Қорқыт пен қобыз
|
|
|
Қорқыт – Баят руынан шыққан оғыздардың елбегі (ел министрі)
Әбілғазы Бахадүр
|
2. Қорқыт ата кітабы
|
|
|
Қорқыт туралы ең алғашқы хатқа түскен айғақ «Қорқыт ата кітабы»болса, мұның өзі XV ғасырда жазылған. Бұл кітаптың әзірше екі нұсқасы белгілі. Бірі - 12 тараудан тұратын Дрезден нұсқасы, екіншісі - 6 тараудан тұратын Ватикан нұсқасы. Бұл еңбектер оғыздардың ата жұртында жазылмаған, әр тарапқа шашыраған оғыз ұрпағының есінде қалған естелік іспеттес.
|
3. Қорқыт ата күмбезі
|
|
|
ІХ-ХІ ғасырларда тұрғызылған күмбез.
Қазіргі Қызылорда облысы Қорқыт теміржол станциясынан 3 шақырым жерде болған.
ХІХ ғасырдың аяғында сүйегі басқа жерге көшірілген.
Сырдария арнасының ауытқуынан Қорқыт мазарының қалдығы 1960 жылдары шайылып кеткен.
|
4. Қорқыт ата кешені
|
|
|
1980 жылы Бек Ыбыраев аэродинамикалық эффектіні пайдаланып тұрғызған.
Дала желінің екпінімен қобыздың үні естіліп тұрады.
Ішкі жағы “түйетабан” өрнектерімен нақышталған.
Қазақстандағы ең үздік тарихи ескерткіш.
|
5. Қылқобыз
|
|
|
Қылқобыз - ерте заманнан келе жатқан қазақ халқының екі ішекті ысқышпен ойналатын аспабының бірі.
|
|
Өзіндік жасырын сыры мол, адамның еркіне көне қоймайтын, күрделі аспап. Ішегі жылқының қылынан жасалады. Қобыз аспабының екі ішектісімен бірге – үш, төрт ішектілер және «нар қобыз», «жез қобыз» деп аталатын түрлері де бар.Қобызды ағаштан шауып немесе құрап жасайды. Беті жартылай терімен қапталады. Ол дыбыстың жаңғырып шығуы үшін керек.
|
нарқобыз, қылқобыз, жезқобыз
|
|
|
1-3 – халық арасында ертеден келе жатқан қобыз түрлері;
4 – қобыз-бас;
5 – қобыз-прима;
6 – қобыз-контрабас;
7 – 4 ішекті прима қобыз;
8 – қобыз-альт
|
6. Шаңқобыз
|
|
|
Шаңқобыз – бітімі бөлек, ойналуы ерекше қазақ халқының көне музыкалық аспабы. Аспапта ойнау ерін мен тістің арасындағы қуысқа тікелей байланысты.
Ойнау кезінде орындаушы оң қолымен тілшенің ұшын шалып отырып, шапшаңдата дыбыстайды.
Бұл аспап «Шаңқобыз» деп аталғанымен Қорқыттың қобызына ешқандай қатысы жоқ.
|
