«Мәдени мұра» мемлекеттік бағдарламасы және оның тарихи маңызын талдаңыз

Қазақ елі өзінің отарлық езгідегі халін түсіне бастауы мен ұлт зиялыларының нақты әрекетке көшуі 1905 жылғы алғашқы орыс революциясымен тікелей байланысты.Ресейдегі азаттық қозғалыстың өрлеуі барысында қазақ қоғамына жеткен тарихи жаңалықтардың бірі -1905ж. 6-тамызда шыққан манифест.Манифест бойынша қазақ еліне де Мемлекеттік Думаға депутат сайлау құқығы берілді.Қазақ ұлттық демократиялық қауымының белгілі өкілдері Әлихан Бөкейханов (Семей облысы), Ахмет Байтұрсынүлы (Торғай облысы), Б.Қаратаев (Орал облысы), М.Тынышпайұлы, Б.Сырттанов (Жетісу) қазақ еңбекшілерінің заңды мүдделерін қорғауда, талаптарын түсіндіруде аянбай күрес жүргізді.Ұлт зиялылары Мемлекеттік Думаны империяның Қазақстандағы саясатына, әсіресе жер мәселесін шешуге ықпал жасау құралы ретінде бағалады.Сондықтан, оның жұмысына белсене араласты. І Мемлекеттік Дума жұмысына Қазақстаннан 3 депутат қатысты.Олар:Алпысбай Қалменов(Орал облысы),Әлихан Бөкейханов(Семей облысы), Ахмет Бірімжанов(Торғай облысы). Дума отырысында А.Бірімжанов, А.Қалменов сөз сөйлеп, қазақ елінің мәселелерін көтерді. Аграрлық мәселе бойынша құрылған комиссия құрамына қазақ депутаттарынан өкіл енгізуді сұрады. Қазақ депутаттары Мұсылман фракциясы тарапынан аграрлық мәселеге байланысты даярланған тұжырымдаманы жазуға қатысты. Үкімет орындарына қазақ жеріне көшіп келгендерді орналастырумен айналысатын комиссиялардың заңсыз әрекеттеріне тыйым салу жөнінде сұрау салды.ІІ Думаға қазақтардан 5 депутат сайланды. Орал облысынан заңгер Б.Қаратаев, Жетісу облысынан инженер М.Тынышбаев, Бөкей Ордасынан заңгер Б.Құлманов, Сырдария облысынан саудагер Т.Алдабергенов және Семей облысынан қажы Т.Нұрекенұлы. Дума жұмысында қызу пікірталас тудырған мәселе тағы да жер және қоныс аудару мәселесі болып шықты.Қазақ зиялылары Ресейден Қазақстанға орыс шаруаларын қоныс аударуды тоқтатуды талап етті. Қазақ зиялылары ІІІ және ІV Думаға сайлану құқығынан айырылғанымен, Мұсылман фракциясының жұмысына қатысу арқылы белсенділік көрсетті және азаттық үшін ауыр күрес жолында белгілі-бір тәжірибе жинақтады.Қазақ зиялылары мынандай талаптар қойды: қазақ жерін бүтіндей қазақ елінің меншігі деп жариялайтын заң қабылдау, Ішкі Ресейден көшіп келушілер легіне тежеу қою, қазақ жұмысшыларына еркіндік , теңдік беру, олардың мүддесін қорғайтын заңдар шығару, қазақ балалары үшін мектеп, медресе, университеттер ашу т.б.