Қазіргі заманғы ғылымның қалыптасу тарихы мх-11/с Мұғалбаева Айнұр
жүктеу/скачать 7,19 Mb.
|
Қазіргі заманғы ғылымның қалыптасуы 4 апта
|
Қазіргі заманғы ғылымның қалыптасу тарихы МХ-11/с Мұғалбаева Айнұр Жаңа кезең ғалымдары Николай Коперник Поляк астрономы, математигі және каноны. Ғаламның гелиоцентрлік моделімен танымал, онда жер емес, күн орталықта орналасқан. Джордано Бруно Италиялық философ, ақын, астроном, пантеизм өкілі. Ғаламның шексіз екендігі жайында идея ұсынды. Галилео Галилей Итальяндық физик, астроном, механик және философ. Телескоппен жасалған астрономиялық бақылауларымен танымал. Ғалам гуманизмі Коперниктің революциялық идеялары ортағасырлық ғылымның догмаларының сәтсіздігін ашып, әлемнің жаңа, гуманистік бейнесінің негізін қалады. Адамның танымы, оның шындыққа ұмтылуымен, ғаламды түсінудің орталық факторына айналды. Бұл жаңа гуманистік кеңістікте адам басты орынға ие болды, оның ұмтылыстары мен танымдық қабілеттері болашақ ғылыми жаңалықтардың негізін қалап, алдыңғы қатарға шықты. Гелиоцентрлік жүйе Коперник ғаламның орталығын Жерден Күнге ауыстыру арқылы ғылымды төңкерді. Бұл гелиоцентрлік жүйе революциялық болды және негізінен библиялық ілімге қайшы келді. Коперниктің идеялары революциялық болғанымен, алғашқы жаңалық болған жоқ. Ежелгі дәуірде де Жер Күнді айналып өтеді деп болжаған философтар болған. Коперник және ежелгі философтар Ежелгі ойшылдардың әсері Коперник ежелгі философтардың, атап айтқанда Никита Сиракуза мен Филолайдың еңбектерін мұқият зерттеді. Ол олардың дәстүрлі геоцентрлік модельден тыс аспан денелерінің қозғалысы туралы идеяларына тәнті болды. Гелиоцентрлік тұжырымдама Коперник "Ғаламның жылжымайтын орталығы Күн емес Жер" - деген тұжырымға келді. Бұл Ғаламның құрылымы туралы қалыптасқан идеяларға қарсы шыққан түбегейлі қадам болды. Коперниктің гелиоцентрлік жүйесі 1 Жер орталығы — Ғалам орталығы емес Коперник Жер Ғаламның орталығы емес, тек Жер-Ай жүйесінің масса орталығы деп тұжырымдады. 2 Күн— әлем орталығы Күн орталықта орналасқан және барлық ғаламшарлар оның айналасында дөңгелек орбиталарда айналып жүр. 3 Жұлдыздарға дейінгі қашықтық Жұлдыздарға дейінгі қашықтық Жер мен Күн арасындағы қашықтықтан едәуір үлкен. Жұлдыздар қозғалмайтын болып көрінеді, өйткені олар өте алыс. 4 Күннің тәуліктік қозғалысы Күннің тәуліктік қозғалысы - бұл Жердің өз осінде айналуынан туындаған айқын қозғалыс. 5 Жердің айналуы Жер, басқа планеталар сияқты, Күнді орбиталармен жүріп айналады. Коперник теориясына тыйым салу 1616 жылы католик шіркеуі Коперник теориясына гелиоцентрлік жүйе ретінде ресми түрде тыйым салды. Мұндай шешім "Аспан сфераларының айналуы туралы"еңбек жарияланғаннан кейін 70 жылдан кейін қабылданды. Шіркеу Коперник теориясын жазбаларға қайшы деп санады. Джордано Бруно (1548-1600) Итальяндық философ және астроном Бруно XVI ғасырдағы ғылыми революциясының көрнекті өкілдерінің бірі болды. Космология реформаторы Ол Коперниктің гелиоцентрлік жүйесін белсенді түрде насихаттап, оның Ғаламның шексіздігі туралы идеяларын кеңейтті. Ой еркіндігінің қорғаушысы Бруно бостандық пен тәуелсіздік идеяларына адал болды, ол үшін оны католик шіркеуі қудалады. Бруно еңбектері Бруно өзінің әдеби қызметінв 1582 жылы бастады. Философиялық Трактаттары Бруноның негізгі философиялық еңбектері 1584 жылы жазылды. 1591 жылы Бруно өзінің соңғы еңбектерін жариялады. Бруно көзқарастарының идеялық бастаулары Кузанский Ілімі Атақты философ және теолог Николай Кузанский құдайдағы қарама-қайшылықтардың сәйкес келуі туралы идеяны дамытты. Бруно бұл идеяны Құдай мен табиғат бір-бірінен ажырамас деп түсіндірді. Коперниктің гелиоцентризмі Коперник Жер Күнді айналып өтетін гелиоцентрлік жүйені ұсынды. Бруно бұл идеяны ғаламның шексіз екенін және жұлдыздардың күн сияқты екенін алға тартып кеңейтті. Парацельс пантеизмі Парацельс, алхимик және дәрігер, материяның жалпы руханилығына сенді. Бруно Ғалам Құдай күшімен жанданды деп есептеді. Неоплатоника- лық идеялар Бруно неоплатонизмнен шабыт алды, онда біртұтас жан %аламның қозғаушы күші ретінде қарастырылды. Бұл оның біртұтас, тірі және сезімтал ғаламға деген сенімін растайды. жүктеу/скачать 7,19 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|