Қазақстан республикасының Ғылым және жоғары білім министрлігі

 
ӨСІМДІК ӨНІМДЕРІНІҢ САҚТАЛУЫН ҚАМТАМАСЫЗ ЕТУДЕГІ ДАМУ 
ТАРИХЫНАН ҚЫСҚАША МАҒЛҰМАТТАР 
 
Өсімдік өнімдерін өндірудің көлемі мен маңызы 
 
Өсімдік өнімдерінің ішіндегі көп өндірілетін дән дақылдарының қатарынан үш түрі 
жеке бөлінеді: жүгері, күріш, бидай. Көкөністер мен жемістер қатарында: қызылша, 
картоп және жүзім- қант, крахмал, шарап шығаруда негізгі шикізаттарды құрайды.
Олардың әр елдер бойынша өндірілетін көлемі салыстырмалы 1-кестеде берілген.
1-кесте - Дүние жүзі елдерінде өсімдік өнімдерін өндірудің көлемі 
(млн.тонна) 
№ 
Елдер 
Жүгері 
Күріш 
Бидай 
Қант қызылшасы 
Картоп 
Алма 
1 
АҚШ 
228-300 
6,3-9,8 
60,8 
23-30 
20-23,5 
3,9-4,88 
2 
ҚХР 
114-130 
120-201,4 
86-99,7 
5,8-14,0 
66-70 
19,5-21,0 
3 
Үндістан 
9-14,0 
75,7-127,5 
69-76 
- 
24-25 
- 
4 
Ресей 
1,5-3,5 
0,4-0,6 
34-51 
12,4-22,0 
32-37,0 
1,22-2,03 
5 
Франция 
13,5-16,5 
- 
31-39,7 
26-33 
6,5-7,2 
1,93-2,3 
6 
Канада 
- 
- 
15,7-26,8 
0,3-0,8 
4,0-5,3 
0,4-0,5 
7 
Германия 
- 
- 
19-25,6 
24-28 
10,2-13,7 
- 
8 
Австралия 
14-15,5 
0,28-1,28 
22-24,9 
- 
- 
- 
9 
Пакистан 
- 
6,3-8,8 
18,2-21,1 
- 
- 
- 
10 
Украина 
3,0-9,0 
- 
16,5-21 
13,2-17,0 
16,6-20,7 
- 
11 
Түркия 
- 
- 
15,5-18,5 
12,6-20,0 
4,8-5,4 
2,1-2,5 
12 
Ұлыбритания 
- 
- 
15-16,8 
7,6-9,5 
6,0-6,7 
0,2-0,76 
13 
Иран 
- 
2,2-3,4 
7-14 
4,3-6,0 
3,0-4,2 
- 
14 
Аргентина 
14-20 
- 
12,5-16,5 
2,5-3,0 
- 
0,85-1,0 
15 
Қазақстан 
0,2-0,5 
0,2-0,3 
9,1-12,8 
0,3-0,4 
1,7-2,3 
0,09-0,149 
Осы кестеден дән дақылдар бойынша көп өндіру көлемі бойынша бірінші орынға 
жүгеріден АҚШ, күріштен ҚХР, бидайдан Евроодақ, ал жеке мемлекеттер бойынша АҚШ, 
ҚХР, Индия, Россия, Франция, Канада, Германия, Австралия және т.б.
Дән, бұршақ, май дақылдары, нан, макарон, ұнды кондиттер өндірістеріне қажетті 
шикізат алу үшін кең қолданылады. Қызылша көкністі қант өндіру үшін, ал картоп және 
жүгері крахмал өнімін өндіру үшін пайдаланады. Қазіргі кезде алма өнімінен шарап алу 
технологиясы жасалынды. Арпа дәні сыра өндірісінде, крахмалы көп бидай, жүгері, күріш 
спирт өндіруде, ал сорға дақылынан қант алу технологиясы жүзеге асырылуда.
Қазақстанда ауыл шаруашылығының 70 пайыздан астамы өсімдік өнімінің үлесіне 
жатады. Соның ішінде экспорттауда бидай және оның өнімі ұннан 5-тік мемлекеттік 
қатарына кіреді. Кейінгі кезде макарон, ұнды кондиттер және терең технология бойынша 
дақылдардан алынатын құрғақ сағыздық, крахмал, спирт тағы басқа өнімдері экспортқа 
шығарылуда. 
Өсімдік өнімдерінің барлық түрінен тамақ, қайта өңдеу өндірістерінде өнімдер алу 
технологиясы зерттелініп, жаңа ғылыми емдік сауықтыру бағытында жұмыстары 
жүргізіліп жатыр.

жүктеу/скачать 4,98 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: