Қазіргі еліміздегі инновациялық экономиканың дамуы, оның қадамы туралы айтсаңыз?
жүктеу/скачать 6,78 Mb. Pdf көрінісі
|
Þә ХИУАЗ ХИУАЗ /Деректі хикаяттан үзінді/ /Деректі хикаяттан үзінді/ №47 (619) 18 қараша 2016 жыл 13
www.ja w.jasqazaq.kz sqazaq.kz САЯХАТ САЯХАТ ТАҢБАЛЫ ТАС САПАРЫ ЮНЕСКО-ның бүкіләлемдік мұралар тізіміне енген Алматы облысындағы Таңбалы тас ескеркіштеріне жол тарттық. Шетелдіктер қазақтың тарихқа деген құрметін бағаласын деген ниетте. Қазақтың қасиетті Мекке-Мәдинесі – ежелгі ескерткіштері орналасқан тарихи орындар ғой. Таңбалы тас Алматыдан 170 шақырымдай қашықтықта орналасқан. Таңбалыдағы қорықшы Нұрахан ағаның айтуынша, таңбалы ескерткіштеріне туристер тарту жолға қойылса, қорық іргесіндегі бір ауылды жұмыспен қамтитын бағыт іске қосылатыны айдан анық. Тарихи ескерткіш маңайындағы елдің әртүрлі сала бойынша жұмыспен қамтылуын шетел сапарларымызда талай к збен к ріп жүрміз. Ескерткіш түбіндегі Қарабастау ауылында небәрі 20 отбасы тұрады екен. Осы 20 отбасын толықтай жұмыспен қаматамасыз етуге ескерткіштің тарихи құндылығы толық жетіп жатыр. Таңбалы тас ескерткіштері ерте қола дәуірінен бастап темір дәуіріне дейінгі аралықтағы діни-мифологиялық, тұрмыс- тіршілік к ріністерінен хабар береді. Мұнда К к Тәңірі мен киелі рухтарға тағзым жасалып, ас берілгені, жерлеу рәсімдері және тағы басқа маңызды жоралғылар ткізілгені археологиялық тұрғыдан дәлелденген. Дегенмен, ескерткіштердің тоза бастағаны байқалады. Оны қорғап, сақтап, болашақ ұрпаққа қалдыру мәселесімен ерте бастан шұғылдануымыз керек. йткені, ескерткіштерге жауын да, жел де, күн де зиян шектіреді. Таңбалыда қос киіз үй тігіліпті. Ішінде ескерткіш туралы кітаптар сатылады. Қазақтың ұлттық жиһаздары мен әртүрлі жәдігерлерін к руге болады. Игі бастамаға қуанып қалдық. Енді ұлттық сусындар мен тағамдар, жалға алып мінуге арналған жылқы, киіз үйдің ішінде жайғасып отыруға еден (немесе киіз т селіп) жатса, тіпті қатып кетер еді. Ескерткішті жүйелі насихаттайтын орталық құрылып, халықпен, туристік компаниялармен жүйелі жұмыс жасалса ғой деп ойладық.
Екінші күні Қапшағай су қоймасының маңындағы Тамғалы таста туларымызды желбіреттік. Су жағасындағы биік жарқабақ к ркем к рініс сыйласа, Іленің арғы бетінен «К шпенділер» фильмі үшін әзірленген қорғандар да тарихи орынға сән бере түседі. Буддалық суреттері бар тарихи нысан болашақта туризмді дамытуға те қолайлы орын екені анық. Мұнда XVIII ғасырдағы Жоңғар шапқыншылығы кезінде уақытша мекендеген жоңғарлар буддалардың бейнелерін тасқа қашап салып, табыну орнына айналдырған к рінеді. Ал «Қыз Жібек» фильмін түсіру кезінде салынған қазақ руларының таңбаларын да бүгінде тарихи ескерткіш қатарына жатқызуға болады. Экспедиция мүшелері Тамғалыдан шығып «Алтын емел» ұлттық табиғи паркіне қарай жол тарттық. Біз «Алтын емелдегі» Басши ауылына жеткенше қас қарайып, кеш бола бастады. Онда қонақтар қондыруға арналған әп-әдемі киіз үйлер тігілген екен. Туристік бағыттағы тың бастама бәрімізді қуантты. Сол себепті де, ақысын т леп киіз үйге қонып шықтық. зіміздің киіз үйді тулармен безендіріп, естелік болсын деп суретке түстік. «Қазақ-моңғол достығы жасай берсін!» деп мәз-мейрам болыстық. «Алтын емел» ұлттық табиғи паркінің бас директоры Халық Баяділов бізді з кабинетінде қабылдап, «Алтын емел» жайында кітаптар сыйлады. Ертесіне Жансерік есімді гид- таныстырушының жетекшілігімен Бесшатырға қарай жол жүрдік. Табиғи парктің сұлулығы к з тұндырады. Жол бойы түрлі аң-құстар кездесіп отырады. Жансерік жол бойы табиғи қорықта түрлі жан-жануарлармен қатар мұнда құланның бар екенін де айтып тті. Олардың саны жыл сайын артып келеді екен. Бесшатыр алыстан бес қорған тәрізді к рінеді. Бірақ жақындай түскенде сақ қорғандарының саны әлдеқайда к п екенін аңғарасыз. Біздің заманымызға дейінгі IV-V ғасырдарға тән қорғандардың ішіндегі ең үлкенінің биіктігі – 17 метр, ал диаметрі 104 метр. лбетте, қорғандардың биіктігі мұнда жерленген тұлғаның дәрежесінің жоғары екендігін білдіреді. Тізбектелген қорғандардың айналасы к птеген меңгір тастармен қоршалған. Бұл меңгір тастарда әртүрлі аң-құстардың бейнелері, түрлі таңбалар қашалып салынған. Сақ қорғандарында Қарабатыр бақсылық рәсім жасап, шаңқобызда музыкалық шығармалар ойнады. Ал Жасұлан Наурызәлиев дәл мұндай сұлу тарихи орынды к рмеген ол айрықша әсерлі к рініске шексіз сүйсініп, қуанышы қойнына сыймай, әрбір қоранның басына бір к теріліп, қолды- аяққа тұрмай жүгіріп жүрді. Бесшатырды ең алғаш ғылыми тұрғыда Кемал Ақышев зерттеген екен. Бірақ ол к птеген қорғандардың зерттелуін кейінгі ұрпақтың еншісіне қалдырған. йткені, ол кісі уақыт ткен сайын зерттеудің технологиялық мүмкіндіктерінің артатынын түсінсе керек. Бір қорғанға реконструкция жасалып, музей жасау әрекеті қолға алыныпты. Бетонмен қорған т бесіне к терілетін баспалдақ жасалып, сосын ішіне енетін есік, ішкі жайдың к ріністерін қалыпқа келтіріп, жерлеу орнының байырғы қалпын к рсетуге сәтті талпыныс жасалған екен. Алайда жұмыс толық аяқталмағаны к рініп тұр. Бұған дала музейі деңгейіне жеткізу үшін ақпараттық мағлұматтар жазып ілу, артифактілер қою, жарық қою, әрлеп-сылау, әктеп-сырлау тағы басқа жұмыстарды жүзеге асыру керек. Қайтар жолда Шыңғыс ханның ошақтасы атты ескерткішке соқтық. Айналдыра қойылған меңгір тастар қола дәуіріндегі К к Тәңірге, аруақтары табыну, құрбандық шалу орны болғаны ап-анық к рініп тұр. Қола дәуірі ескерткіштерінің білікті маманы, археолог Т рбат Цагааны да бұл ойымызды қуаттап, пікір білдірді. Расында, қазанның бұттарындай болған тастардың ортасында от жағылғаны, мал сүйектері табылғаны анықталған. Иә, Алтын емел жері ас ткізіп, аруақтарға құрмет к рсетілетін ертеде те қасиетті орын болғанға ұқсайды. Тау баурайы, зен жағасы, қыста қар қалың түспейтін ерекше қасиеті, Бесшатыр қорғандары осыны к рсетіп отыр. Кім білсін, осынау қасиетті жерді бір кездері Шыңғыс хан да баса-к ктеп тпей, құрбандық шалып, аруақтарға тағзым жасаған болар... Меңгір тастардың Шыңғыс ханның қазандығы атануы бәлкім, содан да шығар. ЕСІК МУЗЕЙІ Есік қорғандарынан да біз осындай сұлулықты, табиғатпен к мкерілген к ріністі к реміз. Белгілі археологтар Кемал Ақышев пен Бекен Нұрмұхамедов анықтаған Алтын адам қазақтың қана емес, күллі к шпелі халықтардың мақтанышына айналып отыр. Шетелдік қонағымыз Т рбат Цагааны шағын ғана Есік музейінің жұмысы мен жәдігерлеріне дән разы болды. Аң стиліндегі Алтын адам киімінің әрбір б лігі к не дәуір дүниетанымынан сыр шертетіндігі кімді болса да қайран қалдырады. Мұнда кейінгі кезде Қазақстан жерінен табылған бірнеше «Алтын адамдар» туралы ақпарат алуға болады. Солардың бірі – Қырым Алтынбеков қалпына келтірген Батыс Қазақстаннан табылған «Алтын адам» бейнесі. КИЕЛІ АҒАШ Ел аузында « улие ағаш» деп аталып кеткен Киелі ағаш Жаркент қаласының түбінде екен. Ағашты киеліге балау, оған шүбірек байлау жалпы түрік халықтарының к пшілігіне тән дүние.
Киелі ағаштың жан жағындағы айнала скен шағындау талдар ортаға қарай иіліп тұр. Жеті адам құшағына әрең алатын алып ағашты айналдыра жол салынған. Сол жолмен айналып адамдар тілек тілеп, аруақтарға табынады. Яғни аруақтармен байланысқа түсетін, күш- қуат алатын, ауру-сырқаудан емделетін, бала сұрайтын орын ретінде бұл жер ертеден белгілі. Киелі ағашты құшақтағанда ерекше тылсым толқындар сезіліп, айрықша күш-қуатын білдіргендей. Қарабатыр даңғырасын қағып, аруақтарға құрмет к рсетті. Біздің бойымыз балқып, киелі ағаштың құдіретіне шын сенгендей болдық. Табиғат ананың к птеген тылсым күштері бізге беймәлім ғой.
Алматыдағы мемлекеттік орталық музейдің ішіндегі жәдігерлер ерекше әсер етті. сіресе, ондағы алтын қордағы жәдігерлер к здің жауын алады. Мемлекеттік орталық музей директорының орынбасары Бабақұмар Қинаятұлы әрбір жәдігерлерді айрықша ықыласпен таныстырып, Моңғолиядан келген қонағымызға ерекше ілтипат білдірді. Экспедици аясында л Фараби атындағы ҚазҰУ-дың тарих, археология және этнология факультетінде тарих ғылымының докторы, профессор бдеш Т леубаевпен ресми кездесу ткізілді. Кездесу барысында Моңғолия ғылым академиясының тарих және археология институты мен ҚазҰУ арасында әріптестік байланысты арттырып, тәжірибе бойынша студенттер алмасу мәселесі айтылды. PhD докторы, профессор Т рбат Цагааны қазақ жерінде мақтануға тұрарлық ескерткіштердің к птігін айтып, оларды бірлесіп зерттеуге қызығушылық танытты. Ол Моңғолиядағы жоғары деңгейдегі элиталық ескерткіштер мен ғұрыптық кешендерді қазақ студенттерінің к ру керектігін де с з етті. Сондай-ақ экспедиция қатысушылары Қырым Алтынбековтің «Қырым аралы» реставрациялық орталығында болып, баға жетпес құнды экспонаттардың қалай қалпына келтіретіндігін з к здерімен к рді. Қырым Алтынбеков іске кіріспес бұрын з объектісін әбден зерттеп, к птеген тарихи материалдарды оқып барып жұмыс бастайтындығы таудай болып үйіліп жатқан кітаптардан аңғарылады. Қырым аға з тәжірибесімен туысқан моңғолиялық әріптестерімен тегін б лісуге әзір екендігін жеткізді. Бүгінде Қырым Алтынбековтің жәдігерлерді қалыпқа кетіру әдіс-тәсілдері мен жаңа технологиялық мүмкіндіктері әлемдік деңгейде сұранысқа ие екенін айта кеткен ж н. йткені, осы күні Қырым Алтынбековтің зертханасынан тәжірибе тіп, з білімдерін арттыруға ынталы шетелдіктердің к п екені мәлім. Ал біз зіміз осындай ардақтыларымызды бағалай алып отырмыз ба? ТҮЙІН: Бұл Моңғолияның Тарих және археология институтымен бірлесіп жүзеге асырған шағын экспедиция болашақта жүзеге асар үлкен, ауқымды экспедициялар мен конференциялардың басы екені анық. Қола және ерте темір дәуірі бөлімінің жетекшісі, PhD доктор, профессор Төрбат Цагаанымен әріптестік жоспарлар құрылып, алдағы жылдарға бірлескен жобалар әзірленді. Көшпелі ұлы империяларды бірлесіп құрған қазақ пен моңғол ежелден туыс халықтар. Бірақ туыстарды әр кез бөлектеп, бір-біріне қас, жау етуге тырысушы сыртқы күштердің бар екенін ұмытпауымыз керек. Кейінгі кезде осы сыртқы күштер біздің достығымызға нұсқан келтіруде. Қаны мен жаны, тұрмысы мен салты бір моңғол ағайындармен татулығымыз мәңгілік болсын! Ә ¾Ә , PhD Þ Жуырда Алматы қаласының 1000 жылдығы мен Тәуелсіздіктің 25 жылдығына арналған «Ұлы дала көшпелілерінің ізімен» атты Алматы облысы бойынша халықаралық экспедиция ұйымдастырылды. Экспедицияға Моңғолия ғылым академиясының Тарих және археология институтының қола және ерте темір дәуірі бөлімінің жетекшісі, PhD доктор, профессор Төрбат Цагааны, Р.Б.Сүлейменов атындағы Шығыстану институтының жетекші ғылыми қызметкері, белгілі шығыстанушы ғалым Нәпіл Базылхан қатысты. Жобаны ұйымдастырушылар: «Адырна» ұлттық-этнографиялық бірлестігі, халықаралық «Көшпенділер Атамұрасы» қоғамдық қоры және халықаралық «Түркі әлемі» газеті. Моңғол ғылым академиясы, Тарих және археология институтының қола және ерте темір дәуірі бөлімінің меңгерушісі, PhD докторы, профессор Төрбат Цагааны мырзаның қатысуымен басталған экспедиция Алматы облысы бойынша 1 995 шақырым жол жүріп қайтты. ЮНЕСКО мұрасы саналатын әйгілі Таңбалы тас, Қапшағай жағалауындағы жартастардағы буддалық суреттер салынған Тамғалы тас, «Алтын емел» табиғи ұлттық мемлекеттік паркі, ондағы Бесшатыр, Ошақ тас ескерткіштеріне, сақтар заманынан сыр шертетін Есік музейіне, Жаркенттегі Киелі ағашқа, ондағы екі ғасырлық мешітке барып қайттық. Жалпы экспедиция бес күнге созылды. Сапар барысында көшпелі дәстүр негізінде көбіне киіз үйлерді жалға алып түнеп отырдық. Атаулы шараға түріктанушы Нәпіл Базылхан, археолог Төрбат Цагааны, «Көшпенділер атамұрасы» халықаралық қорының президенті Батыржан Сейдомар, «Адырна» ұлттық-этнографиялық порталының редакторы Жасұлан Наурызәлиев және осы жолдардың авторы қатысты. «Ұлы дала «Ұлы дала көшпелілерінің ізімен...» көшпелілерінің ізімен...» Бесшатыр қорғандары Таңбалы тас Киелі ағаш Есік музейі
Таңбалы тас №47 (619) 18 қараша 2016 жыл : Ринат мырза, ассалаумағалейкум! Сізді бұрыннан журналист, тележүргізуші ретінде жақсы білеміз. Жуырда қызметіңіз сіп, «Хабар» агенттігі т райымының орынбасары атандыңыз. Құттықтаймыз!
соңғы уақыттары «Хабар» агенттігінде жаңалық к п. «24 кz» телеарнасының атауы згерді. Бұл згеріс немен байланысты?
еліміздегі ең үлкен үш арнаның басын тоғыстыратын алпауыт телеотбасы. Біздің барлық қадамымыз ұзақ және тыңғылықты дайындықтан кейін жасалады. Ақпарат және коммуникациялар министрлігінің тапсырмасымен осы жылдан бастап агенттікте трансформация жүріп жатыр. Мұның барлығы да жұмыс деңгейін жоғарылату, қызметкерлердің біліктілігін арттыру. Ең бастысы, к зі қарақты к рерменге сапалы нім беру. Осы трансформация аясында «24 KZ» арнасының атауы «Хабар 24» деп ауыстырылды. Мұнымен «24 KZ» телеарнасының «Хабар» агенттігінде зіндік орны бар. Телеотбасының құрамында екенін білдіргіміз келді. Жалпы жаңа маусымда арнада ребрендинг жүргізіліп, студиялар жаңартылды. Сондай-ақ интернет қолданушылары үшін «Хабар 24» сайтына згертулер енгізіліп, қолдануға ыңғайлы және жаңалықтарды іздеуге жеңіл етіп жасалды.
«Білім және мәдениет» телеарнасы бірікті. «Қазақ» атауын иемденген телеарнада қандай жаңашылдықтар бар? : Аталған трансформация аясындағы ең күрделі шешімдердің бірі – осы екі арнаның бірігуі. «Kazakh TV» құрылған күннен бастап дүниежүзі алдындағы Қазақстанның оң келбетін қалыптастыру, мәртебесін к теруді, сондай-ақ әлемдегі орны мен беделін нығайтуды басты нысаны етіп ұстанды. Сол уақыттан бері біздің тілшілер елдегі елеулі оқиғалар мен қызықты ақпаратты жаһанға таратып, еліміз бен қатар шет мемлекеттерді ең маңызды жаңалықтармен ақпараттандырып отырды. Телеарна ешқашанда осы бағытынан жаңылған емес. Жаңа маусымда жаңалықтарды азайтып, Ұлы даламыздың бай мәдениеті, әдебиеті мен нерін әлемге танытатын бағдарламаларды к бейттік. Себебі «Kazakh TV» арнасының к мегімен шеттегі к рермен мемлекетіміз туралы к бірек білсе, қазыналы лкемізде экономика, бизнес үшін қолайлы екенін түсінсе, ал сырттағы қандастарымыз болса туып- скен жерінің қаншалықты бай, табиғатының сұлу, отандастарының күнделікті тыныс-тіршілігімен қоса, елімізді жаңа қырынан таныса дейміз. Ең бастысы, арнадағы материал шетелдік к рерменге де, зіміздің жерлестерімізге де қызықты болады. Яғни біз әмбебап контент әзірлеудеміз. Телеарна Еуропаға «HotBird 13B», Азияға «AsiaSat 5» және Солтүстік Америкаға «Galaxy 19» жерсеріктерінің к мегімен, бүгінде 118 мемлекетке тарайды. Сонымен бірге осы маусымда телеарна эфирі жаңаша безендіріліп, логотип згерді. Жаңа логотипте дала қыраны бейнеленген. Біз үшін қыранның орны ерекше. здеріңіз білетіндей, қанатын жайған қыран к к туымызда да бар. Бұл – еркiндiк сүйгiш еліміздің асқақ рухын, қазақ халқының жан- дүниесiнiң кеңдiгiн паш етедi. Сондықтан логотипке осы қасиетті құстың енгізілуі маңызды болып к рінді. «Kazakh TV» с зі к не түркілердің руна жазуымен жазылды.
келтіру қаншалықты оңай болды? Қызметкерлер саны қысқарған жоқ па?
келген згеріс ұзақ дайындықпен жасалады. Екі арнаны біріктіру оңай болды десем артық айтқан болар едім. Дегенмен «Kazakh TV» мен «Білім және мәдениет» арналарының контенті ұқсас, яғни екі арнада да мәдени-тарихи хабарлар к рсетілді. Сондықтан екеуінің бағыты жақын, болашақта к рсетілетін жобалардың барлығы дерлік мәдени-танымдық болады.
«Хабар» агенттігі агенттіктің қарқынды сіп- ркендеуі үшін аянбай еңбек ететін әр қызметкерін бағалайды және олардың әрқайсысы үшін жауапкершілікті сезінеміз. Сол себепті қызметкерлеріміздің барлығы агенттікте жұмысын жалғастыруда. Сонымен қатар «Білім және мәдениет» арнасындағы маңызды бағдарламалар «Kazakh TV»- да жалғасуда. Кейбір жобалар «Хабар» телеарнасында к рсетілуде. Сәйкесінше бұл хабарлардың қызметкерлері толығымен сол арналарға ауысты. : Бұл телеарна спутниктік желі арқылы әлемнің 118 еліне тарайтынын айтып кеттіңіз. Шетелдік к рермендерді жаңа маусымда қандай тележобалармен таңқалдырасыздар? Жалпы елімізбен шетелге бірдей бағдарлама к рсетіле ме? : «Kazakh TV» – бүкіләлемге тарайтын әмбебап арна. Бағдарламалар барлық жастағы к рерменге қызықты болуын ескереміз. Ең бастысы – сапасы мен эфирде не к рсетіліп жатқандығы маңызды. Елімізді шет мемлекеттерге танытатын бірден-бір имидждік арна ретінде, сонымен бірге еліміздің бет- бейнесі болғандықтан, ұсақ-түйектің зі р л атқарады. К рермен эфирден қазақ халқының кешегісі мен бүгіні, келешегіне қатысты қызықты мағлұмат табатыны анық. Тарих қойнауынан сыр шерткен сан алуан деректерді, қазақ елін, ұлттық құндылықтарымыз бен мәдени-рухани жәдігерлерімізді, сондай-ақ ұлы тұлғаларымызды әлем жұртшылығына танытуға жұмыс істеудеміз. «Ұлы дала құпиялары», «Түркі әлемі», «К неден қалған із», «Аңыз әңгімелер» сынды деректі сериалдар тізбесінде Қазақстанның тарихы, археологиясы, этнографиясы бойынша қызықты деректер қамтылуда. Қазақ даласының қиындыққа толы мірі, жаугершілік заман, к шпенділердің сап түзеуі, киім-кешектері мен әскери жабдықтарының үлгісі заманауи компьютерлік графиканың к мегімен шынайы, оқиға орнында түсірілгендей етіп к рсетіледі. Жобалар қойылымдық түсірілімдермен толықтырылып, к рерменнің таным к кжиегін кеңейтіп, ұлттық тарихи құндылықтарды әспеттеуде. «Қазақстан қорықтары» хабарында – республикамыздың ұлттық қорықтары, ондағы бай сімдіктер мен жануарлар әлемі, әсем табиғаты суреттеледі. Бұл қорықтарды кез келген адамның к руі, к рмесе де білуі керек. Ал «Kazakh TV» осындай мүмкіндікті жасап отыр. Одан б лек «Ұлттық энциклопедия», «Беймәлім Қазақстан», «Дала әуендері» сынды танымдық хабарлар республика к леміне қазақ және орыс тілдерінде, ал шетелдік аудиторияға қазақ және ағылшын тілдерінде ұсынылуда. : Соңғы уақытта «Хабар» телеарнасынан да жаңа бағдарламалар шығып жүр. Тәуелсіздіктің 25 жылдығына орайластырылған 2-3 жобаны байқадық. Бұл уақытша жобалар ма?
үшін жаңа жаусым жаңаша басталды. Эфирде әлеуметтік бағдарламалардың саны артып, «Біздің назарда», «Білу маңызды», «Давайте говорить» жобалары жарыққа шықты. «Біздің назарда» жобасы талай түйткілдің түйінін тарқатып, күрмеуі к п күрделі мәселелерді назарға алуда. Хабар барысында тілшілер түрлі «эксперимент» жасап, қылмыстық істерді де ашты. Мәселен, 086 анықтамасын сатқан емхананың күзетшісі жұмыстан босатылды. Базарларда заңсыз ет сатқандарға қатысты іс қозғалды, кешкі тоғыздан кейін алкогольді сусындар сатқан дүкен қызметкерлері де жауапқа тартылды. Бұл бағдарлама ашылған екі айдың ішіндегі жағдай. К рермен үшін ойын-сауықтық бағдарламаларды да ұмытқан жоқпыз. ткен жылы рейтингі жоғары болған «Ду- думан», «Қызық TIMЕS», «Бенефис-шоу» жалғасын табады. Шоу бизнес кілдерінің шамбайына тиіп, сан алуан сұрақтың астына алатын «Компромат» атты жаңа ток-шоуды аудитория жақсы қабылдады. К рсетілімнің рейтингісі – 2,3 %, ал үлесі – 19,9 % болды (TNS Central Asia ә ¾ ). Бұл те жоғары к рсеткіш. Ал Тәуелсіздіктің торқалы тойына дайындығымыз одан да жоғары. Бабаларымыз сан ғасыр аңсаған азаттыққа тура – 25 жыл. Менің ойымша, бұл – ұлттық мереке, сол себепті еліміздің басты арнасында дүркіретіп тойлау заңды болмақ. Атаулы мейрамға орай күздің алғашқы айынан бастап «Экспедиция 25» к ліктегі экспедициялық бағдарламасы эфирге шықты. 108 күнге ұласқан саяхатта экспедицияшылар республикамыздың 14 облысын аралап, шалғайдағы елді мекендерді к рді. Жоба барысында к рермен бұрын-соңды к рмеген ңірлерді аралап, лкеміз туралы тың мәліметтер біліп қайтты. Бағдарламаны к рген соң ішкі туризм дамып, еліміздің к рікті жерлеріне барғысы келетін жандардың саны артты деп ойлаймын. Ерекше айтып кететін жобалардың бірі «Пай-пай, 25». Хабар барысында студия қонақтары ширек ғасырдағы жетістіктерімізге шолу жасап, мемлекетіміздің бүгіні мен болашағы туралы ой толғайды. 25 жылда жеткен табыстарымыз бен жетістіктеріміз, халықаралық аренадағы экономикалық және саяси жағдайымыз қандай, әлем алдындағы беделіміз, ел мәртебесі, мұның бәрі бағдарламада с з болады. К рермен ткен күндерін сағынышпен еске алып, ерекше әсерге б ленеді. Сонымен қатар бұрын-соңды еш жерде айтылмаған естеліктер, қызықты деректер де жобаның құндылығын арттыра түскендей. Одан б лек «Тәуелсіздік толғауы», орыс тілінде «Код нации» сынды деректі фильмдер мен ток-шоулар әзірленуде. Бұл бағдарламалардың барлығы жыл соңына дейін эфирге шығады деп жоспарланып отыр. Дегенмен бұл келесі жылы Тәуелсіздікке байланысты ешқандай хабар к рсетілмейді деген с з емес. Келешекте де ұлттық құндылықтарымызды ұлықтайтын, ел тарихындағы елеулі оқиғаларға байланысты бағдарламалардың легі жалғаса береді. Эфирде болатын бағдарламалардың барлығы «Тәуелсіздік күніне» орай арнайы хабарлар әзірлейді. Сонымен бірге мерекелік бейнебаяндар мен роликтер дайындалуда.
бағдарламалар Ресейден айнытпай к шірілген» деген сын жиі айтылады. Бұл мәселе қалай шешіліп жатыр? : Бұл пікірмен келіспеймін. Егер еліміздегі телеарналардың кез келгені Ресейдің бағдарламаларын к шіріп, рұқсатсыз з эфирінен шығарып жатса, авторлық құқықты бұзу болады. Бұл әрекеті үшін заң алдында жауапқа тартылады. Мұны біздің әріптестеріміздің барлығы біледі. Ал енді әлемнің к птеген елінде табысқа жетіп, бірнеше жыл рейтингі жоғары болған жобалар эфирден
к рсетілсе, мұны қазақстандық нұсқасы деп түсінген ж н болар. Себебі ол бағдарламаларды арнамызда к рсету үшін ұзақ келісс здер жүргізіледі, барлық құқықтардың қорғалуын да ескереміз. Мұндай тәжірибе сол Ресейде де бар. Мысалы, «Вечерный Ургант», «Х Фактор», «Танцы», «Голос» сынды к птеген хабарлар Америкадан немесе Еуропадан алынған. Қазір «Хабар» телеарнасында жүріп жатқан «Биле, Қазақстан!» соның айқын дәлелі. Қателеспесем, шоу алғаш рет 2005 жылы Америка Құрама Штаттарында «So You Think You Can Dance» деген атаумен к рсетіліп, бүгінгі күні 10-нан астам «Эмми» сыйлығын алған. Біздің мемлекетімізден зге әлемнің 37-ден астам мемлекетінде ұйымдастырылған байқау к рерменнің ыстық ықыласына б ленді. Сол себепті болар байқауға қатысуға ниет білдіргендердің саны те к п, олардың жас ерекшелігі де әртүрлі. Шоу эфирге шыққан күннен бастап к рерменін зіне баурап алды. рбір алтыншы адам осы жобаны к ру үшін теледидарын қосады екен. К рсетілімнің рейтингісі – 2,8 %, ал үлесі – 16,3 % болды (TNS Central Asia ә ¾ ). Ал енді, кейбір хабарлардың ұқсас болып келуіне қатысты, қазіргідей ғаламдық ақпараттық кеңістікте шығармашылық ой мен жобалардың ұқсастығы, қайталануы заңды құбылыс сияқты. Мұндай жағдайлар тек телевизия саласында ғана емес, нер, мәдениет, әдебиетте де орын алады. Мысалы, кемеңгер Абайдың «Қара с здері» мен парсы ойшылы Кейқаустың «Қабуснамасында» ұқсастық кездеседі. Ал «Қабуснама» мың жыл бұрын жазылған шығарма екенін ескерсек, ғұламалардың ойы үндесіп жатады деуге болады. Ерекше атап ткім келетін мәселе, «Хабар» агенттігі т л німдер ндіретін алдыңғы қатарлы медиахолдинг. Бізде к рсетілетін «Ду-думан», «Бенефис шоу», бұған дейінгі «Жігіт Сұлтаны», «Жұлдыздар айтысады» сынды к птеген бағдарламалардың әлем бойынша аналогы жоқ. Бұл хабарлардың барлығы біздің шығармашылық ұжымның еңбегі. Сол себепті алдағы уақытта біз аталған жобаларға автор ретінде зімізді бекітіп, к ршілес елдер мен түркі тілдес мемлекеттерге сатуды жоспарлап отырмыз.
тарапынан қаржыландыратыны белгілі. Жуырда «Қазақстан» телеарнасының басшылығы жаңа маусымының тұсаукесерін ткізіп, табыс тапқанын айтты. Сіздердегі жағдай қалай? : «Хабар» агенттігі зіне жүктелген ақпараттық міндетті – мемлекет саясатын елге тиісті дәрежеде жеткізу миссиясын орындап отыр. Қазақстанның кез келген азаматы, «Елімізде не болып жатыр?» деген ақпаратты қолына пульт алып, біздің арналарды қосса, сол сәтте-ақ біле алады. Мысалы, «Хабар 24» арнасында әлемдегі және елдегі жаңалықтар әр жарты сағат сайын к рсетілуде. Шетелде жүріп, ақпарат алғысы келсе, спутниктік арнамыз қызмет етуде. Сонымен қатар ғаламтордағы сайтымыз арқылы да жан-жақты мәліметке, арналарымыздан к рсетілген бағдарламалар мен фильмдерге қол жеткізуге болады. «Телевизия – тәрбие мен идеология құралы». Сол себепті біздің мақсатымыз пайда табу емес, тарихи-мәдени құндылықтарымыз бен жәдігерлерімізді насихаттау, ұлттық идеяларға бастайтын арнайы хабарлар, деректі фильмдер арқылы жас ұрпақты ізгілікке тәрбиелеу, сонымен қатар бәсекеге қабілетті ақпарат құралы ретіндегі қызметімізді жалғастыру. Ал жарнамадан табыс түседі, алайда оның к лемінің маңызы жоқ. Түскен соманы біз телеарнаның техникалық жабдықтарын, к лік, отырған ғимаратымыздың жалға алу құнын т леу үшін жұмсаймыз. Мемлекеттің қаржысы толықтай контентке жұмсалады. : Сериал түсіру үрдісін күшейттіңіздер. Бұл те қомақты қаражатты талап етеді. Сапасы, ұлттық құндылықты насихаттау қаншалықты ескеріліп жатыр? : Осыдан бірнеше жыл бұрын мемлекеттік арналарға отандық телесериал нарығын дамыту ж нінде тапсырма берілді. Сол уақыттан бері агенттік аталған тапсырманы бұлжытпай орындап, жыл сайын оннан аса картина ұсынып келеді. Елде алғаш рет тау тұлғаларымызға қатысты тарихи сериалдар түсіре бастаған біздің агенттік екенін де ерекше атағым келеді. «Хабардың» бастамасымен түсірілген «Бауыржан Момышұлы» фильмі Севастополь қаласында ткен халықаралық байқауда тарихи туындылардың ішінде лауреат атанды. Сонымен қатар «Қазақтың бұлбұлы» атанған Күләш Байсейітова туралы «Күләш», қазақтың әйгілі күйші композиторы, дәулескер домбырашысы атанған Нұрғиса Тілендиев хақында «Құстар әні» к рерменнің к зайымы атанды. Ал жыл соңына қарай «Қазақ вальсінің королі» атанған Шәмші Қалдаяқов жайлы 4 б лімді драма к рсетіледі. Қазірті таңда түсірілім басталып кетті. Күзгі маусымнан бастап к рермен жаңадан түсірілген екі сериалды тамашалап үлгерді. Алғашқысы Баян Есентаеваның продюсерлігімен түсірілген « гей жүрек» туындысы. Картинада ең зекті мәселелердің бірі – жетім балалардың тағдыры суреттеледі. Менің ойымша, тап қазіргі уақытта аталған тақырыпты жиі қозғау керек сияқты. йткені к кек аналар к бейіп, балалар ата- анасыз суде. Сол себепті болар 12 б лімнен тұратын телехикая к рермен тарапынан үлкен талқыға түсіп, жақсы бағасын алды. леуметтік желілерде жалғасын сұраушылар да жетіп артылады. Одан кейін Тәуелсіздікке тарту ретінде «Ақылдың кілті. мірдастан» телеэпопеясының екінші маусымын к рсеттік. Абайдың ғақлиясына негізделген тарихи драма 19-20 ғасырлардағы қазақтың бастан ткерген тауқыметті тағдырын баяндайды. Қараша айының соңына қарай «Унесенные рейсом» комедиялық сериалын ұсынамыз. Теле нім пойызда қызмет ететін жолсеріктердің қызыққа толы қызметін арқау етеді. Сондай-ақ ткен жылы рейтингі жағынан алға шыққан «Бәсеке» сериалының жалғасы жоспарлануда. Жыл соңына қарай «Боксшылар» туралы картина да жарыққа шығады. Осы қадамымыз арқылы бір жағы к рермен сұранысын тесек, бір жағы отандық сериалдардың сапасын шетелдік німдермен теңестірерлік сәтті қадамдар жасадық. : Соңғы сұрақты жеке зіңізге қойсақ. Қателеспесем, тележурналистикадағы алғашқы қадамыңыз осы «Хабар» телеарнасынан басталды. Микрофон ұстаған журналистен, басшылық қызметке дейін стіңіз. Сіз жалпы «Хабар» телеарнасынсыз міріңізді елестете аласыз ба?
басылымнан бастап, телерадио да жұмыс істеуге қашанда әзір болуы керек. Менің қызметтік жолым аудандық газеттен басталды, кейін қалалық телеарнада шыңдала түстім. «Хабар» агенттігіне алғаш рет осыдан он бес жыл бұрын, яғни 2-курс оқып жүрген кезімде келіппін. Содан бері қарапайым тілші, редактор, продюсер, бас продюсер, арна директоры, қазір Агенттік т райымының орынбасары лауазымына дейін стім. Біздің ұжым қашанда ұрпақтар сабақтастығына баса мән берді. Болашақта да осы игі үрдіс жалғасын табады деген ойдамын. Келешекте не болар кім білсін, бірақ «Хабар» агенттігі менің екінші отбасым. Осыдан 25 жыл бұрын біздер зінің Астанасы бар жеке, тәуелсіз, азат мемлекетте мір сүреміз деп ойладық па? Біздің жастарымыз «Болашақ» бағдарламасы немесе з күштерімен әлемнің озық жоғары оқу орындарында білім алуды армандады ма? Білмеймін. Бірақ бүгінгі күні біз сол мақсаттарға қол жеткіздік, ширек ғасырда үлкен белестерді бағындырып, бейбіт, тұрақты мемлекетке айналдық және ең маңыздысы біз, біздің балаларымыз мәдениеті дамыған, ркениетті елде мір сүруде. Осы уақыт аралығындағы біздің басты байлығымыз бірлігіміз бен тыныштығымыз. Мұны қадірлей білу керек. Біздің болашағымыз бірлікте! Тәуелсіздігіміз баянды болсын! 25 жылда жеткен жетістіктерімізді дәл қазір айту қиын, дегенмен бірнеше ғасырдан кейін дамыған елдің білімді, ұлт жанды жастары оның бағасын береді деген сенімдемін. рбір азамат қолынан келгенше егемендігімізге үлес қосып, Тәуелсіздікке тарту жасауы керек.
«Қазіргідей ғаламдық ақпараттық кеңістікте шығармашылық ой мен жобалардың ұқсастығы, қайталануы заңды құбылыс сияқты. Мұндай жағдайлар тек телевизия саласында ғана емес, өнер, мәдениет, әдебиетте де орын алады. Мысалы, кемеңгер Абайдың «Қара сөздері» мен парсы ойшылы Кейқаустың «Қабуснамасында» ұқсастық кездеседі. Ал «Қабуснама» мың жыл бұрын жазылған шығарма екенін ескерсек, ғұламалардың ойы үндесіп жатады деуге болады». Жуырда ғана «Хабар» агенттігі төрайымының орынбасары қызметіне тағайындалған Ринат Думанұлымен сұхбаттасқанымызда осындай ой білдірді. Бұдан бөлек «Хабар» агенттігінің құрамына кіретін бірқатар телеарналарда болып жатқан өзгерістер туралы да сөз қозғады.
Ринат КЕРТАЕВ: Телевизия тәрбие мен Телевизия тәрбие мен идеология құралы идеология құралы 14 14 №47 (619) 18 қараша 2016 жыл 15
www.ja w.jasqazaq.kz sqazaq.kz D DА D DА Жалпы, Креч әлемдік сындарда олжа салып, күллі әлемді жүйріктігімен сүйсінткен спортшылардың қатарынан емес. Ең жоғарғы жетістігі Сочи Олимпиадасындағы 500 метр қашықтықтағы 7-орын. йтсе де Романның осы жолғы әлем кубогі бәсекесінде шашасына шаң жұқтырмауы, 21 жылдан бері шаң басып қалған тарихты жаңалағанын да ескерген ж н. Соңғы рет біздің коньки байлаған рендер 21 жыл бұрын әлем кубогі кезеңінде жүлдеге қол созыпты. Бұл – 1995 жылы Давоста алтын алған Вадим Шақшақбаев. Енді Романның жүлдесі зарықтырмай жаңаланып отырады деген үміт бар. Біздің спортшылар Қытайдан соң Наганоға аттанып, әлем кубогінің кезекті кезеңінде бақ сынайды. Одан соң Астана мен Херенвендегі дода бар. Ал келер жылдың басында тетін Алматыдағы Универсиадада еліміздің атынан 24 конькиші қатыспақ. Сочи Олимпиадасындағы қоладан соң жүлдеге қолы жетпей жүрген Денис Тен мұзайдынға қайта оралды. Құр оралып ғана қойған жоқ, күллі әлемді зіне қаратып, тамсантып, таңдай қақтырып күміс еншіледі. Парижде ткен Гран-приде бақ сынаған Денис Теннің неріне риза болған к рермендер, қазақстандық спортшыға тікесінен тік тұрып қол соғыпты. Бірақ талантты мәнерлеп сырғанаушымыздың алдын екі дүркін әлем чемпионы испан баласы Хавьер Фернандес орап кеткен. Отандасымыз қысқа және еркін бағдарламаның қорытындысы бойынша 269,26 балл жинаған. Ал жеңімпаз 285,38 ұпай ңгерген. Үшінші орын алған АҚШ спортшысы Адам Риппонның қоржынында 267,53 балл бар. Жалпы, бұл жарыс Теннің биылдыққа қатысып тұрған тұңғыш сайысы деуге болады. Қыркүйекте Братиславадағы, қазанда Гран- при сайысынан тыс қалған Денис жыл бітуге тақағанда жылы жаңалық сыйлап отыр. Оның мұзайдында ойқастай алмауына жыл басында алған жарақаты себеп болған еді. Одан соң Бостондағы әлемдік додада жапон спортшысымен соқтығысып қаламын деп, соңы қып-қызыл дауға ұласа жаздағаны әмбеге аян. Енді бойындағы психологиялық және физиологиялық кедергілерді сылып алып тастаған спортшымыз, тауық жылын табысты бастаса деген үміт оты маздайды. Суық қарашаны жылы еткен тағы бір жаңалық шорт-тректен алған алтын. Алтын дегенге қуанғаныңызды біліп отырмыз. Бірақ шорт-тректің не екенін ұғына қоймаған болуыңыз әбден мүмкін. Бұл да коньки спортының бір түрі. Спортшылар жекелей де, эстафеталық сында да жарыса береді. деттегі коньки алаңындай сала құлаш кең алаңқай мұнда жоқ. Спортшылар 8 метр ішкі радиуста бұрылып жарысады. Ал айналма жолдың арасы 28,85 метрді құрайды. Коньки киген желаяқтар сағат тіліне қарсы бағытта мәреге ұмтылуы шарт. Спорттың бұл түрінде құлап қалу, жарыс жолынан шығып қалу қаупі тым жоғары. Аса жылдам әрі тыңғылықты сайыса білуді талап етеді. Ұзын арқан, кең тұсау спорт бәсекесі мен к сіле шабатын жарыстардан жүлде тере алмай жүргенде, бұл бәсекеден медаль еншілеу әй қиын-ау деп, түсіністікпен қарап келгенбіз. Бірақ, соңғы кездері қайта-қайта алға озған бір топ жастың қарқыны к зге түсіп, ауық-ауық назарымызды бұра берген еді... Бекер емес екен. Абзал жіғалиев шорт-тректен АҚШ-та алтын алып, айды аспанға шығарды. Қуанышты жаңалық Солт-Лейк- Сити шаһарынан жетті. 500 метрге жарысқан Абзал әлем кубогы этапында қарсыластарын шаң қаптырып кетті. Айтпақшы, Абзалдың алтын жүлдені ңірінде жарқыратуына зінің жылдамдығы ғана емес, канадалық қарсыласының соңғы айналымда омақаса құлағаны себеп болыпты... Мейлі ғой, ең бастысы, жүлде емес пе? Сумюл Жирардың құлағанына қарап қалмаппыз. Абзалдың жүлдесі мұнымен де түгесілмейді. Топтық сайыста Қазақстан құрамасы қола жүлдені қанжығаға байлады. Абзал бұған дейін жекелей сында қарсыластарынан қара үзіп к рген жоқ. 2011 жылы Алматыда ткен Азиадада командасымен бірге үштік тұғырға к терілгені бар еді. Одан соң Сочидегі Олимпиада ойындарында бесінші орынға табан тіреген. Енді, міне, 2 жыл бойғы табанды еңбек табысқа әкеліп отыр. Жалпы, осы Абзал бастаған жігіттерден к п үміт күтуге болады. Қазір Абзал жіғалиев, Нұрберген Жұмағазиев, Денис Никиша және Мирсаид Жақсыбаевтарды танымал голландиялық маман Джарун Оттером жаттықтырып жатыр. лемдік коньки спортында осы Нидерланды елінің кілдерінің айы оңынан туып тұрғанын ескерсек, бұл дұрыс таңдау болды деуге негіз бар. Қазақстан құрамасы тәуелсіз ел ретінде 6 Олимпиадаға қатысты. Сондағы жиғанымыз – 1 алтын, 3 күміс, 3 қола. Барлығы 7 жүлде. Ал мұндай жүлдені 2-3 есе еселеп жіберіп, Норвегия, Голландия деген алпауыттар бір жарыста-ақ жиып алады. Қақаған қысы мен ақшаңқан аязы бар еліміз үшін бұдан былай қысқы спорттан олжа сала алмау ұят. Сықырлаған ақ қар, к к мұздан жүлде теретін уақыт жеткен секілді. Келесі т рт жылдықтың басты додасы Оңтүстік Кореяның Пхёнчхан қаласында теді. не-міне дегенше ол да қар астынан сығалайды. Күллі әлемнің алдында осы жігіттер абыройымызды асырады деп айтқымыз келеді. Ал Олимпиадаға кімдер баруы мүмкін, қай спортқа бейімірекпіз, қай спортқа кейінірекпіз, оны келесі санымызда кеңінен тарқатып берелік. ¾ ¾ (Басы 1-бетте) Екі жылдан соң қыр астында Олимпиада бар екенін ескерсек, осы бастан етек-жеңімізді жинап жатқанымыз қуантады. Әуелі, апта ортасында Роман Креч жүзден жүйрік атанды. Қытайға барып, әлем кубогі додасында 500 метрге қашықтыққа жарысқан конькишіміз мәрені бірінші кесіп өте шықты. Харбиннен сүйінші хабар сыйлаған Роман, осы қашықтықта жеңіп һәм рекордты да еншілеген орыс Кулижниковтың өзін қапы қалдырды. Креч 500 метрді 35,07 секундта бағындырса, екінші орынды ресейлік Павел Кулижников алып, үздік үштікті голландиялық Кай Фербай түйіндеді. радиуста бұрылып жарысады. Ал айналма жолдың арасы 28,85 метрді құрайды. Коньки киген желаяқтар сағат тіліне қарсы бағытта шаң қ
кетті. Абзал
ж ж ж ғ Қысқы спорт түрлері: Қысқы спорт түрлері: Жетістігіміз жетерлік Жетістігіміз жетерлік «Қазақ газеттері» серіктестігінің бас директоры Жұмабек Кенжалин: «Ой спорты болып саналатын шахмат қалам ұстаған шығармашылық адамдарға арналған спорт екені айқын. Қаламын ұштаған журналистер арасындағы шахмат турнирін осымен т ртінші рет ткізіп отырмыз. Былтыр да дәл осы жерде турнирімізді ткізген едік. «Қазақ газеттері» ЖШС-на қарасты 6 басылымның зіндік жобалары бар. Мәселен, «Ақиқат» журналы шахматтан журналистер арасында турнир ткізсе, «Үркер» журналы жас әдебиетшілерге арналған «Үркер- Үміт бәйгесін» жыл сайын ткізіп келеді. Ал таралымы к п басылым «Ана тілі» студенттерге арнап «Ана тілі аруы», «Жігіт сұлтаны» байқауын ткізуді дәстүрге айналдырды. Бұл шаралардың барлығы оқырман назарын тартуды к здейді. Осы арқылы халықтың шығармашылыққа деген ықыласы артып, ерік-жігерінің шыңдалатыны анық» – деді. Биылғы жарыс шведтік үлгімен есептелді. Яғни қатысушылар ұпай саны бойынша бір-бірімен сынға түсіп отырды. 6 турдың нәтижесінде жеңімпаздар компьютерлік есептеу бойынша анықталды. Т рт сағатқа созылған тартысты сайыстың қорытындысында бірінші орынды «Қазақ газеттеріне» қарасты «Уйғур авази» газетінің қаламгері, кәсіпқой шахматшы Арыслан Аллахунов иеленді. Екінші орын «Егемен Қазақстан» газетінің журналисі Асқар Бекке бұйырды. Ал үшінші орынды Амангелді Жоламанов, Нұрлан Құмар, Талғат Ерубаев сынды қалам ұстаған журналистер алды. Арнайы жүлдеге ие болған қатысушылар «Арыс» баспасынан Мақсат Ізімұлы, «Экономика» газеті редакторының орынбасары Амангелді Шопан, ардагер журналистер Аян Нысаналин мен Мамадияр Жақып алғыс хаттармен марапатталды. Жүзден жүйрік шыққан жүлдегерлерге бағалы сыйлық пен диплом табыс етілді.
Журналистер шахмат Журналистер шахмат тақтасында бақ сынады тақтасында бақ сынады Алматыдағы Жансая Әбдімәлік атындағы шахмат академиясында «Қазақ газеттері» серіктестігіне қарасты «Ақиқат» журналының жүлдесі үшін журналистер арасында шахматтан дәстүрлі IV турнир болып өтті. Жыл сайын өтетін бұл турнир Тәуелсіздіктің 25 жылдығына арналып отыр. «Қазақ газеттері» серіктестігі ұйымдастырған жарыста қолына қалам ұстаған 16 журналист бақ сынады. Қазақтың батыр қыздары Әлия Молдағұлова, Мәншүк Мәметова, Хиуаз Доспановалардың рухына арналған әйелдер арасында өткен халықаралық бокс жарысында Әл Фараби атындағы ҚазҰУ- нің әлеуметтік денсаулық сақтау және медицина жоғары мектебінің 3-курс студенті Умида Сыздықова жеңімпаз атанды. Атырау қаласында ткен жарысқа Тәжікстан, збекстан, Украина және Ресей елдерінен ең мықты деген командалары шақырылды. 81 келі салмақтан асатын Қызылорда облысы мен Тәжікстаннан келген спортшылар ҚазҰУ студентінің негізгі қарсыластары болды. Умида Сыздықова 15 жасынан бастап бокспен айналысып келеді. Ол зінің ең алғашқы алтынын 2013 жылы жас спірімдер арасында ткен жарыста алды. Ерлер мен әйелдер боксынан Қазақстанның еңбек сіңірген жаттықтырушысы, ҚазҰУ спорт және дене тәрбиесі кафедрасының доценті Бахыт Байқұлбаевтың айтуынша, Умида Сыздықова те тәртіпті және еңбекқор. Бұл қасиеттері Умидаға алға қойған мақсатынан таймай, жекпе-жекте зіндік әдіс қалыптастыруына к мектеседі екен. Жаттықтырушы «Мәселен, Атырауда ткен жарыста Қызылорда спортшысына қарсылас болған бірінші жекпе- жегінде Умида асығыстық танытпады. Бүкіл 4 раунд бойы орнымен және сенімді әрекет етті. йелдер боксының әр раунды 2 минутқа созылып отырды. Бұл да жетістікке жету жолында оның ұтқыр тәсілінің бірі болатын», – деп атап тті. Умиданың айтуынша, 81 келі салмақтан асатын тәжікстандық спорт шеберімен рингке шыққанында бірден шабуыл жасау тәсілін қолданып, бірінші раундта қарсыласын жеңген. Жыл сайын жас спортшы түрлі халықаралық жарыстарға қатысады. Жақын арада тетін кезекті жарысы 2017 жылдың қаңтарында Сербияда болады деп күтілуде. Қазақстанның т рт дүркін жеңімпазы, спорт шебері У.Сыздықова Қазақстанның әйелдер боксы бойынша құрамасының мүшесі және 81 келіден аса салмақтағы доминантты спортшы болып табылады. Бокстан алтын
алған ару Роман Креч Денис Тен Абзал Әжіғалиев Шығарушы: « Þ » Директордың орынбасары
Бас есепшi Ә I ¾ Þ – ¾ Þ Þ : Þ Ө Бас редактордың бірінші орынбасары
компьютер орталығының жетекшісі
–
i i – ï i i i i : Байқал БАЙ ДІЛОВ – Ақмола және Солтүстік Қазақстан облыстары (8 778 910 45 34) Шынаргүл ОҢАШБАЙ – Алматы облысы (8 701 503 02 76) Асқар АҚТІЛЕУ – Ақт бе облысы (8 778 523 44 96) Фарида МҰҢАЛҚЫЗЫ – Маңғыстау облысы (8 702 799 06 22) Мұхтар ШЕРІМ – Оңтүстік Қазақстан облысы (8 701 428 21 08) Айхан БАШТАШ – Осло, Норвегия mahmutba@online.no Дүйсенбек АЙБЕКОВ – Жамбыл облысы (8 705 227 45 16) Ұлдай САРИЕВА – Батыс Қазақстан облысы (8 705 150 48 30) Кезекшi редактор
050009, Алматы қаласы, Гагарин даңғылы, 93-үй (Абай даңғылының қиылысы) Телефондар: 8(727) 394-37-22; факс: 394-39-68 Бухгалтерия: тел.факс: 8(727) 394-39-67 (жарнама б лiмiнің ішкі н мірі 108) Газет 2004 жылғы 14 желтоқсанда ҚР Мәдениет, ақпарат және спорт министрлiгiнде тiркелiп, бұқаралық ақпарат құралын есепке қою туралы №5710-Г куәлiгi берiлген. Мақала авторының пiкiрi редакция к зқарасын бiлдiрмейді. Жарнама мәтініне тапсырыс беруші жауапты. Газетте жарияланған материалдар мен суреттердi сiлтемесiз к шiрiп басуға болмайды. Газет «Дәуір» ЖШС РПИК (Алматы қаласы, Қалдаяқов к шесі, 17-үй) тел: (727) 273-12-04, 273-12-54 Тапсырыс – №2121; Бағасы келiсiм бойынша Газет Қазақстанның барлық аймақтарында таралады, сондай-ақ «AirAstana», «Etihad Air ways», «Turkish Airlines», «BMI», «QazaqAir» əуежолдарының ұшақтарында бар. Айлық таралымы – 45 000 дана TEM TOUR TRAVEL AGENCY ӘЛЕМНІҢ ӘР ТҮКПІРІНЕ ҰШАҚ БИЛЕТІМЕН ДЕМАЛУҒА МҮМКІНДІК
ТҮРКИЯ!!! Алдын ала брондау!!! БҮКІЛ ЕУРОПА ( шопинг, демалыс, емделу) Алматы қаласы және облысы бойынша автобустар мен автомобильдерді жалға алу Анкара: Cinnah Cd. No:44 D:1 Тел: +90 (312) 4409625 Факс: +90 (312) 4417926; Анталия: Fener Mah. Tekelioğlu Cd. ASTUR Manolya Sit. C Blok No:92 D:5 Тел: +90 (242) 3240878; Факс: +90 (242) 3240879 Лиц.ТО-062№013472, выд.МТиС РК ОРАЙЫ КЕЛГЕН ӘҢГІМЕ 16
АЙНА №47 (619) 18 №47 (619) 18 қараша 2016 жыл қараша 2016 жыл www.ja w.jasqazaq.kz sqazaq.kz E-mail: jas_qazaq@mail.ru E-mail: jas_qazaq@mail.ru w w 4455555555555555555555555555 : Назымбек аға, әңгімені нер жолын таңдауыңыздың себебінен бастасақ? ¾ Þ : нерге келуімнің себебі әкем домбыра тартып, анам ән салатын адам болған. Отбасымызбен нерге жақынбыз деп айта аламын. кемнің інісі Сұлтанбек Молдахметов те домбырада шебер ойнайды, кішкентайымнан сол кісіден домбыра шертуді үйрендім. Жалпы, ертеректе жанұялық ансамбль болды. Үйде 12 бала болсақ, соның барлығы домбыра тартады, ән айтады. Енді осындай отбасылық отбасы болғаннан соң қалай нерге келмейсің. Туған жерім бұрынғы Торғай облысы Арқалық ауданы Қайыңды деген ауыл. Сол ауылда 8 жыл орта білім алғаннан кейін, Арқалықтағы музыкалық училищеге келіп оқыдым. Алғашқы ұстазым Тұрсынбек лмағамбетовтен домбыра шеберлігін үйрендім. 1989 жылы училищені тәмамдап, Алматы қаласындағы Құрманғазы атындағы консерваторияға келіп түстім. Аталған оқу орнын 1991 жылы бітірдім. 1993 жылы Қостанай облыстық филармониясының шақыруымен жұмысқа қабылданып «Ақжелең» ансамблін құрдық. Күні бүгінге дейін сол филармонияда қызмет етіп келемін.
: Сіздің ойыңызша, дирижер деген кім? Ол қандай болуы тиіс? ¾ Þ : Дирижер деген те сауатты болу керек. Одан қалды ойналатын шығармасын, репертуарын жіті қадағалауы тиіс. Негізі, мен дирижерлік мамандықты оқығаным жоқ. Мамандығым бойынша домбырашымын. Бірақ здеріңіз білесіздер, Қостанай жері шамалы орыстанып кеткен ңірдің бірі болғандықтан, қазақ ұлттық аспаптары оркестрін ашу керек болды. Студент кезімде 1990 жылдары Құрманғазы оркестрінде зім домбырашы болып ойнағам. Сол кездегі ұстаздарым Айтқали Жайынов, Жолдасбек Бигелдиев, Алдаберген Мырзабеков сол кісілер оркестр жүргізді. Содан үйреніп к рген білгенімізді кәдеге жаратып жүрген жайым бар.
бар» – дегендей зіңіз аға буын ретінде шәкірт тәрбиелеп жатырсыз ба?
Байтұрсынов атындағы университеттің музыка факультетінде жұмыс жасадым. Біраз жылдар кафедра меңгерушісі қызметін атқардым. рине, біраз шәкірт дайындадым. Күні бүгінге дейін зім құрған оркестрде біраз шәкіртім қызмет етеді. Ұстазым демекші, домбырадан сабақ берген профессор, нертанушы Тымат Мирғалиев деген кісілерден тәлім алғанымды мақтан тұтамын. Ол кісі қазір мірден тіп кетті.
назары эстрадаға ауғаны жасырын емес. Ал дәстүрлі музыкаға деген халықтың ықыласы қандай? Концерттерге к рермен к п жинала ма?
заман ағымына қарай эстрада жанры дұрыс шығар. Дегенмен дәстүрлі нерді таңдайтын з тыңдаушылары бар. Біздің концертіміздің атауының зі «Алтын дән даласының асқақ үні» аталғандықтан, к бінесе Тобыл, Торғай ңірінің ән-күйлері орындалады. Оның ішінде атақты композитор білахат Есбаевтың әндері шырқалады. Сондай- ақ жергілікті композиторларымыздың шығармалары орындалатын болады. Концертке к птеген нер адамдары қатысады. Тағы бір айта кететін, біраз классикалық шығармалар ұлттық аспаптардың сүйемелдеуімен орындалады.
шетелдерде қаншалықты насихатталып жүр? ¾ Þ : Құрманғазы оркестрін әлем таниды деп айта аламын. Бізде құр алақан емеспіз. «Ақжелеу» атты ансамбліміз біраз елде болды. Голландия, Германия одан қалды Ресей жерінде, яғни біраз жерлерді бағындырып жүрміз. : Осы уақытқа дейін ғұмырыңызды нерге арнап келе жатырсыз? Не түйдіңіз? Нені армандайсыз?
жақта дәстүрлі музыка кенжелеу қалған. Домбыра, қобыз, дәстүрлі әнге к п к ңіл қойыла бермейді. Қазіргі ұйымдастырылатын саяси концерттердің зі даңғыр-дұңғыр дүние. Түсініксіз. Тіпті ән болсын, күй болсын жеке орындатпай паппури дегендей бірнеше шығарманы бір мезетте орындап мәнін алшақтатып жіберді. Сол жағына келгенде қарның ашиды. Бар алға қойған мақсатым – осы дәстүрді нерді лтірмей, з ансамблімізді алға сүйреп әлі де болса, танымал ету ойымда бар. Алматы, Астана басқа қала болсын жеке концерттерімізді берсек екен деп армандаймын. ¾ Ақындық секілді дирижерлік те Тәңірден берілетін сый дейді. Мықты дирижер болу үшін «дирижер болып туылу керек». Еліміздің еңбек сіңірген қайраткері Назымбек Молдахметовтің оркестр басқарудағы шеберлігін көргеннен кейін, осы сөздің растығына көз жеткізгендей болдық. Қостанай облыстық филармониясы қазақ ұлт аспаптар оркестрінің «Алтын дән даласының асқақ үні» атты концертіне жиналған жұртшылықтың ыстық ықыласына қарап, еңбектің еленуі осы шығар деп сүйсіндік. Арқалы дирижердің оркестрді басқару шеберлігіне риза болып, концерт алдында аз-кем әңгіме өрбіткен болатынбыз. Жастар форумын ұйымдастыру мақсаты – «EXPO-2017» халықаралық к рмесін жастар арасында кеңінен насихаттау болып табылады. Шараға Тараз қалалық Ақсақалдар кеңесінің мүшелері, «Нұр Отан» партиясы Тараз қалалық филиалы «Жас Отан» жастар қанатының мүшелері, жастар қоғамдық бірлестіктерінің мүшелері, білім және денсаулық сақтау саласының жас мамандары, жоғары және арнаулы орта оқу орындарының студенттері, БАҚ кілдері, барлығы 400-ге жуық адам қатысты. Жастар форумы к рермендерге арналған «EXPO-2017» халықаралық к рмесінің жобасы туралы бейнебаянының к рсетілімімен басталды. Шара барысында қалалық Ақсақалдар кеңесінің мүшесі, жастар арасында жұмыс жүргізу тұрақты комиссиясының т рағасы М.Жаналиевтің, «Нұр Отан» партиясы Тараз қалалық филиалы «Жас Отан» жастар қанатының т рағасы Б.Тұрсынбектің, Тараз қаласы әкімдігі ішкі саясат б лімінің «Жастар ресурстық орталығы» мекемесінің директоры Е.Т лендиевтің «EXPO-2017» халықаралық к рмесі туралы баяндамалары тыңдалып, қала жастары тарапынан ұйымдастырылған концерттік бағдарламамен з жалғасын тапты.
Отандық нер шеберлерінің концерттері Италияның атақты концерт залдары – Миландағы Piccolo Teatro Studio мен Римдегі Academia di Santa Cecilia-да тті. «Қазақконцерт» басшысы Салтанат Сейдімбектің айтуынша, әртістердің Италия сахнасында нер к рсетуі бүкіл әлемге Қазақстан Тәуелсіздігінің 25 жылдық тарихында қол жеткізген табысы мен жетістігін паш етуге мүмкіндік берді. Бағдарлама қазақтың дәстүрлі музыка мәдениетінің сан алуандығы мен орасан зор байлығын барынша паш ету мақсатымен құрылды. Концерттің «Ұлы Дала сазы» атты прологы зіндік түркі әлемінің атмосферасын қалыптастырды. «Қазақконцерт» фольклорлық- этнографиялық ансамблі және «Арлан» ұлттық киімдер театрының актер- батырлары бірге орындайтын қазақ халық әуендерін тыңдау арқылы к рермендер тарихқа к з жүгіртіп, здерін сол к не дәуірлердің куәгері ретінде сезіне алды. Концерттік бағдарламаға дәстүрлі ән нерінің жарқын кілі Ерлан Рысқали, «Шолпан» би тобы, әнші сел Қарсыбаева және тағы басқа нер майталмандары қатысты. Аян Омаров к не екі ішекті, ыспaлы музыкалық аспап қыл-қобызда Қорқыт бабаның «Қоңыр» күйін орындаса, Анар Мұздаханова, Бекайдар Қалиев және «Серпер» ансамблі кеш қонақтарын танымал қазақ музыкалық туындыларды домбырада орындаумен қуантты. Концертте зге к не қазақ ұлттық аспаптарға да орын болды: к не к п ішекті шертпелі аспабы жетігенде «Аңшының жыры» күй-аңызын орындаса, Мира Тастенова тыңдармандарды саз сырнайдың үнімен таныстырды. Оркестрмен үндескен Оркестрмен үндескен дирижер
дирижер Жастар мен Жастар мен болашақ энергия болашақ энергия
Халық әуендері Халық әуендері Италия сахнасында Италия сахнасында Document Outline
жүктеу/скачать 6,78 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|