Қазақстан Республикасының Тәуел- сіздігін жариялаған күн – біздің
Сауд Арабиясының тарихында тұңғыш рет әйел
жүктеу/скачать 3,79 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Италияда балықшы юри грисенди Мунтуидің жанындағы По өзенінен салмағы 120 келілік жайын аулады.
- «Оскар» жеңімпаздары Ластанған ауа лаңы Тұңғыш әйел депутат Алып жайын Ядролық зымыран
- Шойбек оРыНБАй, жазушы аБайДы ТаНу – ҚазаҚТы ТаНу
- Жуырда алматы қаласындағы Қазақстан Республикасының Ұлттық кітапханасында белгілі фольклортанушы ғалым Берік
- АНА ТІЛІ АНА ТІЛІ
- Ибраимовты еске алған сайын кеудемізді мұң кеулеп кетеді. Оның ажары ашық азаматтығы, нағыз ерге тән көлдей
- Қазақтың «ақ көңілдің аты арып, тоны тозбайды» деген қастерлі сөзі соған арналып айтылғандай әсерде жүретінбіз.
- – Арайлым, ат-көлігің аман елге ора- луың мен. Францияға барып, ел абыройын ел ағаларымен бірге асқақтатып келдіңдер.
Сауд Арабиясының тарихында тұңғыш рет әйел муниципальді кеңестің депутаты болып сайланды. Сайлау комиссиясы Салма бинт Хизаб әл-Отейбидің Мекке ауданы бойынша депутат мандатын алғанын жариялады. Әл-Отейби өзімен бәскелес болған 7 ер- азамат пен 2 әйелдің арасында ең көп дауыс жинады. Өңірдегі сайлауға барлығы 5938 ер адаммен бірге 978 әйел қатысты. Сайлау учаскесіне 130 мың әйел келіп дауыс бергені де ресми түрде тіркелді. Сауд Арабиясын- да сайлау өткізу науқанының өзі жиі қайталанбайтын құбылыс. Биылғы сайлау елдегі үшінші саяси науқан, мұның алдында ол 1965 және 2005 жылдары өтті. Әйелдердің сайлауға қатысуына алғаш рет рұқсатты 2011 жылы елдің королі Абдалла өз жарлығымен бер- ген болатын. Тағы бір ерекшелік – сайлау барысында муниципальді кеңеске 2100 адам сайланса, оның 1050-і Корольдің келісімімен мандат алады. Италияда балықшы юри грисенди Мунтуидің жанындағы По өзенінен салмағы 120 келілік жайын аулады. 38 жастағы ер адамның балықты судан шығарып алу үшін онымен бір сағатқа жуық уақыт арпалысуына тура келді. 20 жыл бойы балық аулаумен айналысқан ол осыған ұқсас оқиғаға тап болмаған.
замандас
Әзірлеген Нұрлан ҚҰМАР Ж аһанның жүрек лүпілі Ж аһанның жүрек лүпілі Ресей Президенті Владимир Путин АҚШ президенттігі сай- лауы жарысында республикашыл Дональд Трампты көшбасшы деп атады. Р е с е й б а с ш ы с ы м ұ н ы Кремль де өткен өзінің дәстүрлі үлкен баспасөз мәслихатында айтты. В.Путин сөз орайында Д.Трамптың Ресеймен арадағы қарым-қатынастың басқаша деңгейге, қазіргіден гөрі басқаша, тығызырақ, терең қарым-қатынас деңгейіне өтуін қалайтынын атап өтті. Д.Трамп АҚШ президенттігіне Республика пар- тиясы атынан түсіп отырған үміткерлер арасындағы көшбасшысы. Қазір дауыс берушілердің 40 пайызы оны қолдайтындықтарын білдіріп отыр. еуропа
шың елі араБ әлемі апенИн түБегі азИя
солтүстік амерИка «Оскар» жеңімпаздары Ластанған ауа лаңы Тұңғыш әйел депутат Алып жайын Ядролық зымыран Дональд Трамп жеңіске жете ме? Пәкістан екі күннің ішінде яд ро лық оқтұмсықты алып ұшуға қа білетті «Шахин-1А» зымыра нын екінші мәрте сынақтан өткізді. Сынақ ракетаның техника- лық сипатын тексеру мақса тын- да жүргізілді. «Шахин – 1А» 1000 келілік салмағы бар жарыл ғыш қаруды 900 шақырым қа шық- тыққа жеткізеді. «Хатф – 4» де- ген атымен белгілі «Шахин – 1А» орта қашықтықтағы қатты отынды баллистикалық зымыран болып табылады. Қазір Пәкістан армиясының қару-жарақ арсеналында бұл тектес ракета кешендерінің мобильді атқыш қондырғыларға орналастырылған бірнешеуі бар. Бұған дейін ол өмірдің соқпақты ж о л д а р ы н а н ө т к е н - д і . Т а л а й қиындықты бастан кешірді. Кеңес дәуірі кезінде Алматыдағы Абай атындағы ҚазПИ-дің филология факультетін бітірген соң туған өлкеге оралып, Созақ ауданына қарасты Жартытөбе ауылындағы мектепте қазақ тілі мен әдебиетінен сабақ берді. Талантты болашақ ғалым аудандық оқу бөлімі мен партия комитетінде ж а у а п т ы қ ы з м е т т е р а т қ а р д ы . «Сызған» орта мектебінде директор, аудандық «Молшылық үшін» газетінде редактордың орынбасары болды. Қаламы шыңдалды. Содан кейін ғылымға біржола бетбұрып, бозбала шағында білім нәрінен сусындаған Алматыға қайта оралды. Ыбырай Ал- тынсарин атындағы педагогикалық ғылыми зерттеу институтында, Мұхтар Әуезов атындағы Әдебиет және өнер институтында ғылыми қызметкер, Қазақстан Республикасы Ғылым министрлігінде бас маман қызметтерін атқарды. Түркістандағы Қожа Ах- мет Ясауи атындағы Халықаралық қазақ-түрік университетінің алғашқы ашылған жылдары аға оқытушы болып студенттерге дәріс берді. Бұл жылдары Жабал рухани- ятымызды лайлауға кіріскендерге қарсы батыл күреске шыққан. Қазақ әдебиетінің білгірі, академик Серік Қирабаевша айтсақ: «Баспасөзде Жа- бал Шойынбет ұлтшылдығымен таны- лып жүргенін білеміз. Жабал Абайдың қара сөздерін 90-жылдардан бастап зерттеп келеді. Абайдың 150 жылдығы кезінде дайындық тобының жұмысына белсене қатысып, ақынның өмірі мен шығармашылығын зерттеуде тәжірибе жинақтап ысылды. Асықпай зерттеді, сондықтан Абай мұрасы жөнінде кейінгі буын ғалымдардың арасында қай жағынан да пікір айтуға құқы бар абайтанушы деп білемін». Хакімнің жұмбақ ойлы шығарма- ла рына тереңдеп енген Жабал 2000 ж ы л ы « А б а й д ы о қ ы т қ а н д а а б а й болайық», «Ұлттық философия - ны ұйықтан кім шығарады?» деген толғамды мақалаларымен абайтануға кездейсоқ келген ғалымсымақтардың тізгінін тартып, жөнге шақырды. Он- Бұл басқосуда «Теңізшевройл» ЖШС-ның бас директоры Тэд Этчи- сон компанияның атқарып жатқан жұмыстары жөнінде кеңінен мәлімдеді. Ол 2015 жылдың тоғыз айында мұнай өндіру көлемі 20,3 миллион тоннаны (162 миллион баррель) құрағандығын атап өтті. ТШО сұйытылған газ сату көлемін 965 мың тоннадан асырып, құрғақ газ сату көлемін 5,1 милли- ард текше метрге жеткенін тілге тиек етті. ТШО газды алауда жағу және оны кәдеге жарату бойынша Қазақстанда және ТМД-да үздік көрсеткіштерге ие болып келе жатқандығын айтты. Өз баяндамасында Т.Этчисон биылғы жылдың 3-тоқсанда «Теңізшевройл» Шараға Қазақстан Республика сы- ның Президенті жанындағы «Қоғамдық келісім» республикалық мемлекеттік мекемесі директорының орынбасары Ғазиз Телебаев, Қазақстан халқы Ас- самблеясы Төрағасының орынбасары Любовь Ни, Алматы қалалық Тілдерді дамыту және құжаттама басқармасының басшысы М.Ахетов, Қазақстан Респуб- ликасы Ұлттық кітапханасының ди- ректоры Әлібек Асқаров, Құрманғазы атындағы Қазақ ұлттық консервато- риясы халық музыкасы факультетінің деканы Карима Сахарбаева, «Абай» ақпараттық порталының бас редакторы Дәурен Қуат және т.б. қатысты. Шараға қатысқандар этникалық музыка тақырыбына арналған мұндай жоба бұрын-соңды жасалмаған ерекше тәжірибе қатарына жататын бастама- лы еңбек екенін атап өтті. Қазақстан халқының рухани өмір тарихы мен мәдени тыныс-тіршілігін тұтас зерттеп, халық шығармашылығы жанрларын терең талдап, әрбір этностың төл му- зыкасына қатысты деректерді ғылыми ыждағаттылықпен қамтыған мұндай теориялық, танымдық арқауы кемел энциклопедиялық еңбек екені сөзсіз. Аталған жинақ Қазақстан Рес- публикасы Үкіметінің 2014 жылғы 21 қарашадағы № 1223 Қаулысының негізінде Қазақстан Республика- Салтанатты рәсімге әдебиет жанашырлары, зиялы қауым өкілдері, студент жастар мен еліміздің көптеген аймақтарынан келген қонақтар қатысып, тамашалады. Жиынды ақын Бейбіт Сарыбай жүргізіп отыр- ды. «Ақ жол» демократиялық партиясының төрағасы, Қазақстан Парламенті Мәжілісінің депутаты Азат Перуашев мүшәйраны ашып, жүлдегерлерді жеңісімен құттықтады. Мүшәйрада талантты өнерпаздар, қобызшы Ботагөз Меңлібаева, әнші Әкімбек Асқар әсем ән мен тәтті күйден, ақын-жырау Бөрібай Оразымбет жырдан шашу шашты. Жыл басында жарияланған жыр бәйгесіне еліміздің барлық аймақтарымен қоса Қытай, Моңғолия және өзге де алыс-жақын шетелдердегі ақын қандастарымыз қатысуға мүмкіндік алды. «Өлеңге әркімнің-ақ бар таласы» деп Абай атамыз айтқандай, балауса жырла- рын ұсынған жастардан бастап, аты әйгілі ақындарға дейін бақтарын сынады.
Сарапшылардың ұйғарымымен бас жүлде белгілі ақын Ғалым Жай- лыбайдың «Қаратаудың басынан», «Ұлытау» толғауларына берілді. Жәнібек хан атындағы бірінші жүлдеге «Бөгенбай батыр туралы жыр», «Қомыз абыздың Жонон қарасы немесе бабалар рухына тағзым» және т.б. жырлары үшін астаналық белгілі ақын Азамат Тасқараұлы ие бол- ды. Қасым хан атындағы екінші орынға Моңғолияның Баян Өлгей өкілі «Жарқа жебе» жыр топтамасы үшін Сұраған Рахметұлы көтерілді. Тәуекел хан атындағы үшінші жүлдені Қостанай қаласынан Серікбай Оспанов «Бөгенбай батыр», «Хан Кене», «Тұрсынбай батыр» дастанда- ры үшін және Есім хан атындағы үшінші жүлдені «Мөде қаған» балла- дасы мен топтама жырлары үшін алматылық Нұрлан Әбдібек иеленді. Бұдан басқа жиырма шақты ақынға арнаулы сыйлықтар берілді. Салтанат ҚАЖыКЕН Жуырда Чернобыль атом электр станса- сындағы атышулы апатқа 30 жыл толмақ. Осы орайда басылымның тұрақты авторы Е.Жұмахметұлы «Атом электр станциясы – ажал ошағы» атты мақаласында аталмыш апаттың себептері мен салдары, бұндай күрделі нысанның Қазақстан үшін қауіптілігі жөнінде әңгіме өрбітті. Бұл санда ұсынылған «Буын ауырса...», «С дәрумені туралы не білеміз?», «Невроз», «Ұйқы безі сырқаттарының белгілері», «Псориаз», «Диффузды гломерулонефрит», «Қаназдық», «Мықты иммунитет құпиялары», «Генетикалық тест», «Жүктілік кезіндегі омырау күтімі» атты мақалалар денсаулықты сақтау және ауыра қалған жағдайда емделу жолдары туралы. Сондай-ақ «Жыр-дәру», «Оқшау мүйіс», «Әсемдік әліппесі», «Махаб- бат мектебі», «Шабытты шақ», «Қисық ине» секілді дәстүрлі айдарларда берілген материалдар оқырманды бейжай қалдырмайды деп сенеміз. Веда, Кришна, Абсолют жайлы ашық жазса, мен баспасөзда сынағаннан кейін 2002 жылы қайта шығарғанда негізгі айтар ойын бүркемелеп сақтап Алланы айтқан болып, оның елшісі Пайғамбардың хадистерін өз ойлары- на ыңғайлап із жасырмақшы болған. Онысын да сынап едім, енді кітаптың атауын «Абайдың рухани мұрасы» деп өзгертіп, соңына түсіп қоймаған соң айтар «арамза ойларын» кітаптың атауын да, мазмұнын да өзгертіп мүлде жаңа тәсілге көшті. «Жасару құпиясы», «Рух пен тән саулығы», «Аштықты ұстау денсаулық кепілі», «Жүйке жүйесінің тылсымы» деген кітаптарды бұрқыратып шығарды. Оны көрген оқырман денсаулық ту- ралы пайдалы кеңес жазған екен деп ойлайды. Ал түптеп келгенде айтары – Кришнаны уағыздау, сананы шым- шымдап білдіртпей улау, шошытпай сендіру» деп тұжырым жасайды. Бұл пікірдің «Білгенге маржан, білмеске арзан» екенін аңғару қиын емес. Кезінде Тәкен Әлімқұловтай сөз зергері өзіне шәкірт санаған Жабал ғалым бүгінде алпыстың асқарына шықты. Асқан асуы жетерлік, алда әлі асар талай асуы бар. Шығармашылық жолын әңгіме, эссе жазудан бастаған ол қазір «Абайдың қара сөздері» монография- сын, «Абайтану» оқулығын, «Теріскей айналайын келбетіңнен», «Түркістан, Кентау белестері» атауларымен көркем шығармалар жинағын баспадан шығаруға дайындап қойыпты. Бүгінде Алматыдағы ҚазҰПУ-дің «Абайта- ну» ғылыми-зерттеу орталығының директоры қызметін атқарып жүрген ғалымнан ғылым сүрлеуіне түскен жастардың үйренері көп болса керек- ті.
Ол дін мен имандылық мәселе- сін де де күрескерлік таныта білді. К р и ш н а й т , и е г о в а к у ә г е р л е р і мәсіхшілер, ахмади және тағы басқа діни секталармен талай-та- лай пікірсайысына шығып, ұлттық мүддені қорғады. Батылдықпен елеулі еңбек етті. Бұл орайда өзі: «Түйгенім де көп, айтарым да бар. Олармен айқаса жүріп көп нәрсе үйрендім, тіпті өзіміздің имамдарға «сендер де солардың әдіс-тәсілін ларын серпілтті. Байыптап қарағанға, аталған туындылардың әрқайсысы бір-бір монографияға жүк боларлық дүниелер деуге болады. Осылай ғылыми тұжырым нан гөрі сөзуарлығы басым «пысықтарға» қарсылық таныта жүріп ол «Абайдың қара сөздері» тақыры- бында кандидаттық диссертациясын өте сәтті қорғап шықты. Мекемтас Мырзахметұлы сынды біртуар ғалымның жөн-жоба сілтеуімен абай тануға жаңа шылдықпен кел- ген Жабал: «Абай дың қара сөздерін оқысаңыз ұлтқа қажетті құндылықтар түгел қамтылған, бөле-жармайды. Абай шығармашылығының шынайы шын шыл, тау бұлағындай мөлдір, мән-маңызының тым терең болуы бас тау ын Ислам дінінен, Құраннан алуы. Сон дықтан айтарымды Абай және имандылық деп бастағанды жөн санаймын» дейді. компаниясының атқарған қызметтері жайлы есеп берді. Биылғы жылдың алғашқы 9 айында «Теңізшевройл» қазақстандық тауар- лар мен қызметтерді пайдалануға 1,8 миллиард АҚШ доллары шамасында қаржы жұмсапты. 1993 жылдан бастап компания қазақстандық мекемелердің 19,7 миллиард АҚШ долларын құрайтын тауарлары мен қызметтерін пайдаланды. Қазіргі таңда ТШО-да жұмыс істейтін қазақстандық қызметкерлердің үлесі 1993 жылғы көрсеткішпен салыстырғанда 36 пайызға артты. Т Ш О - д а ғ ы ж е р г і л і к т і ұ л т т ы қ басшылардың, орта буын жетекшілерінің үлесі жалпы басшылық құрамның 74 сы Мәдениет және спорт министрлігі Тілдерді дамыту және қоғамдық-саяси жұмыс комитетінің тапсырысымен жарық көріп отыр. Филология ғылымының докторы, профессор Тынысбек Қоңыратбай: «Бұл Қазақстанда этномузыкатану са- ласы бойынша музыкалық антология жасаудың алғашқы әрі сәтті тәжірибесі. Мұнда түрлі этникалық диаспоралар музыкасының типологиялық үлгілері топтастырылған. Ұсынылған үлгілердің әуен-ырғақтық рең-айырмасы бола тұра, музыкалық тіннің өрбіп-өрістеу табиғаты бірыңғай болып келуіне орай көптеген ортақ сипаттарға ие. Мұндай жұмыс отандық және Ре- сей музыкатануында бұрын-соңды атқарылмаған. Әлем халықтарының музыкалық мұраларын салыстыра зерт- теп, музыка әлеміндегі ортақтық пен даралық мәселелерін зерделеу үшін зерттеп, керекті жерін үйреніңдер» деп те айттым. Миссионерлер, секта мүшелері айтар ойын тек күлімдеп, жылы шыраймен, майда сөйлеп жеткізеді, ерегіспейді, кешірімділік танытады. Әңгімені қалай, неден бастауды біледі. Жанашырлықпен «Өмір сүру неге қиындап кетті, қиыншылықтың себебі неде деп ойлайсыз?», «Экологиялық жағдай неге нашарлады, бізге неге теріс әсер етіп жатыр деп ойлайсыз?» деп пікірлесуге шақырады. Тым қатты кетіп дауыс көтерсеңіз, үндемей қалады. Қарсылық танытпайды, шыдамды. Бұлар арбауы на түсірген «адасқан қазақтарды да» өздеріне қызмет істеу үшін неше түрлі әдіс- тәсілді тез әрі нәтижелі үйретеді. Мы- салы, «адасқан қазақ» Досым Омаров Абайды кришнайт етіп «Абайтану» оқулығын 1999 жылы шығарғанда пайыз ды құрайды. Кадрларды оқыту және шыңдау жөніндегі тұрақты бағдарламаны жүзеге асыру нәтижесінде жауапты басшылық лауазымдарға тағайындалған жергілікті қызметкерлер қатары көбейе түсуде.
ТШО-ның бас директоры Тэд Эт- чисонге журналистер компанияда мемлекеттік тілдің ахуалы, экология, күкірт мәселесі туралы, cондай-ақ теңге бағамының девальвацияға ұшырауына байланысты компанияның қандай шара қолданғандығы жөнінде, ТШО- ның келер жылға жоспарлары, шағын және орта бизнесті қолдау бойынша «Теңізшевройлдың» қосып жатқан үлесі және т.б. сұрақтар қойды. Қаламгерлердің сұрақтарына нақты жауап берген Тэд Эт- чисон ТШО-да әлі де болса атқарылар игі істер мол екендігін атап өтті. Нұрлан ҚҰМАР таптырмайтын мына еңбекті Қазақстан халқы Ассамблеясының 20 жылдығына орай жобалап, жарыққа шығаруын мемлекетіміздің үлкен жетістігі ретінде бағалаған дұрыс» деген ойын жеткізді. Өнертану ғылымының докторы, про- фессор Шахым Гуллыев болса жинақты отандық ғылым саласындағы теңдесі жоқ еңбек деп бағалады. Фольклор- танушы Берік Жүсіпов жарық көріп отырған еңбек – болашақтағы тұтас мегажобаның бастамасы екенін, алдағы уақытта «Қазақстандағы этностардың музыкалық сөздігі» және «Қазақстандағы этностардың музыкалық энциклопе- диясы» тәрізді сүбелі басылымдар жа- сауды қолға алу шаралары да кезек күттірмейтін, күн тәртібінен түсіруге болмайтын өзекті мәселе екенін атап өтті.
дайлар қарап жатсын ба, қазақтың ру- хани құндылықтарын, Абай мұраларын бұрмалаған теріс көзқарастарын жымын білдірмей көпшілік көңіліне тықпалауын үдетті. Оларға қарсы күрескер ғалымның қаламынан «Абайтану ма, ведатану ма, әлде ұрпақ санасын улау ма?», «Ұлылар үндестігін кім қалай түсінеді?», «Ұлт рухына қауіп төндіретін кітап», «Қазаққа төрелік айтатын сен кімсің?», «Жүкешевтің бұл қай далбасасы» секілді мақалалар туып, ұлт жанашыр-
16 №52 (1310) 24 желтоқсан 2015 жыл
АНА ТІЛІ АНА ТІЛІ 17 №52 (1310) 24 желтоқсан 2015 жыл
сұхБат Білім көкЖИегі Бағдар
Өткеніңді білмей болашақты болжау қиын Елдіктің ерен жеңісі білікті маман – заман талабы
– Рақмет. Аман-есен барып қайттық. Өздеріңіз білесіздер, Қазақстан 1992 жылы ЮНЕСКО мүшесі атанды. Бүгінгі күні Қазақстан ЮНЕСКО- ның 14 халықаралық конвенцияның қатысушысы болып табылады. Ұйым Ұлы Жібек жолы бойында ЮНЕСКО- ның онлайн тұғырнамасын алға жыл- жыту жөніндегі Қазақстанның баста- масын 2021 жылға дейін жүзеге асыра- тын болды. Күллі әлемнің бейбітшілік жолында мәдениеті мен ғылымы, ілімі тоғысатын аталмыш ұйымда «Қазақ хандығының 550 жылдығына» арналған халықаралық ғылыми-конференция өткізу үлкен абырой. Аталмыш шараны халықаралық «Конкорд» академия- сы, «Алаш» ғылыми-зерттеу орталығы және халықаралық «Адам капиталы институты» ұйымдастырды. Белгілі қоғам қайраткерлері Өмірбек Байгелді, Хайролла Ғабжәлел, Жанұзақ Әкім, тарихшы-ғалым Еренғайып Омаров, ж у р н а л и с т и к а н ы ң к о р и ф е й і М а- рат Тоқашбаев, Мұхтархан Абаған, Ғабиден Жәкей, Ерлан Алшынба- ев сынды ағаларымыз қоштап, бұл конференцияның өз деңгейінде өтуіне атсалысты. Мұндай іс-шаралар еліміздің шетелге танылуына зор ықпалын тигізеді. Бұл жолғы конференцияның да мақсаты қазақ мемлекеттігін күллі Еуропаға паш ету, оның тарихын тарату, екі ел тарихын тоғыстыру, сол арқылы елімізде жақында ғана аталып өткен Қазақ хандығының 550 жылдық мерейтойын халықаралық
жүктеу/скачать 3,79 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|