|
Омономия мен көпмағыналылық (полисемия) құбылыстарымегізіненжекесөздердіңарасындажиіүшырасады. Ал фразеологизмдергебұлқүбылысоншатәнемес. Дегенменбұлардыңарасынан да ара-тұракездесіпқалады. Әсіресе омонимия кұбылысыфразеологизмдердентымсирекбайқалады. Мысалы:
1. Жүзіқайтты — кесу-шабуқұралдары-іьщөткіржағыжапырылып, майырылыпқалды.
2. Жүзіқайтты — тауышағылып, беттейалмады.
1. Аузыберік — оразаұстаған, аузыораза. 2. Аузыберік — сыр сақтағыш, құпияғаберік. Омонимия болу үшінсөздердіңтүп-төркінібөлекболуықажетсияқты.
|
Фразеологизмдердентуатынкөпмағыналықекітүрліжол-мен жасалады. Оныңбірі — жалғасатуады, екіншісі — жарысатуады. Мәселен, атүсті дегентұрақтытіркестіңедалғашқымағынасы, сөз жок, атүстіндетұруменбайланыстышыққан. Содансоң осы ұғымғачжалғастырыпқолдануарқылыүстірт, үстіртінмағынасыпайдаболған. Сол сияқтықартайғанбүркіттіңтұгырдаорныгыпотыраалмауынадамғаауыстырып, бейнелепқолдануарқылысоңғыекімағынажарысашыққандығынаң-ғаруқиынемес. Жеке сөздіңкөпмағыналылыгы мен фразалықтіркестердіңкөпмағыналылығыныңдамуындабірыңғайжалпыортақ .заңдылықтар бар. Фразеологизмдердің де көп мағыналығы да негізгізаттықмағынаданөрбиді. Туындымагынасолалғашқылексикалықмағынаныауыстырып» қолдануданкеліпшырады. Мәселен, иі қанды (жетті) дегентұрақтытіркестіңеналғашқымағынасыилегензаттыңилеуінжеткізу, әбденжұм-сартып, жұмсаққалыпқакелтіруболса, одансоцбірнәрсеніәбденжетілдіріпшыңдапкемелінекелтіруүғымыкеліпшықты. Соңғыфразеологиялықтуындымағына, сөзжоқалғашқымағынаныңнегізіндежалғасапайдаболды. Қейжағдайдажалғаспалымағынаменжарыспалымағынабір-бірінеұласып, үсті-үстінетуындымагынажамайберуімүмкін. Мәселен, зәріқайттыдегеннен; а) уытарады; ә) жылибастады; б) ашуыбасылдыдегенүштүрлімағынатуындаған. Бойдағыудыңтаралуынтабиғатқұбылысынаоданкейінадамныңмінез-құлқынабейнелепқолдануарқылытуындымағыналарбір-бірінеұласыпотырғандығыайтылғанойғаайқындәлел бола алады,
|
