Қазіргі заманғы білім беру: даму тенденциялары және жоғары мектеп мәселесі
Оқыту әдістері және олардың жіктемесі
жүктеу/скачать 1,25 Mb.
|
| 29.Оқыту әдістері және олардың жіктемесі.
Жогары мектептегі оқыту эдістері. Оқыту эдістері жоғары мектеп дидактикасының теориялық жэне практикалық түрғыда көкейкесті проблемасының бірі больш саналады. Оку үдерісінің жолға қойьшуы, оқытушы мен студенттің қызметі, ЖОО-дағы оқытудың нәтижелі болуы осы мәселенің оң шешілуіне байланысты. Оқыту әдісіндегі «эдіс» (метод) термині гректің «metodos» ақиқатқа жету жолы, тэсілі деген магына береді. Оқыту эдістері — оқу-тәрбие үдерісінде үйретуші, дамьпушы, тәрбиелеуші, ынталандырушы (мотивациялық) және бақылау-түзеіушілік қызметтерді атқарады. Педагогикалық эдебиеттерде оқыту әдістерінің рөліне және анықгамасына берілген ортақ бір қорытынды пікір эзірге жоқ. Мысалы, И. Ф.Харламов оқыту әдістері анықтамасының мэнін былайша түсіндіреді: «оқыту эдістері деп оқьгтушының оқыту жүмысының жэне түрлі дидактикалық міндеттерді шешу үшін меңгеріпетін материалдарға бағытталған оқушылардың оқу-танымдық қызметін ұйымдастырудагы амал-тэсілі». Ю.К.Бабанскийдің пікірінше, «оқыту әдістері - оқытушы мен білім алушының білім міндеттерін іиешудегі бірлескен қызметінің реткекелтірілген тәсілдері. Т.А. Ильина оқыту әдістері «оқуиіылардың танымдык, қызметін үйымдастыру тәсілдері» деп түсіндіреді. Оқыту әдісі дегеніміз оқытушы мен білім алушылардың ретке келтірілген өзара байланысты іс-әрекеттерінің оқу процесіндегі білім беру, тәрбиелеу және дамыту міндеттерін шешуге бағытталған іс-эрекет түрі. Оқыту әдістері - оқу-тәрбие үдерісінде үйретуші, дамытушы, тэрбиелеуші, ынталандырушы (мотивациялық) жэне бақылау-түзетушілік қызметтерді атқарады Дидактика тарихында оқыту әдістерін жіктеу (классификация) қалыптасқан. Кең таралған жіктеме білім мазмүнын жеткізуге негізделген - сөздік әдіс (баяндау, эңгімелеу, инструктаж беру, т.б.), практикалық әдіс (жаттығу, тренировка, т.б.), көрнекілік (иллюстрация, нақты материалды корсету, т.б.). Негізінен, жогарымектепте 1965 жылы И.Я.Лернер, М.Н.Скашкин үсынған жіктемедегі оқьпу эдістері пайдаланылады. Оқьгтудың нәтижелі болуы білім алушының бағыттылығы мен шікі белее нділіне, ол орындайтын қызмет сипатына, өз бепмен орындайтын жүмысына, шығармашылық қабілет танытуына тікелей байланысты. Сондықган олар (білім алушының бағыттылығы, ішкі белсенділігі, орындайтын қызмет сипаты, өз бетімен орындайтьш жұмысы, шығармашылық қабілет танытуы) оқыту эдісін таңдау критерийпері болуы тиіс. ИЯ.Лернер мен М. Н. Скаткин оқытудың 5 әдісін бөліп жэне бүл эдістерді орындайтын қызмет сипаты, өз бепмен орындайтын жүмысы, шығармашылық қабілетінің біртіндеп өсу дэрежесіне қарай дамып отыратьввдай етіп үсынған. 1. Түсіндірмелі-иллюстративті әдіс. Білім алушылар лекцияда оқулықган, түрлі эдебиеттерден, экранды оқу құралдарынан «дайын» білім алады. Фактіларді, қорытындыларды қабылдау, ой елегінен өткізу негізінде студенттер репродуктивті дәрежеде ойлайды. ЖООында ауқымды информацияны жеткізу мақсатында бұл кеңінен қолданылатын оқьпу эдісі. 2. Репродуктивті әдіс. Бүл әдісте оқылатын матерналдар үлгі немесе ереже бойынша меңгеріледі. Білім алушының қызметі алгоритмдік сипатта болады, яғни, инструкция, ұқсас нұсқаға сэйкес орындау түрінде келеді. 3. Проблемалы баяндау әдісі. Оқытушы жаңа материалды баяндамас бұрын сан түрлі амал-тәсілдер мен құралдарды пайдалана отырып, студенттердің алдына проблема, танымдық міндетгер қояды, жүйелі дәлелдер, көзқарастар, тұжырымдарды мысалдарға келтіру арқылы қойылған міндетті шешу жолын көрсетеді. Студенттер ғылыми ізденіске қатысушы, ғьшыми жаңалық куэгері ретінде болады. Осындай эдіс қай кезде де ЖОО- да кең қолданыстағы әдістің біріне жатады. 4. Эвристикалық әдіс. Оқыту үдерісінде ұсынылған міндеттерді шешу жолын белсенді іздестіруді үйымдастыру (студент жекелей немесе оқытушымен бірлесе). Бүл эдіс ойлау процестерін белсенді етіп, семинарда, коллоквиумда танымдық қызығушылықты арттырады. 5. Зерттеуіиілік әдіс. Материалды талдап болғаннан соң, проблема қойылып, шешуге тиісті міндеттер үсынылады да оларды орындау туралы қысқаша ауызша немесе жазбаша нүсқау (инструктаж) беріледі. Студенттер өз беттерімен әдебиеттерді, дереккөздерін, бақылау мен өлшемдерді қолдану арқылы ізденеді. Ізденістері бірте-бірте ғылыми-зергтеу жұмысына ұласады. Педагогикалық эдебиетгерде оқыту эдістерінің сан алуан түрі бар. Кеңінен тарапған оқьпу эдістері ретінде оқу-танымдық іс-әрекет құрылымына негізделген студентгердің танымдық іс-әрекетгерш арттыра түсепн мынандаи әдістерді атауға оолады: сөздік, көрнекшік, практикалық, репродуктивті жэне ізденістік, индуктивті жэне дедуктивті эдістер, өзіндік жұмыс әдістері, сонымен қатар педагогиканы оқытудағы бақылау мен өзін-өзі бақылау эдістері жүктеу/скачать 1,25 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|