Қазіргі теледидар тілі және тілдік норма
Совет заманында солай болды ғой! Біздің Қазақстан елінің медицинасы уже
жүктеу/скачать 34,06 Kb.
|
sciPaper98085
- Бұл бет үшін навигация:
- Үстіңгі киімі
- Информбюро
| Совет заманында солай болды ғой!
Біздің Қазақстан елінің медицинасы уже белгілі дәрежеге жетіп дамыды.(Айтуға оңай..21.02.2017) Берілген екі сөйлем Бейсен Құранбек жүргізген бағдарламадан алынды. Әрине, біздің ойымызша бұл екі сөйлемдегі совет, уже сөздерін тележүргізуші білмегендіктен қолданып тұрған жоқ, бұл бағдарламаны жүргізу барысында кеткен қателіктер. Аталған бағдарламаны көріп отырғанда түрлі қосымшаларды толық нұсқада айтпау, сөз арасында ауызекі сөйлеу стиліне қатысты құрылымдармен сөйлеу, жаргон сөздерді қосып айту сынды мысалдарды кездестірдік. Сөзіміз дәлелді болу үшін мысалдар келтіріп өтейік: «Жүрек» дейтін ненің белгісі?- Дұрыс нұсқасы: Жүрек деген ненің белгісі? Сенің қолыңнан не келеді? Қандай ойындарды қатырасың? ...Футбол ойнаған соң, футболшылар оның бәрін қатырады. Осы мысалда қатыру сөзі жаргон сөз. Жүргізуші осыны жақсы ойнайсың деген сөздің орнына қолданды. Жүргізуші хабр барысында кейбір қосымшаларды толық айтпайды. Мысалы: Жәмилә апай, бұлар кегендеріне біраз болды ма?-Жәмилә апай бұлардың келгендеріне біраз болды ма?-деудің орына. Нұрхан, сен өсжерде қарсы алдың ба? Диагнозды неғыл дейді дәрігерлер? ( Айтуға оңай..., 13.02.2017). Дәрігерлер неғыл дейді? Баламды бір күні қараттырсам... Әйел ананы сылқ-сылқ еткен толқынға теңейміз. (Айтуға оңай..21.02.2017). Қыздар не болды, тағдырлары не болды?-деп айналыстық. (Айтуға оңай..21.02.2017). Қоқыс жәшігіне тастаған шөп кенеттен жана бастайды. Шелекті есік алдына шығармақшы болған ол тайғанап құлап қалған. Үстіңгі киімі өртенген жігітке көшеде өтіп бара жатқан адамдар көмектескен. IO.II. Карауловатың пікірінше тілдегі норманың бұзылуы тілдегі сөйлеу мәдениетін дұрыс білемегендіктен, оны сақтамаудан болады. Яғни тілдіегі сөздердің белгілі тілдік ғылыми әдебиеттерде көрсетілген норма нұсқасын білмей, оны сөздіктердегі ережелерімен таныспағандықтан жіберетін қателер болады. Теледидар тілінің тілдік норманың сақталмау себептерін анықтап көрсететін болсақ, олар төмендегідей болып келеді: Телебағдарлама жүргізушілерінің тілдік білімдерінің жеткіліксіздігінен жалпы халыққа ұсынылып отырған телемәтіндерде диалектизмдер мен жаргондардың көптігінің бірнеше себептерін атап анықтайтын болсақ, олардың бірінші себебі ретінде қазіргі телеарналарада кәсіби журналистерден басқа әншілер, актерлар тағы да басқа маман иелері телебағдарлама тізгінін ұстап жүргендіктерінен көруге болады. Арнайы маманданған журналисер болмағадықтан кейде екпінді де дұрыс қоймайды. Теледидар бейне, дауыс үйлесім табуы керек синтезді арна болғандықтан мұнда екпінні4 маңызыбар екендігін байқаймыз. Журналистикаға тән өнердің бірі оның импровизациялығында. Ю. Е. Карауловтың пікірінше «орыс тілінің айнасы – бұқаралық ақпарат құралдарының тілі». Орыс тілінің жайы қауіпті емес, зерттеушілер айтып отырған құбылыстарды ол қалыпты, табиғи жағдай деп түсіндіреді. Ол соңғы он жылдағы тілдегі өзгерістерді оның қолданушы жаңа аялардың пайда болғандығымен байланыстырады. Ең алдымен олар саясаткерлер. Ақтөбеде 45 жастағы әйел, өзі қайтыс болса да, жеті адамға өмір сыйлап кетті. Осыдан 10 күн бұрын жүрек талмасынан көз жұмған Ақтөбелік тұрғын, өзінің жеті дене мүшесін өзге науқастарға беруге келісімін берген. Мәйіттік донордан бүйрек, бауыр, жүрек, көз мүшелері алынып, қазір сол мүшелердің барлығы да мұқтаж адамдарға ота арқылы салынды Информбюро,28.03.17, 19:58 Немқұрайдылық па, әлде шынымен уақыт тапшы болды ма, әйтеуір сол күні қалалық мәдениет бөлімінің ұйымдастырушылары жиналған халықтың алдында дайындық жүргізіп жатты. Информбюро,24.03.17, 23:25 Пайдаланылған әдебиеттер: 1. Н.Уәлиев. Сөз мәдениеті. Алматы: «Мектеп», 1984.- 2. Қазақ тілі. Энциклопедия. Алматы: Қазақстан Республикасы Білім, мәдениет және денсаулық сақтау министрлігі, Қазақстан даму институты, 1998 жыл, 509 бет. Роза Абдиева жүктеу/скачать 34,06 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|