Ќазаќстан республикасыныњ

1. 
   Эксперименттің жіктелуі.
   
2. 
   Эксперименттің түрлері
   
3. 
   Эксперименттің бағыттары.
   

Ғылыми зерттеулердің негізгі бөлігі эксперимент болып табылады, оның негізін ғылыми түрде қойылған тәжірибе құрайды. Эксперименттің мақсаты зерттелетін объектілердің қасиеттерін анықтау, болжамдардың дұрыстығын тексеру, сол арқылы ғылыми зерттеудің тақырыбын тереңдету. Экспериментті бағыттау мен ұйымдастыру оның қажеттілігіне байланысты. Әртүрлі ғылым саласында өткізілетін эксперименттер химиялық, биологиялық, физикалық, т.б. деп аталады. Шарттарына байланысты олар табиғи және жасанды деп бөлінеді. Зертханалық эксперименттер типтік приборлар, қондырғылар және стендтер қолдану арқылы өткізіледі.

Әдетте Зертханалық экспериментте объектінің өзі емес оның үлгісі зерттеледі. Шынайы эксперимент табиғи ортада шынайы денемен өткізіледі. Олар өндірістік, далалық, полигондық және жартылай шынайы деп бөлінеді.Мұндай эксперименттің негізгі проблемасы – жағдайдың шынайы жағдайға мейлінше сай болуы. Педагогика, психология және социологияда ашық не жабық эксперименттер өткізіледі. Жабық эксперимент кезінде оның мақсаты қатысушыларға айтылмайды.

Қарапайым эксперимент құрылымы күрделі емес объектілерге өткізіледі. Күрделі экспериментте элементтері көп, құрылымы күрделі, күрделі функцияларды орындайтын объектілер мен құбылыстар зерттеледі.

Ақпараттық эксперимент ақпараттың белгілі объектілерге тигізетін әсерін анықтау үшін қолданылады.

Заттық эксперимент әртүрлі заттық факторлардың зерттеу объектісіне әсерін анықтайды. Мысалы, қоспалардың болаттың сапасына әсері. Үлгілік эксперимент зерттеу объектісінің үлгісімен жүргізіледі.