ҚАЗАҚСТАН ҰЛЫ ОТАН СОҒЫСЫ ДӘУІРІНДЕ ЖӘНЕ СОҒЫСТАН КЕЙІНГІ
ЖЫЛДАРДА
Фашистік Германияның СССР-ге шабуылы. Соғыстың басталуы, оның сипаты.
Қазақстан фашистік Германияның жоспарларында. Қазақстатандықтар майданда. Брест
қамалы қорғаушылы ерліктері. Қазақстандықтардың Мәскеу мен Ленинград үшін
шайқастардағы ерліктері. Алғашқы Қазакстандық батырлар. 28-панфиловшылар.
Қазақстан Кеңес Одағының Үды Отан соғысының барысындағы түбірлі өзгеріс кезенінде
(1942 ж. Қараша 1943 ж.). Қазақстандъіқтардың, неміс әскерлерін Сталинград түбіндегі
16
талқандаудагы ерліктері. Неміс фашист әскерлерін Курскі доғасында талқандау және оған
қазақстандықтардың қатысуы. Қазақстандықтардың Украинаны және баска да туысқан
республикалардың территорияларын босатуға қатысуы.
Қазақстанның адам және экономикалық ресурстарын жауға соққы беруге
мобилизациялау. Әскери белімдердің қалыптасуы. Қазақстан - біртүтас соғыс лагерінің
қүрамдас бөлігі. Өлкенің экономикасын соғыс мүддесіне лайык кайта қүру. Кеңес
мемлекетінің Қазақстанда соғыс өнеркөсібін дамыту жөніндегі шаралары. Тылда да
майдандағыдай. Жүмысшылар мен шаруалардың еңбектегі ерліктері. Қазақстанның халық
шаруашылығындағы әйелдер мен жастардың рөлі. Қазақстанға эвакуациялау.
Қоныс аударған кәсіпорындарды, халықты жөне мәдени қүндылықтарды қабылдау,
орналастыру. Кеңес ғылымы мен мәдениетінің Қазақстандағы қайраткерлері.
Майданға бүкілхалықтық көмек. Қорғаныс қорына қаржы жинау. Қазақстандықтардың
танк колонналарын, авиация эскадрилаларын құруға қатысуы. Қазақстанның азат етілген
аудандардың халық шаруашылығын қалпына келтіруге көмектесуі. Соғыс жылдарында
репрессияға үшыраған салықтардың Қазақстанға келуі және олардың орналасуы.
Оккупацияланған
аудандардағы
партизандық
және
Еуропадағы
қарсыласу
қозғалыстарына қазақстандықтардың қатысуы. Қазақстандық партизандардың Украинаның,
Белоруссияның және РСФСР-дің солтүстік эатыс облыстарын босатуға қосқан үлесі.
Қазақстан Үлы Отан соғысының аяқталу кезеңінде (1944-1945 жж). Қазақстандықтардың
Орталық жөне Оңтүстік шығыс Еуропа халықтарын фашистік оккупанттардан азат ету
шайқастарына және Берлинге штрум жасауға қатысуы.
Қазақстан соғыстан кейінгі жылдарда (1946-1953 жж.)
Республикадағы
өлеуметтік-экономикалық
және
қоғамдық-саяси
ситуация.
Экономиканы бейбіт өмірге лайық қайта қүру. Қазақстан территориясында ядролық
полигондардың салынуы. Саяси репрессияның жалғасуы. Е.Бекмаханов ісі. «Лагерлік
экономика» (Карлаг, Степлагт.б.).
Қазақстан «Хрущев декадасы» жылдарында (1953-1964 жж.)
Ауыл шаруашылығын реформалауға бағыт алу (1953 ж. қыркүйек), ШСС Орталық
Комитет пленумы және оның шешімдері (ауыл шаруашылық шімдерін сатып алу бағасының
өсуі, ауыл шаруашылығы салықтарының семуі). КПСС XX съезі - Сталиннің жеке басына
табынуды айыптау, тікелей Сталинизмнен бастарту емес. Экономиканы басқаруды
реформалау. Совнархоздар - халық шаруашылығын территориялық-өндірістік басқару
принципі.
Қазақстанда тың және тыңайған жерлерді игеру экономиканы экстенцифтендіру
бағытының жалғасы. «Тыңның» экономикалық экологиялық жөне әлеуметтік салдары.
Өнеркәсіп пен транспорттың дамуы. Қала құрлысын қүрастырушы өндірістің жене жаңа
қалалардың калыптасуы. Соғыс-өнеркөсіп комплексі; «Байқоңыр» космодромын салу.
Халықты урбанизациялау процесінің дамуы. Хрущевтік әлеуметтік қиял («Американы ет,
сүт, май өндіруден қуып жетіп,-басып озу», «қала мен деревня арасындағы алшақтықты
теңестіру» т.б.).;
Қоғамның өл-аухат саласындағы жылжуы (түрғын үй-комуналдық құрлыс, халық
тұтынатын тауарларды өндіруді үлғайту, оның ассортиментін көбейту т.б.). Қоғамдық-саяси
өмірдегі «жылымық». Ғылым мев мөдениеттің дамуы.
ҚАЗАҚСТАН 1960 Ж. ЕКІНШІ ЖАРТЫСЫ МЕН 1980 ЖЫЛДАР БІРІНШІ
ЖАРТЫСЫНДА
Қазақстан 1960 ж. екінші жартысы мен 1980 жылдар - бірінші жартысында
Әмірлік-екімшілік
жүйенің
кемшіліктерінің
көбеюі.
Өнеркөсіп
пен
ауыл
шаруашылығының экстенсивті сипаты. «Дамусыз өсу» - экономиканын басты сипаты.
Экономиканы реформалаудағы сәтсіздіктер. Қоғамды басқару аймағын одан әрі
бюрократияландыру. Одақтық халык шаруашылығы комплексінде Қазақстан ролінің арта
түсуі. Халықтың орналасу қүрылымындағы әлеуметтік өзгерістер.
17
Өмір сүру сапасын стагнациялау. Дефицит пролемасының өсуі, Экологиялық
ситуацияның шиеленісуі. Ғылым, білім, мәдениет.
ҚАЗАҚСТАНДАҒЫ «ҚАЙТУ ҚҰРУ» САЯСАТЫ (1985-1991 ЖЖ.
Қазақстандағы «қайта қүру» саясаты (1985-1991 жж.)
«Қайта қүру» саясатының негізгі кезеңдері жөне олардың сипаттамасы. Реформаларға
көнбейтін әміршіл-өкімшіл жүйе: реформалардың сәтсіздікю үшырауы жөне жүйелі
дағдарыстың өршуі. 1986 ж. Алматыдағы Желтоқсандағы демонстрация - Кеңес
мемлекетінің этноцентристік саясатының дағдарысы. Мемлекеттік тоталитаризм жағдайында
қоғамдьц қатынастарды демократияландыру туралы иллюцияның күлі көкке үшты.
Формальды емес бірлестіктер қүру әрекеттері: Экологиялық және үлттық- медени
қозғалыстардан алғашқы қоғамдық-саяси бірлестіктерге дейін.
СССР-дің ыдырауы қарсаңындағы жүйелі дағдарыстың шиеленісуі, Кеңестік экономика
мен әлеуметтік-саяси моделді дамыту үмітінін ақталмауы.
ТӘУЕЛСІЗ ҚАЗАҚСТАН
Қазақстан төуелсіздік жолында. Отандық тарих пен мемлекеттік тіл. Қазақстан қоғамын
төуелсіздікке қарай жұмылдыратын әрі топтастыратын факторлар. Қазақтың ұлттық
интелигенция өкілдерін: Ш.Қүдайбердиевті, Ә.Бөкейхановты, А.Байтүрсыновты т.б. ақтау
(1988ж). Тілдер заңы (1989). Республикада Президенттік қызмет орнын қүру. Қазақ ССР-нің
егемендігі туралы Декларация (1990).
Қазақстанның тәуелсіздігінің жариялануы
СССР-ді реформалауға дайындық. 1991 ж. 19 тамызда өкімет билігін Төтенше жағдайлар
жөніндегі Мемлекеттік Комитеттің (ТЖМК) басып алуы. Новоогорев келісімінің сәтсіздікке
ұшырауы. Қазақстан Компартиясының кезектен тыс съезі және партияны тарату. Түңгыш рет
Қазақстан Президентінің бүкілхалықтық сайлауы. Қазақ ССР-ін Қазақстан республикасы деп
атау. «ҚР Мемлекеттік тәуелсіздігі туралы» Конституциялық заң (1991ж). Даму жолын
анықтау. Н.Ә. Назарбаевтың «XXI -асыр табалдырығында» атты еңбегі.
Төуелсіз мемлекетгер достастығын құру (ТМД)
Одақтық келісімнің күшін жою жөне ТМД қүру туралы 1992ж. Белобеж келісімі. Орта
Азия мен Қазақстан республикалары лидерлерінің Ашхабадта кездесуі. Кеңестен кейінгі
тәуелсіз мемлекеттер басшыларының Алматыда кездесіп, «ТМД қүру туралы хаттамаға» қол
қоюы, ТМД қүру туралы Алматы декларациясы (1991ж.).
Қазақстан Республикасының мемлекетгік қүрылысы
Н.Ә.Назарбаевтың «Қазақстанның егеменді мемлекет ретіндегі тратегиясының
қалыптасуы жөне дамуы» еңбегі (1992). ҚР символдарын: Туын, Гербін, гимнін бекіту
(1992ж.). Төуелсіз Қазақстанның түңғыш Конституциясы (1993 ж.). Президент Н.Ә.
Назарбаевтың «Үлттық валютаны енгізу туралы» жарлығы (1993 ж.). Қазақстан
халықтарының келісімі мен біртүтастығы қоғамдық институтының Президент жанында
консультативтік жөне келісімшілік орган Қазақстан халықтары Ассамблеясын (ҚХА) қүру.
ҚХА түңғыш сессиясы, оның шешімдері.
Бүкіл халықтық референдум, ҚР қазір пайдаланып жүрген (онституциясын қабылдау
(1995 ж.). Екі палаталы парламенттің сайлаулары. Президенттің Қазакстан халқына түңғыш
жолдауы. Ел Президентінің Колдауы. «Қазақстан -2030. Барлық Қазақстандықтардың
гүлденуі, қауіпсіздігі, ел-аухатының жақсаруы», ҚР үзақ мерзімге арналған маңызды
мақсатты бағыттары (1997 ж). Астананы Алматыдан Астанаға көшіру, 1997 ж. 10
желтоқсандағы халыққа арналған Үндеу.
«Жүз жылға тең он жыл» - Н.Ә. Назарбаевтың 2001 ж. 16 желтоқсанда Астанада төуелсіз
Қазақстанның 10 жылдығына арналған салтанатты мәжілісте сөйлеген сөзі.
Экономикалық даму
Егемендік жолындағы қиындықтар: экономикалық дағдарыс, әлеуметтік қиындықтар,
өмір сүру деңгейінің төмендеуі, жүмыссыздық, қылмыстың көбеюі. Оларды жою шаралары:
18
экономиканы қайта қүрылымдау, әлеуметтік бағдарлы рынок құру, бағаны жекешелендіру
жөне либерализациялау, инвестициялық саясат.
БҰҰ даму Бағдарламасы (ПРООН), адамның даму мәселесі туралы есептер, Адам
дамуының интексі (ИЧР). Қазақстанда Адам дамуы туралы Есептің түңғыш басылымы.
ПРООН Қазақстанда ИЧР-дің өсуі туралы.
Экономиканың енеркесіп, аграрлық және финанс—банк секторларын басымдықпен
дамытудың келешегі. Қазіргі кезеңде Қазақстан экономикасын реформалау бағыттарын -
экономиканы дамытудың - кластерлік приципі, индустриалы-инновациялық технология,
инвестиция, салық, аграрлық индустриалық саясат, инфраструктураны, әсіресе транспортпен
байланысты дамыту. Қазақстанды ВТО-ға кіруге дайындау.
ҚР Тексако - Мобил, Би ЛИ Амоко, Шелл, Шеврон, т.б. АҚШ-тың ТНҚ Батыс
Еуропаның, Оңтүстік Шығыс Азияның, Таяу Шығыстың бірқатар компанияларының сыртқы
экономикалық ынтымақтастығы. ТРАСЕКА Солтүстік - Оңтүстік, ТАЕВОЛС, КТК т.б.
халықаралық коммуникациялардың жаңа жүйесі.
Н.Ә.Назарбаев «Кетерілген тьщ - достық пен жасампаздық символы», Астанада 2004 ж.
6 акпанда тын және тьщайған жерлерді игерудің 50 жылдығына аркалған салтанатты
мәжілісте сөйлеген сөзі. Президенттің елдін халқына Жолдауы (2004 ж. 19 наурыз):
«Бәсекеге қабілетті Қазақстан, бәсекеге қабілетті экономика, бәсекеге қабілетті ұлт үшін» (19
наурыз 2004ж.).
Қоғамдық—саяси даму
Қазақтардың дүниежүзілік түңғыш қүрылтайы. Қазақстан халықтарынын форумы (1992
ж.). ҚР қоғамдық қозғалыстар және саяси партиялар.
Қазақстандағы демографиялық, миграциялык процестер, халықтын, әлеуметтік
қүрылымындағы өзгерістер. Егемендік жағдайындағы тұңғыш халық санағы (1999 ж.) және
оның қорытындылары. Қазакстан халыктарының ұлтаралық келісімі - ҚР тәуелсіздікті,
демократияны нығайтудың кепілі.
Демократиялық процестердің дамуы, Парламент сайлауларына пропорционалдық жүйені
енгізу, партиялық тізім бойынша өткен сайлаулардың нәтижелері.
Азаматтық қоғам институттарының дамуы - үкіметтік емес үйымдар, кәсіподақтар. I
Азаматтық форум және оның маңызы. «Қазақстан халықтары ассамблеясынын таяу кезеңге
арналған стратегиясы». ҚР ақпараттық саясаты, СМИ-дің дамуы. Қазақстан
Республикасының Үлттық Кеңесінің қызметі. Азаматтық қоғамды одан әрі дамыту және
демократияландыру жөнінде ұсыныстар дайындайтын Мөжілістің түрақты жүмыс істейтін
үйымы. Демократияландыру және азаматтық қоғам мәселелері жөніндегі Үлттық
комиссияның қызметі.
Қүқық қоргау және сот орындарының қызметін жетілдіру. Қазақстан Президенті
жанындағы адам қүқықтары бойынша Комиссия жене оның қызметі. ҚР адам құқықтары
бойынша өкілдік институтгарын (Омбудсмена) енгізу. Өлім жазасына моратория енгізу.
Қазақстанның экономикалық әлеуметтік және мәдени құқықтар; азаматтық және саяси
қүқықтары бойынша халықаралық фактілерді ратификациялауы.
Президент Н.Ә. Назарбаевтың Қазақстан халқына арналған «Қазақстан экономика,
әлеуметтік және саяси модернизациялау жолында» Жолдауы (18 ақпан 2005ж.)
Рухани даму
Білім, ғыльш жүйесіндегі реформалар. 1997 ж., Үлтгық бірлік және жаппай саяси
репрессиялар құрбандарын еске алу жылы. 1998 ж., Ұлттық тарих жылы.1999 ж., Ұрпақтар
сабақтастығы жылы. 2000 ж., мәдениетті қолдау жылы.
Дүниежүзілік және дәстүрлі діндер лидерлерінің Астанада өткен (2003 ж.) түңғыш съезі.
Н.Ә.Назарбаевтьщ «Тарих толқынында» еңбегі. «Мөдени мүра Мемлекеттік бағдарламасы.
Оның мақсаты және жүзеге асырудың негізгі бағыттары: рухани және білім аймактарын
дамыту; мәдени мұраны сақтауды қамтамасыз ету, оны тиімді пайдалану.
19
Тарих, архитектуралық ескерткіштерді калпына келтіру; мәдени мұраны оқып-зертгейтін
- фольклорды, дәстүрді, әдет-ғұрыпты тұтас жүйе жасау; мемлекеггік тілде толық, мәніндегі
гуманитарлық білім қорын жасау.
ҚР сыртқы саясаты
Егеменді Қазақстанды дүниежүзілік қауьмдастықтың тануы, оның БҰҰ-а қабылдануы.
Президент Н.Ә.Назарбаевтың БҰҰ Бас Ассамблеясының 47-сесссиясында сөйлеуі. Оның:
«Әрбір елдің жүрек жардылығы -планетаның аман-саулығының кепілі» сөзі. Тәуелсіз
Қазакстанның сыртқы саясатының көп векторлығы.
ҚР Азиядағы өзара қарым-қатынас және сенім шараларына арналған Кеңесті
үйымдастырудағы бастамасы (СВМДА) (1992 ж.). СВМДА қатысушы мемлекеттер сыртқы
саясат ведомостысы басшыларының түңғыш кездесуі. «СВМДА мүше мемлекеттер
арасындағы қатынастарды реттеу принциптерінің Декларациясы» (1999 ж.). СВМДА
қатысушы елдер басшыларының түңғыш саммиті, терроризмді аластау және өркениеттер
арасындағы диалогке ықпал етудің Алматы актісі мен СМВДА Декларациясы (2002 ж.).
Қазақстанның ЮНЕСКО, ЮНИЕСЕФ, ЭКОСОС т.б. халықаралық үйымдармен, сондай-
ақ МБР, МВФ, ОБСЕ мен ынтымақтастығы. Қазақстанның ОЭС, ЦАЭС, ОДКБ, ШОС сияқты
ғаламдық және регионалдық масштабтағы интеграциялық процестерге катысуы. Алматыдағы
Бейбітшілік және келісім туралы тұңғыш халықаралық конференция, оған катысушылар
қабылдаған «Бейбітшілік пен түрақтылыққа» Декларациясы (2003 ж.).
ҚР Президентінің Ресей Федерациясына түңғыш ресми сапары, Ломоносов атындағы
ММУ - де сөз сөйлеуі, евразиялық идеясы. АҚШ-та 2001ж. 11 қыркүйекте болған теракты,
АҚШ-тың Ауғаныстанға антитеррорлық акциясы. Ирактағы соғыс. ҚР-ның бүл оқиғалар
жөніндегі позициясы. Н.Ә.Назарбаевтың «Сындарлы он жыл» атты еңбегі.
Қазақстанның өз территориясындағы ядролық қарудан бас тартуы. Қазақстан
Президентінің Семей ядролық полигонын жабу туралы жарлығы (1991 ж.).
Н.Ө.Назарбаевтың «Әлемнің эпицентрі» атгы еңбегі.
20
Тәжірибе сабағының тақырыптары
Тақырып 1. Қазақстан тарихына кіріспе
1.
Бүкіләлемдік тарихтағы Қазақстан тарихының орны
2.
Отандық тарихтың функциясы мен принциптері
3.
Отандық тарихты оқудағы жаңа талаптар
Тақырып 2. Ежелгі дәуіргі Қазақстан
1.
Қазақстан территориясындығы тас ғасыры
2.
Қола дәуірі
3.
Сақ-сармат дәуіріндегі Қазақстан
Тақырып 3. Ортағасырдағы Қазақстан
1.
Түріктердің дамуы
2.
Моңгол дәуіріндегі Қазақстан
3.
14-15 ғғ. ортағасыр мемлекеттері
Тақырып 4. Жаңа уақыттағы Қазақстан
1.
Мемлекеттік және қазаң елінің тәуелсіздік үшін кесінің негізгі кезенңдері
2.
Тарихнама және тарихи деректер
3.
Қазақстан өніріндегі социализм
Тақырып 5. Тәуелсіз Қазақстан
1.
Экономкалық дамуы. Егендікке жетудегі қиындықтар
2.
Қоғамдық-саяси дамуы
3.
Рухани дамуы
Тақырып 6. Қазақстан территориясындағы мемлекеттік эволюция
1.
Қазақстанның тәуелсіз мемлекет болып құрылуы
2.
Қазақстан Республикасы егеменді ел болудағы кезеңдері
3.
Жаңа Қазақстанның негізгі даму жолдары
Тақырып 7. Сыртқы және ішкі саясаттың дамуы және Қазақстанның байланысы
1.
БҰҰ және Қазақстан: тарихы даму жолы
2.
Халықаралық ұйымдармен Қазақстанның байланысы
3.
Н.Ә. Назарбаевтың “Әлем эпицентрі” атты еңбегі
21
СӨЖ тапсырмалары мен оны орындау кестесі
Тапсы
рма №
Тапсырма түрі
Бақылау түрі
Тапсыру мерзімі
1.
Ерте және орта ғасыр кезеңіндегі
танымал
ескерткіштерді
картадан көрсете білу. Сол
кезеңіндегі
ескерткіштердің
ерекшелігін таба білу. Танымал
қазбалардың авторларын білу.
жұппен жұмыс
қыркүйек
2.
Адамның шығу тегінің теориясы
бойынша әр түрлі пікірлерді таба
білу. Өзіне ұнаған көзқарасты
қорғай білу.
дөңгелек үстел
қыркүйек
3.
Сақ дәуіріндегі «аңдық стиль»
анықтама беру.
жұппен жұмыс
қыркүйек
4.
Ғұңдардың әскери ісінің даму
деңгейін талдай біллу, соғысу
тактикалары
мен
стратегияларының ерекшелігін
айқындау.
дөңгелек үстел
қазан
5
Қазақстан
территориясындағы
этникалық қоғамның қалыптасу
ерекшелігі.
ауызша сұрау
қазан
6
Орхон-Енисей ескерткіштеріне
жалпы
мінездеме:Күлтегін,
Білге-Қаған, Тоныкөк.
дөңгелек үстел
қараша
7
Шыңғыс хан және оның уақыты.
Батый және Берке хандар-Алтын
Орданың негізін салушылар.
Әбілхайыр ханның тарихтағы
алатын
орны.
Таңдаған
тақырыпқа эссе-пікірталаст жазу.
жазбаша жұмыс
қараша
8
Алтын Орда және оның құлауы.
Осы
тақырыпты
библиграфиялық база құрастыру.
Яғни осының ішіне енетін әрбір
тарихнама көздеріне шағын пікір
беріңіз.
жазбаша жұмыс
желтоқсан
9
Қазақ хандары:ішкі және сыртқы
саясаттың негізгі бағыттары.
Әрбір
хандық
басшысының
қызметіне сипаттма беріңіз.
жеке дара бақылау желтоқсан
10
Қазақ хандығының сот жүйесі.
Қазақ қоғамында сот үкіметі
жеке дара бақылау қаңтар
22
органдарының
қызметі
мен
қалыптасу
ерекшелігін
айқындау.
11
18ғ.
Қазақстанның
сыртқы
саясаты.
Ресей
Қытаймен
жақындасу
қатынастарына
мінездеме беріңіз.
жоба
тапсырмасын
қорғау
қаңтар
12
Ұлт-азаттық көтеріліс. Совет
тарихнамасында
ұлт-азаттық
көтерілістің
Сталиннің
жеке
басына
табыну
тұжырымдамасының
қалыптасуына талдау жасау.
коллоквиум
ақпан
13
20ғ. саяси тұлғалар. І және ІІ
Мемлекеттік Думадағы қазақ
депуттары жөнінде мәліметтер
жинақтау,
биографиясы
мен
Думаға жұмысқа келу уақыты,
фракцияға қатысы т.б.
ауызша
тапсырманың
мүшәйрасы
наурыз
14
ҰОС
жылдарына
совет
азаматтарының сана сезімінің
тоталитарлық жүйенің қалай
әсер еткеніне талдау жасау.
дөңгелек үстел
наурыз
15
Қазақстанда
партиялық
құрылыстар
қалай
жүргенін
анықтаңыз?
жеке дара бақылау сәуір
16
Елдің
даму
стратегиясына
мінездеме беріңіз.
жеке дара бақылау сәуір
17
ҚР халықаралық қатынастар,
оның дамуына баға беру.
дөңгелек үстел
мамыр
18
ҚР
дипломатиялық
даму
мәртебесінің деңгейін анықтау.
ауызша тапсырма
мүшәйрасы
мамыр
23
СОӨЖ тапсырмалары мен оны орындау кестесі
Тапсырма №
Тапсырма түрі
Бақылау түрі
Тапсыру
мерзімі
Сабақтарға дайындалуға материал зерттеуінің кестесі
1.
СӨЖ дайындалу үшін әрбір студент дәріс материалды білу керек, мұғаліммен
кепілделген қосымша әдебиетің оқу керек.Жұмыс СӨЖ сабақтарында өл- белгілі
ойшылардың шығармаларында мәдиниеттанулық мәселелерің талдау. Философиялық
мәтіндер ертерек келсіледі, мәдениеттанудан тест тапсырмаларың шешуі.
2.
СӨЖ дайындалу үшін әрбір студент мұғаліммен дара тапсырма алу керек, ол өзіне бір
доклад, екі реферат берілген тапсырмаға қосады.СӨЖ тапсырмасын семестрдің он төрт
жұмысына дейін орындау мен қорғау керек.
3.
Қортынды баға дәрістерге , СӨЖ қатысу бойынша қойылынады.
|