Қазақстан Республикасының Оқу-ағарту министрлігі Ы. Алтынсарин Ұлттық білім академиясы
жүктеу/скачать 1,17 Mb. Pdf көрінісі
|
| 2.
Білім беру жүйесіндегі менеджерлерді ротациялаудың халықаралық тәжірибесіне шолу «Ротация» термині оның латын тілінен аудармасын ескере отырып анықталады — «айналу», «айналмалы қозғалыс». Персоналды басқару Ұйым қызметінің сапалық және сандық сипаттамаларын арттыру үшін жұмыс істеп тұрған қызметкерлерді басқа орындарға ауыстыру және ішкі ауыстыру арқылы ротация жүйесін пайдалануды көздейді. Қызметкерлерді ауыстыру-бұл ұйымның тиімділігін жақсартудың ең үнемді тәсілі, сонымен бірге қызметкерлердің кәсіби дамуы функциясын орындайды [13]. Шетелдік тәжірибені талдау білім беру ұйымдарының басшыларын ротациялау жүйе ретінде енгізілгенін және 10 жылдан астам уақыт бойы Азия өңірінің көптеген елдерінде жұмыс істеп келе жатқанын көрсетті. Еуропа елдері мен АҚШ-та үлгерімі төмен мектептерге тиімді директорлар мен мұғалімдерді тарту жүйесі жұмыс істейді. Алайда, бұл жүйені енгізу нәтижелері әлі толық зерттелген жоқ және тартылған мұғалімдері бар мектептерде және осы мұғалімдерді «жоғалтқан» мектептерде оқу үлгерімі қалай өзгергені туралы эмпирикалық дәлелдер жоқ. АҚШ Теннесси штатында инновациялық аймақ (iZones) деп аталатын мектеп реформасы саясаты енгізілді. Осы тақырып бойынша жүргізіліп жатқан зерттеулер оқыту сапасының өте маңызды екенін, яғни мұғалімнің кәсіби қасиеттерінің маңызы зор екенін көрсетеді. Неғұрлым тиімді мұғалімдер оқитын студенттердің тест нәтижелері жоғары, танымдық емес нәтижелері жақсы және ұзақ мерзімді нәтижелері жақсы. Өкінішке орай, зерттеулер сонымен қатар кедейлік деңгейі жоғары, 15 ұлттық азшылық деңгейі жоғары және оқушылардың үлгерімі төмен мектептерде тиімді емес және тәжірибесі аз мұғалімдер жұмыс істейді [14]. Мұғалімдердің осы біркелкі бөлінбеуін реттеу үшін білім беру және Үкімет басшылары қаржылық ынталандыру мен тіпті мәжбүрлі аударымдарды қоса алғанда, үлгерімі төмен мектептерге тиімді мұғалімдерді жалдаудың бірқатар шараларын енгізді [15]. Біріншіден, қай мектептер мұғалімдерден айырылуы мүмкін екенін жақсы түсіну үшін алдымен мектептердің сипаттамалары зерттеледі. Егер жіберуші мектептер жоғары тиімді және жақсы ресурстармен қамтамасыз етілсе, олар жаңа мұғалімдерді жалдаудың табиғи артықшылықтарына ие болуы мүмкін немесе мұғалімдердің жоғалуының жағымсыз салдарын бейтараптандыруы мүмкін. Алайда, егер жіберуші мектептер өздері тиімсіз болса, мұғалімдердің тұрақтамауы оларды одан әрі тұрақсыздандыруы мүмкін, бұл жағдайды нөлдік нәтижемен болжайды, мұнда қабылдаушы мектептердің деңгейінің өсуін қолдау үшін жіберуші мектептердің үлгерімі төмендеуі керек. Екіншіден, жіберуші мектептерден кететін мұғалімдердің сипаттамалары зерттеледі. Атап айтқанда, iZone мектептеріне баратын мұғалімдер (А) iZone емес мектептерге кететін мұғалімдермен және (в) жіберуші мектептерде қалатындармен салыстырылады. Нәтижелер iZone бағдарламасы жасалғаннан кейін мұғалімдердің жіберуші мектептерден ауысуы көбейгенін және жіберуші мектептердегі оқушылар iZone мектебіне барған мұғалім бұрын үйреткен пәндер бойынша, әсіресе егер мұғалім тиімді мұғалім болса, нашар бола бастағанын көрсетеді. Сондай-ақ, көптеген жіберуші мектептер бір ауданда орналасқандығы және орта есеппен iZone мектептеріне қарағанда сәл жоғары екендігі анықталды. Бұл нәтижелер мұғалімдерді жалдау саясатының маңызды және жиі еленбейтін жанама әсерін көрсетеді: тиімділігі төмен жақын маңдағы жіберуші мектептерге айтарлықтай теріс әсер етеді. Алайда, жіберуші мектептердегі жағымсыз әсерлерді де, iZone мектептеріндегі жағымды әсерлерді де ескере отырып, iZone мектептеріндегі артықшылықтар жіберуші мектептердегі шығындардан асып түсетіні анықталды. Яғни, iZone мұғалімдерін жалдауды ынталандырудың жалпы әсері оң. IZone бағдарламасы мектептер екі жыл ішінде жақсарғанын көрсетті. Іріктемені таңдау үшін келесі критерийлер қолданылды: (А) директорларды ауыстыруды қажет ететін мектептерге бөлді (әдіснамалық мәселелерді шешу үшін), (б) Директорлар кем дегенде екі толық оқу жылында осы мектептің директорлары болып қала берді (мектептегі үлгерімді ротацияның дұрыстығына байланыстыру үшін), және (c) шығып қалған директордың мектебі оқушылардың үлгерімінің жоғары нәтижелерін көрсетті. жүктеу/скачать 1,17 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|