикамызда тұңғыш рет Целиноград облысының Краснознаменский астық қабылдайтын кәсіпорнында сыйымдылығы 113мың тонналық құрастырмалы темірбетон маттериалдарынан салынып іске қосылды. Республикамызда құрастырмалы темірбетон маттериалдарынан салынған элеваторлардың сыйымдылығы 3 млн 763 мың тоннаға жетеді. Көкшетау, Қостанай, Торғай (тиісінше 769,5; 789,1; 725,6 мың тонналық) облыстарында элеваторлар сыйымдылығы бар, ал оңтүстік облыстарда аз. Құрастырмалы темір бетоннан силостардың мынадай түрлері салынады: силос корпусы квадратты (3×3м) түрінде құрылыс элементтерінен тұрады; силостық корпустар диаметрі 6м сақиналардан (3×6м) торымен бірге құрастырылады; силостық корпустар диаметрі 12м сақиналардан (2×3) торымен салынады. Осы көрсетілген силостық корпустарды үш түрлі элементтерден құрастыру жұмыстарын жүргізгенде артықшылықтарымен қатар кемшіліктері де бар. Бірінші бағыттағы силостық корпустарды салудың артықшылықтары: - индустриялық базаның болуы; - құрастыру технологиясының толықтығы; - конструкцияның универсалдығы; - құрылыс алаңының жақсы пайдалануы; - жұмыс істеп тұрған силостық корпустарға оңай қосылуы; -динамикалық ауырлықтың жоқтығы және астықты тиеп жіберудуң оңайлығы. Кемшіліктері: технологиялық машиналар көп және транспорт құралдары сапалы қолданылмайды. Екінші бағыттағы силостық корпустарды салу артықшылықтары біріншідегідей; кемшілігі – индустриялық базасы толық емес. Үшінші бағыттағы силостық корпустарды салу артықшылықтары алдыңғылардыкімен бірдей, бірақ бірінші мен екіншіге қарағанда онда қолданылатын технологиялық машиналар аз. Сонымен қатар қазіргі кезде мынадай кемшіліктері анықталды: -индустриялық базасы толық емес; - құрастыру технологиясы толық меңгерілмеген; - динамикалық ауырлық бар; -конструкциясы универсалды емес; -құрылыс алаңы жақсы пайдаланылмайды. 1980 жылдан бері Қазақстанда элеваторлар темір материалдарынан салына бастады. Сол үшін Алматыда Бүкілодақтық «Казэлеваторстрой» тресі құрылып, көптеген облыстарда жұмыс қызу қолға алынуда. Сонымен Қазақстанда элеватор өндірісінің күшті дамыған жері біздің республикамыз деп айта аламыз. Бірақ оның әлі де шешеілмеген көптеген проблемасы бар. Оларды қазіргі астық қабылдайтын кәсіпорындарға талдау жасап анықтауға болады. Астық қабылдайтын кәсіпорындардың құрылымына көз салсақ, 1-кестеде көрсетілген элеваторлар бар кәсіпорындарда күнделікті жұмыстар өз алдына бөлек әр түрлі технологиялық тізбектерде жүргізіледі. Типтік өте жоғары дәрежеде механикаландырылған элеватор да өндірістік процессті толық атқаруға қуаты жетпейді, яғни элеватордың әрқайсысы өз алдына бөлек жұмыс алаңын құрайды. Осы жағдай ең үлкен кемшілік болып табылады. Типтік жобамен салынған элеватордың барлығына ортақ кемшілік – олардың қазіргі кездегі астық өндірісінің оперативтік жұмыстарын толық атқара алмауында. Көптеген элеваторлар астық автомашинадан жұмыс үйіне қабылдап, транспортирлер арқылы тікелей норияға береді. Астықты қалыптастыру үшін қондырғыда жинақтайтын сиымдылықтар қарастырылмаған. Астықтың ылғалы көп болатын аудандарда кептіруге арнаулы қондырғының қуаты әлі күнге дейін жетпейді. Қазіргі ғылыми жұмыстар элеваторлардың параметрлік қатарын анықтауға бағытталуда. Ол үшін алдымен әр түрлі кәсіпорындағы астық қабылдау мөлшері, оның техникалық жағынан жарақтандыру жағдайы, құрылымы анықталмақшы. Келешекте астық шаруашылығының дамуына байланысты элеваторларға өте үлкен талаптар қойылады, соған сәйкес қоймалар салу басты жұмыс болып саналады. жүктеу/скачать 4,98 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|