Қазақстан республикасының Ғылым және жоғары білім министрлігі



Pdf көрінісі
бет91/143
Дата06.02.2023
өлшемі4,98 Mb.
#65444
1   ...   87   88   89   90   91   92   93   94   ...   143
Байланысты:
СӨЖ (2022-2023)

Технологиялық карта Халықаралық, ҚР стандарттарының бекітілген технологиялық 
көрсеткіштерінің нормативті шамаларын қолданып жасалынады. Мұндай карталарды 
компьютердің базасына кіргізіп қоюға болады. Қабылдау лабораторияларынан алынған әр 
бір дақылдың түріне, сұрыпына байланысты технологиялық картаны толтырып өңдеу және 
үлкен партияларға топтастыру жұмыстарының бағытын ғылыми негізде ұйымдастырып 
жүрізуге болады. 
Технологиялық картаның толуын математикалық жолмен өрнектеп, әрбір дақылдың 
партияларға қалыптасу мүмкіндігін, қабілеттілігін жаңа коэффициенттерді қолдану арқылы 
есептеуге болады. Оларға мыналар жатады: 

ш
ы
К
.
қабылданатын 
дақылдардың 
ылғалдылығы 
мен 
шөп-шалаңдығына 
байланысты партия болып қалыптасуын сипаттайтын коэффициент; 

д
т
К
.
технологиялық белсенділігіне байланысты партия болып қалыптасуын 
сипаттайтын коэффициент; 

ф
К
кешендік көрсеткіштеріне байланысты партия болып қалыптасуын сипаттайтын 
коэффициент; 

к
т
т
К
.
.
технологиялық картаның толуын сипаттайтын коэффициент; 
ш
ы
К
.
коэффициенті мына теңдеумен есептеледі: 
о
вз
ф
вз
ш
ы
N
N
К
=
.
Мұндағы: 
ф
в з
N
- ылғалдылығы мен шөп-шалаңы бойынша партиялардың нақты саны; 
о
в з
N
- технологиялық карта бойынша партиялардың жалпы саны; 



д
т
К
.
коэффициенті мына формуламен есептелінеді: 
о
к
т
ф
к
т
д
т
N
N
К
.
.
.
.
.
=
Мұндағы: 

ф
к
т
N
.
технологиялық белсенділігі бойынша партиялардың нақты саны; 

о
д
т
N
.
.
технологиялық карта бойынша партиялардың технологиялық 
белсенділігіне байланысты жалпы саны. 

ф
К
коэффициенті мына формуламен есептелінеді: 
ф
вз
ф
д
т
ф
кп
ф
N
N
N
К

=
.
.
Мұндағы: 

ф
kn
N
кешендік көрсеткіштер бойынша партиялардың нақты саны. 

зт
К
коэффициенті мына формуламен есептелінеді: 
тд
ыш
о
д
т
о
вз
ф
д
т
ф
вз
ф
К
К
N
N
N
N
К

=


=
.
.
.
Жоғарыда келтірілген формулалармен (К
ыш
, К
тд
, К
ф
, және К
зт
) бидай астығының 
партиясының қалыптасу қабілетін анықтайды.
Сонымен астық дақылдарының партиясын қалыптастырудың технологиялық картасы 
– элеваторға көлікпен келіп түскен жеке дара партияларды араластармай қабылдау және 
өңдеу жұмыстарын жобалап жүргізуге толық мағлұмат береді. 
Ал 
орылып 
майдаланған 
астық 
массасын 
тікелей 
комбайннан 
және 
шаруашылықтардағы қоймалардан астық түрлерін жеткізіп, оларды өңдеп және сақтау үшін 
үш түрлі технологиялық ұйымдастырылған жүйе құрылуы мүмкін: 
- егіс даласында орылған комбайндағы астықты толық «комбайын мен элеватор» 
схемасымен астық кәсіпорындары мен элеваторға көліктермен жеткізу. Бұл нұсқа бойынша 
жаңа орылған астық массасы түгелдей астық қабылдау кәсіпорындарында қабылданып, 
өңделіп, сақталынады. Егін шаруашылықтары өздеріне тиіс астық дақылдарын және құрама 
жемге қажетті мөлшерін кәсіпорындардан алады. 
-егіс 
даласында орылған комбайндағы астықтың жарты мөлшерін егін 
шаруашылығында, ал қалған бөлігін астық қабылдау кәсіпорындарына өткізеді. Бұл нұсқа 
егін шаруашылықтары үшін тиімдірек болып келеді. 
-егіс даласында орылған комбайндағы астықты түгелдей егін шаруашылығында 
қабылдап, өңдеп, тиісті бөлігін ғана астық қабылдау кәсіпорындары мен элеваторларға 
тапсырады. Бұл нұсқа нарықты заманға сәйкес өзгерістерге байланысты, қазіргі астық 
шаруашылығында жеке меншік жағдайында кеңінен қолданылып келеді. 
Астықты кәсіпорындарға жеткізу жұмыстарының жоғарыда аталған жүйелерінің 
тиімді болуы үшін, сағаттыққ кестелері мен қабылдау және орудан кейінгі өңдеу 
технологиялық карталары әрбір кәсіпорындар үшін жеке-жеке құрастырылып 
пайдаланылады. 
Астықты ору және оны дайындау табиғи климаттық жағдайларға байланысты 
қолайлы аз уақыт ішінде тездетіп жүргізуді талап етеді. Астықты жылдам қабылдау, түсіру, 
өңдеу және жайғастыру үш мекеме ұйымының келісіп, жұмыс істеуі арқылы шешіледі. 
Бұлар транспорт, егін шаруашылығы және астық кәсіпорындары мен элеватор ұйымдары 
арасында келісім шарт жасау арқылы орындалады. Ол үшін көлікпен астықты тасу үшін 


сағаттық кестені құрастырып бекітеді. 2 - кестеде егін шаруашылығынан элеваторларға 
келетін көліктердің әр сағат сайын келу, кету уақыттары тәулік бойынша белгіленеді. 
Астық кәсіпорындары мен элеваторларда дән дақылдарын қабылдау, орудан кейін 
өңдеу, жайғастыру жұмыстары технологиялық карталар бойынша ұйымдастырылып 
жүргізіледі. Бұл технологиялық картада элеваторлардағы барлық технологиялық 
тізбектердің жеке сыйымдылығы, көліктердің астықты түсіру жабдығының саны мен 
өнімділігі, сол сияқты тазарту, кептіру және салқындату қондырғыларындағы 
жабдықтардың саны мен өнімділігі келтіріледі. Жалпы айтқанда, әрбір технологиялық 
тізбек үшін күнделікті орындалатын технологиялық операциялардың тәулік мөлшеріндегі 
көлемі физикалық шамамен көрсетіледі. 
Астықты қабылдау және орудан кейінгі өңдеу технологиялық карталарының 
Солтүстік Қазақстандағы орналасқан элеваторлар бойынша жұмыстары талқыланды. 
Жалпы техникалық сипаттамасы төмендегі 3-кестеде берілді. 
3 – кесте. Элеваторлардың технологиялық картасының жалпы сипаттамасы 
Дайындау 
элеваторлары
Астық партия 
саны
Технологиялық тізбек 
саны
Байланысып бекітілген 
сиымдылық мың тонна
Д
ай
ы
нд
ау а
сты
қ к
өле
м
і м
ен
с
ы
йы
м
ды
лы
қ 
қа
ты
на
сы
Саны 
түсіру 
Б
арлы
ғы
би
да
й
Э
ле
ва
торд
а 
К
еп
ті
ру, та
за
рту м
ұн
ара
сы
М
еха
ни
ка
ла
нд
ы
ры
лғы
н м
ұн
ара
Э
ле
ва
торлы
қ 
К
еп
ті
ру, та
за
рту м
ұн
ара
сы
М
еха
ни
ка
ла
нд
ы
ры
лғы
н м
ұн
ара
Б
арлы
ғы
Ү
лк
ен
өн
ім
ді
лі
гі
б
ар
В
аг
он
да
рд
ы
түс
іру орн
ы
Қ
оз
ға
лғы
ш
к
еп
ті
рг
іш
те
р 
Целиноград 
элеваторы 





16,2 
40,5 
43,1 
1,10 
15 
12 


Жалтыр элеваторы 





26,2 
48,6 
25,2 
1,18 
18 
16 
10 

Қызылтулы астық 
Кәсіпорны 






68,8 
31,2 
1,41 
13 
12 

-12 
12А6т-басар 
элеваторы 





41,7 
32,7 
25,6 
1,32 
Адыр элеваторы 





49,3 
15,2 
34,5 
0,71 
Шортанды 
элеваторы 





38,2 
40,4 
21,1 
0,82 
Технологиялық жұмыс істеу картаны тиімді пайдаланудың негізгі шарты-егіс 
даласындағы дақылдардың сапасын алдын ала анықтап, сағаттық кесте бойынша астық 
массасын көліктермен тасымалдап, элеваторларға белгіленген уақытта жеткізу болып 
табылады. 


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   87   88   89   90   91   92   93   94   ...   143




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет