«Қазақстанның жаңа және қазіргі заман тарихы»
жүктеу/скачать 1,28 Mb.
|
«?àçà?ñòàííû? æà?à æ?íå ?àç³ðã³ çàìàí òàðèõû»
- Бұл бет үшін навигация:
- Лекция №22 Тақырыбы
| Бекіту сұрақтары:
Қарағанды облысының аумағындағы ең үлкен және танымал лагерьлерін атаңыз. Қазақстан Республикасында «саяси қуғын сүргінге ұшыраған барлығын анықтау туралы» заң қашан қабылданды. Бекмахановтың кітапбын айыптауы қай жылы, қай газетте шықты? Лекция №22 Тақырыбы: Тың және тыңайған жерлерді игеру. Мақсаты: Тың және тыңайған жерлерді игерудің ауыл шаруашылығында алатын орнының маңыздылығы. Тың және тыңайған жерлерді жаппай игеру. Тың және тыңайған жерлерді игерудің ауыл шаруашылығындағы экстенсивті дамыту жағдайы. Тың және тыңайған жерлерді игеру шаралары мен зардаптары. Тың және тыңайған жерлерді игерудің мал шаруашылығына әсері және оларды дамытуға арналған шаралар. 1954 жылы КОКП Орталық Комитеті ақпан-наурыз Пленумында елімізде азық-түлік мәселесін шешу үшін шығыс аудандарда тың және тыңайған жерлерді игеру мәселесі қойылды. Оны игкруге Қазақстан кеңінен қарастырылды. Мұнда қысқа мерізімде тың жерлерді игеру есебінен егіс көлемі 35млн. Гектарға дейін жкткізіліп, солтүстік аудандарда жүздеген жаңа поселкелер, совхоз орталықтары салынды. Тың өңіріне жүздеген мың қоныстанушылар келіп , оларды қарсы алу, орналастыруға байланысты республика партия және кеңес органдарының күрделі де ауыр міндеттерді шешуіне тура келді. Қазақстанға Ресей мен Украина, Беларуссиядан және басқа да одақтас республикалардан тыңды жаппай игерудің бірінші кезеңінде 1954-1956 жж 640 мың адам келді, бұлардың ішінде 391,5 мың ауыл шаруашылық механизаторлары, 50 мың құрылысшы, 3 мың денсаулық сақтау қызметкерлері, 1,5 мыңдай мұғалім, 1 мыңнан астам сауда қызметкерлері және басқалар бареді. 1954-1960 жылдары республикада тың игеру есебінен астық өндірудің жалпы көлемі 106 млн. Тоннаға жетті. Қазақстан бұл жылдар ішінде мемлекетке 63,4 млн. Тонна астық тапсырды. Тың игеру барысында Қазақстанда көптеген жаңа қалалар бой көтерді. Өнер кәсіп орындары көптеп салынд. Жаңа темір жол, тас жол желілері тартылды. Тың игеру республиканың экономикалық күш қуатын бұрын-соңды болып көрмеген дәрежеге ілгерілетті. Тың игеру қарабайыр «экстенсивті» әдіспен жүргізілді. Мұның өзі гектарға шаққанда өнімді аз алуға соқтырды. Бұл жерде өндірілген астықтың бағасы өте қымбатқа түсті. Оны жинауға бүкіл елдің комбайыншылары, әскери бөлімдер, қала тұрғындары, оқу орындарының студенттері қатыстырылды. 50-ші жылдардың басында колхоздарды күштеп ірілендіру нәтижесінде олардың саны республикада екі есе қысқарды, оның есесіне колхоз өндірісінің шоғырлануы күшейді. Осы жылдарда біраз колхоздар, олардың ішінде Қазақстанның колхоздары да ірі, экономикалық жағынан жақсы жарақтанған шаруашылықтарға айналды. Қазақстан колхоздарының ақшалай табысы өсіп, бөлінбейтін қорлары көбейді. Еңбек күннің құны екі еседен астам өсіп және ақшалай табысы өсіп, бөлінбейтін қордары көбейді . Еңбек күнніңт құны екі еседен астам өсіп және ақшалай орташа бағасы 1958 жылы 10 сом 54 тиынға жетті. Сол жылы республика колхоздарында 63 мыңнан астам жоғары және орта білімді мамандар жұмыс істеді. Бұларда 18 мыңнан астам диқан мен малшы, 17,2 мың жүргізуші, 13,2 мың ауыл шаруашылығы механизаторлары еңбек етті. Олрдың арасынан зор қабілетті ұйымдастырушылар шықты. Тың және тыңайған жерлерді игерудің сонымен бірге үлкен азаптары мен көлеңкелі жақтары да болды. Атап айтқанда, басқа республикалардан келгендердің саны шамадан тыс көбейіп кетті. Жергілікті жерлерді ұлттық мектептер жабылып, қазақ балалары ірілендірген мектеп- интернаттарда оқытыла бастады. Олардың басым көпшілігінде оқу орыс тілінде жүргізілді. Мұның өзі, бір жағынан, қазақ жастарының өз ұлтының тілінен, салт- дәстүрі мен мәдениетінен қол үзіп мәңгірттенуіне жол ашса, екінші жағынан жергілікті халықты орыстандыру саясаты қолпашталып, ашық жүргізіле бастады. Тың игеру мал шарулығына үлкен зиян келтірді. Мал жайылымы, шабындық жерлер азайып, малдың саны кеміді, әсіресе, түйе, жылқы орны толмайтын шығынға ұшырады. Тың игеру барысында ауыл- село тұрғындарының қосалқы шаруашылығына, үй іргесінде көкөніс егуге тыйым салынып, елде азық- түлік мәселесін шиеленістірді. жүктеу/скачать 1,28 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|