Пайдаланған әдебиеттер тізімі

305
304
ЖАҢА ТЕХНОЛОГИЯЛАР
НОВЫЕ ТЕХНОЛОГИИ
саясатының  стратегиялық  мақсаттарын  жүзеге  асыру.  Осыған  орай, 
нәтижеге  бағытталған  жалпы  орта  білім  берудің  жаңа  жүйесіне  ауысу 
білім беруді басқару жүйесіндегілерден мұғалімдердің кәсіби біліктілігін 
арттыруда  жаңаша  көзқарасты,  ал  мұғалімдерден  негізгі  кәсіби 
құзырлылықтарын дамытуды талап етеді. 
Құзырлылықты қалыптастыру – білім беру саласының өзекті мәселесі. 
Күн  сайын  адамға  көптеген  ақпарат  тасқыны  келеді.  Ал  оқу  мазмұны 
мен оқыту әдістері ескі сарында қалып қоюда. Сондықтан білім берудегі 
әлеуметтік қажеттілік пен ол қажеттілікті қанағаттандырудың арасындағы 
қарама – қайшылық білім беру саласының дағдарысына әкеліп соғуда. Сол 
себепті мектеп мұғалімдерінің әдістемелік шығармашылығын дамытуды 
педагог-мамандардың  біліктілігін  жетілдіру  жүйесінде  ұйымдастыруды 
олардың кәсіби құзырлығы кезінде жүзеге асыру қажеттігі туындайды. 
Ќұзырлылық  тәсіл  идеясы  –  «қоғамға  қандай,  жеке  тұлғаға  қандай 
білім қажет және ол қоғамның қандай қажетін өтей алады» деген сұраққа 
жауап береді. Мұғалімнің құзырлылығын қалыптастыру – бүгінгі білім 
беру саласының өзекті мәселелерінің бірі. Құзырлылық тәсіл, білім са-
пасын  арттыруды  дәстүрлі  тәсіл  мен  білім  мазмұнын  ұлғайту  арқылы 
шешудің  арасындағы  қарама-қайшылықтан  туындаған  дағдарыстан 
шығудың  бір  жолы  деп  қарастыруға  болады.  Бұл  тәсіл  білім  берудің 
нәтижесіне басты орын береді. Оның сапасы алған білімнің көптігінен 
емес, сол білімді қолдана білумен маңызды. 
Қазіргі  заманғы  ақпараттық  қоғамда  әр  алуан  саладағы  адамның 
қызметі  ақпарат  пен  ақпараттық  өзара  әрекеттестікті  алу,  түрлендіру, 
жеткізіп беру, сақтау, пайдалану, қолданбалы сипаттағы қазіргі заманғы 
ақпараттық жүйелерді жасау мен пайдалану үдерістерімен тығыз байла-
нысты. 
Болашақ  информатика  мұғалімдерін  дайындау  барысында  басты 
орындардың  бірін  мәліметтер  қорын  жүйесі  негіздерін  оқытумен  бай-
ланысты  тақырыптар  алады.  Бұл  тақырыптарды  ұйрену  барысында 
болашақ  информатика  мұғалімдері  бойында  информатиканың  негізгі 
ұғымдарын, ақпараттық жүйелердің қызмет етуінің негізгі ұстанымдарын, 
құрылымдалған сұраныстар тілін пайдаланып ақпаратты өңдеуді, мектеп 
информатика  курсының  әр  алуан  тақырыптарының  өзара  байланысын 
тұтастай көре білу қабілеті қалыптасады. 
Мектеп информатика курсындағы мәліметтер қоры мен мәліметтер 
қорын  басқару  жүйесі  негіздерін  оқыту  мәселелері  бойынша  ғылыми-
педагогикалық  және  оқу-әдістемелік  жасалымдардың  қазіргі  жағдайын 
талдау  мәліметтер  қорларын  жобалау  технологиясымен  танысу: 
оқушылардың  есептеу  техникасының  негіздерін  оқытудың  басын-
да  мәліметтер  қорларын  практика  жүзінде  түсініп  қолдануға  тарту; 
үйренушілерді  есептеу  техникасы  мен  математиканы  тереңдеп  оқуға 
ЖАҢА ТЕХНОЛОГИЯЛАР
НОВЫЕ ТЕХНОЛОГИИ
түрткі  болатын    мәліметтер  қорларының  технологиясымен  таныстыру; 
файлдарды,  жазбаларды  пайдалануға,  сұраныстарды  қалыптастыруға 
бағытталған бағдарламалау бойынша практикум, жағдайларында жүзеге 
асырылады.  Информатиканы  оқыту  кезінде  қазіргі  заманғы  мәліметтер 
қорлары  клиент-сервер  технологияларында  құрылғаны  онша  ескеріле 
бермейді. 
Мәліметтер  қорлары  теориясының  (Э.Кодд,  К.Дж.Дейт)  негізгі  
қағидаларына  сүйенсек,  «клиент-сервер»  термині    ретінде  алдымен 
міндеттердің  архитектурасы  немесе  логикалық  бөлінуі  түсініледі.  Сер-
вер  ретінде  тікелей  МҚБЖ  барлық  қызметтерін  қамсыздандыратын 
мәліметтер қорының компьютерін санаймыз, атап айтқанда: мәліметтерді 
анықтау,  мәліметтерді  өңдеу,  қорғанышы  мен  тұтастығы;  сыртқы, 
концептуалдық және ішкі деңгейде  толық қамсыздандыруды ұсынады. 
Клиент дегеніміз - МҚБЖ «үстінен» орындалатын әр түрлі қосымшалар, 
олар: пайдаланушылар жазған қосымшалар және МҚБЖ қоюшылардың 
ұсынатын жанама түрде енгізілген қосымшалары. 
Бүгінгі күні жоғарғы оқу орындарында және мектептерде ғылыми-
техникалық және оқу ақпараты бар мәліметтер банкіне сәйкесінше кіру 
мүмкіндігіне  сұраныс  туындауда.  Мұның  себебі  негізінен  сұйкесінше 
«арнайы»  бағытталған  жоғарғы  оқу  орындарында  білім  беру,  нақты 
пәндердің  әртүрлі  мәселелерін  егжей-тегжейлі  қарастыруға  мүмкіндік 
береді. Бұл өз кезегінде білім беруді ақпараттық сүйемелдеу мәселесін 
көтереді, оның негізі техникалық мәселелерге байланысты (сәйкесінше 
компьютерлік  қордың,  ақпараттық  технологияның  және  оған  сәйкес 
мамандардың қажеттілігі).
Білім беруді ақпараттық сүйемелдеу мәселесінің шешімі бір жағынан 
арнайы білім беру, ғылыми-техникалық және оқу-әдістемелік міндеттерді 
шешуге  бағытталған  территориялық  таратылған  автоматтандырылған 
ақпараттық  жұйені  құру  идеясын  жүзеге  асыру,  екінші  жағынан  –  осы 
жүйені құру және қолдану дағдысын меңгеруге бағытталған білім беру 
үдерісін модернизациялау болуы мүмкін. Білім беру жүйесін модерниза-
циялау туралы мәселені сапалы жаңа жағдайда шешуде мектептің барлық 
сатысы: орта, орта арнайы және жоғары қатыстырылуы қажет.
Информатиканы  оқыту  әдістемесі,  педагогика  және  жаратылыста-
ну  ғылымдары  аясындағы  бірқатар  ғылыми  еңбектердің  авторлары, 
адамның  өмірлік  іс-әрекет  төңірегін  ақпараттандыру  әрбір  жыл  сайын 
жалпылама  сипатта  болып  отырғандығын  көрсетті.  Бұдан,  «Информа-
тика» мамандығы бойынша білім беруді ақпараттандыруда туындайтын 
жағдайларды соңғы тұжырым деп қабылдамау қажет, керісінше шешімін 
табуды қажет ететін мәселе ретінде қарастыру керек.
Шешімі  қоғамның  өскелең  қажеттілігімен  және  оның  ақпараттық 
технологияқа  деген  сұраныстарымен  сәйкестендірілуі  тиіс.  Қоғамның 

307
306
ЖАҢА ТЕХНОЛОГИЯЛАР
НОВЫЕ ТЕХНОЛОГИИ
сұраныстары  өмірде  туындайтын  көптеген  мәселелерді  компьютерлік 
технологияның  көмегімен  шешу,  алдыңғы  кезекте  аталған  мәселеге 
бағдарланған  және  кез  келген  саладағы  мәселені  осы  білімдерінің 
көмегімен  жүзеге  асыра  алатын  дайын  мамандарды  қажет  етеді. 
Мәліметтер қорын басқару жүйесін (МҚБЖ), ақпараттық технологияның 
компоненті ретінде  назар аудармау мүмкін емес, сондықтан осы саладағы 
болашақ  маманға  ғажетті  МҚБЖ  технологиясы  компоненттері  мен 
мәліметтер қорын оқыту әдістемесін дайындау басты мәселе болып та-
былады. 
Бүгінгі күні ақпараттық технология программалық өнімдер тізбегінен 
мәліметтер қоры және ақпараттық жүйелер ерекше орынды алып отыр. 
Бұл ақпарат көлемінің артуына және онымен алмасу қажеттілігіне немесе 
субъектілер арасындағы оның орнына негізделеді. Осыған байланысты 
мәліметтер қорына сыртқы пайдаланушылардың талабы жеткілікті түрде 
қатал көрінеді. Мәліметтер қоры:
1.  пайдаланушыларды  белсенді  ақпараттық  қажеттілікпен  қанағат-
тандыруы,  жан-жақты  ақпарат  көлемін  сақтау  және  модификациялау 
мүмкіндігін беруі;
2.  сақталынатын  ақпараттың  және  оның  қарама-қайшылықсыз 
екендігі туралы анықтылық деңгейін қамтамасыз етуі;
3. тек қана сәйкесінше құқығы бар пайдаланушылардың мәліметтерге 
қол жетімділігін қамтамасыз етуі;
4. кез келген белгісі бойынша ақпаратты іздеу мүмкіндігін қамтамасыз 
етуі;
5. сұраныстарды өңдеуде берілген талапты қанағаттандыруы;
6. пәндік аясындағы өзгерістерді қайта құру мен кеңейту мүмкіндігіне 
ие болуы;
7.  пайдаланушыға  ақпаратты  әртүрлі  формада  беруді  қамтамасыз 
етуі;
8. сыртқы пайдаланушылардың ақпаратқа байланысты кіру мүмкін-
дігінің қарапайымдылығы мен ыңғайлылығын қамтамасыз етуі;
9.  сыртқы  пайдаланушылардың  үлкен  көлеміне  біруақытта  қызмет 
көрсету мүмкіндігін қамтамасыз етуі.
Қазақстан  Республикасының  мемлекеттік  жалпыға  міндетті  білім 
беру  стандартына  сәйкес  050111-Информатика  мамандығы  бойынша 
мамандарды  дайындауда  кәсіби  құзырлылықтарына  қойылатын  талап-
тар  көрсетілген.  Болашақ  маманнан  ақпараттар  ағынына  бағдар  жа-
сау  біліктіліктерін,  ақпараттық  технологияларды  меңгеруін,  өз  бетімен 
оқып-үйренуін,  ақпараттық  барлық  түрімен  жұмыс  істеуін;  қажетті 
ақпараттарды  өз  бетімен  іздеу,  талдау  және  таңдау;  оны  ұйымдастыру, 
түрлендіру,  сақтау  және  тасымалдау  біліктілігін  талап  етеді.  Болашақ 
маманның  бойында  кәсіби  құзырлылықты  қалыптастыру,  мәліметтер 
ЖАҢА ТЕХНОЛОГИЯЛАР
НОВЫЕ ТЕХНОЛОГИИ
қоры  негіздерін,  мәліметтер  қорынан  ақпаратты  сақтау  мен  сұрыптау 
және іздеу бойынша білім алушылардың білімдерін нақты өмірде пай-
далана  білу  біліктілігі  қазіргі  замандық  білім  беру  саласының  өзекті 
мәселелерінің бірі болып табылады. 
Білім  беру  бағытындағы  информатика  мамандығының  кәсіби 
құзырлылықтарын  қалыптастыруда  мәліметтер  қорын  жасау  және  пай-
далануды  құзырлылық  тәсіл  негізінде  оқытудың  әдістемелік  жүйесі 
қарастырылмаған.
Осыған  орай,  жүргізілген  ғылыми-зерттеу  жұмыстары  мен 
педагогикалық  әдістемелік  әдебиеттерге  талдаулар  жасау  негізінде 
білімді ақпараттаныру жағдайында білім алушылардың бойында кәсіптік 
құрылылықты  қалыптастыру  мен  болашақ  информатика  мұғалімдерін 
заман  талабына  сай  мәліметтер  қоры  негіздерін  құзырлылық  тұрғыда 
оқытудың әдістемелік жүйесінің қажеттігі туындайды.
Құзыр  латын  тілінен  аударғанда,  competentia  адамның    жақсы 
хабардарлығымен, танымдылығымен және тәжірибесімен сипатталатын 
мәселелер шеңберін құрайды. Белгілі салада компетентті  адам  бұл сала 
бойынша оған негіздеп айтуа және әрекет етуге мүмкіндігі болып, соған 
сәйкес білімдермен, қабілеттермен  қаруланады.
Ресей  ғалымы  А.Хуторскойдың  айтуынша,  «құзыр»  ұғымы 
оқытудың отандық әдістемесі үшін  жаңа болып табылмайды. Өйткені 
лингвистикалық  біліктіліктер  бұрыннан  қарастырылып,  тілге  үйрету 
әдістемесі мамандары оны қолдануда.  Тілге және информатикаға қатысты 
коммуникативті біліктілік туралы айтылуда. Соңғы кездері   «құзырлық» 
ұғымы  жалпы дидактикалық, жалпы педагогикалық және әдіснамалық 
деңгейде  жиі кездесуде. Ол оның жалпы білімдегі жүйелі-практикалық 
және кіріктірілген метапәндік ролімен байланысты. Сондай-ақ бұл ұғымға 
терең ұңілу Европа Кеңесінің білімді жаңғырту бойынша ұсыныстарына 
да сай келеді.
Мәндес  «құзыр»    және  «құзырлылқ»  ұғымдарына  төмендегіше 
мазмұнда  анықтама береді:
Құзыр  –  жек  тұлғаның  белгілі  пәндер,  үрдістер  шеңберінде  
қолданатын  және  оларға  қатысты  сапалы  да  тиімді  әрекет  ету  үшін 
қажетті  өзара  байланысқан  қасиеттер  жиынтығы  (білімдер,  дағдылар, 
біліктер, іс-әрекет тәсілдері).
Құзырлылық – адамның оған және іс-әрекет пәніне тұлғалық қарым-
қатынасын қамтитын сәйкесті компетенцияны меңгеруі, ие болуы.
Осының негізінде  автор бұл ұғымдарды қолдануда оларды былай-
ша  ажыратады:  құзыр  –  оқушының  біліми  дайындығына  алдын-ала 
қойылатын талап, ал құзырлылық – оның қалыптасқан тұлғалық қасиеті 
(қасиеттер  жиынтығы)  және  аталєған  саладаєғы  іс-әрекетке  қатысты 
тәжірибесі.

309
308
ЖАҢА ТЕХНОЛОГИЯЛАР
НОВЫЕ ТЕХНОЛОГИИ
Педагогтың кәсіби құзырлылығы алға қойылєан міндеттерді саналы 
түрде шешуді және құзырлылығы дамыған педагог болып қалыптасудың 
критерийін қамтамасыз ететін құрал болып табылады. Кәсіби құзырлылық 
өзіне  теориялық,  әдіснамалық,  мәдениеттанушылық,  психологиялық, 
педагогикалық,  әдістемелік,  технологиялық  дайындықты  қамтитын 
жалпыланған  өнімді  педагогикалық  іс-әрекетке  бағытталған  жеке 
тұлғалық білім болып табылады. Құзырлылығы қалыптасқан педагогты 
дайындауда құзырлылықтың үш түрін ерекшелеп алуға болады: негізгі, 
базалық және арнайы. 
Негізгі  құзырлылық бұл әлеуметтік, өнімді  іс-әрекет үшін кез келген 
маманға қажетті адамның жалпы құзырлылық. 
Базалық  құзырлылық  –  бұл  белгілі  бір  кәсіби  сала  бойынша 
қалыптасатын құзырлылық. 
Арнайы құзырлылық – бұл нақты мәселені немесе кәсіби міндеттерді 
шешуге  қажетті  нақты  педагогикалық  әрекетті  орындауға  арналған 
құзырлылық.
Бұл  зерттеу  жұмысында  И.А.Зимняя,  Н.В.Кузьмин,  Ю.А.Первин, 
А.В.Хуторский  және  т.б.  ғалымдардың  пікірінше  кәсіптік  құзырлылық 
кілттік, базалық және арнайы құзырлылықтардың жиынтыєғы ретінде 
түсіндіріледі.  Бұл  құзырлылықтың  барлығы  болашақ  информатика 
мұғалімдерін мәліметтер қоры және ақпараттық жүйелер саласы бойын-
ша дайындау жүйесінде келесі түрде болулары қажет:
- кілттік құзырлылық – мәліметтер қорын құру және пайдалану са-
ласында  шығармашылық  түрде  есептерді  шешуге  мүмкіндік  беретін, 
интеллекттік даму деңгейін білдіретін жеке тұлғалық сапасынан тұрады;
-  базалық  құзырлылық  –  ақпараттық  жүйелер  саласы  бойынша 
болашақ информатика мұғалімдерінің бойында терең білімінің, заманауи 
және тиімді әдістерінің техологиялары және дағдыларының бар болуы;
-  арнайы  құзырлылыұ  –  кәсіптік  іс-әрекетінің  мазмұнын  анықтау 
барысында  жете  түсінуді  қамтамасыз  ететін,  болашақ  информатика 
мұғалімдерінің    мәліметтер  қоры  және  ақпараттық  жүйелер,  информа-
тикамен байланысты пәндердің және аралас ғылымдар бойынша терең 
білімдерінің бар болуы. 
Оқу үдерісінде құзырлылық тәсілді пайдалану білім берудің жемісті 
нәтижесіне  қол  жеткізуге  мүмкіндік  туғызады.  Сол  себепті  болашақ 
мұғалімдердің құзырлығын, әсіресе мұғалімдерді кәсіби қызметті жүзеге 
асыруға дайындығымен және осы әрекеттерді жүзеге асыру үшін қажетті 
нәрселерді  жасау  қабілеттілігімен  қамтамасыз  ететін,  олардың  кәсіби 
құзырлығын қалыптастыру аса маңызды мәселе болып есептеледі.
Жалпы алғанда, мұғалімнің кәсіби құзырлығы кез келген салада та-
бысты кәсіби қызмет атқару үшін қажет, тұлға мүмкіндігінің, сапалары 
мен қасиеттерінің, және де білімдер мен тәжірибелердің жиынтығы бо-
лып табылады.
ЖАҢА ТЕХНОЛОГИЯЛАР
НОВЫЕ ТЕХНОЛОГИИ
Сонымен  мұғалімнің  кәсіби  құзырлығы  –  пәнді  және  оқытудың 
әдістемесін  өте  жақсы  меңгеру  ғана  емес,  жаңашыл  технологиялармен 
жұмыс істеу біліктіліліг ғана емес, қоғам талап ететін әлеуметтік және 
психологиялық  қасиеттерге  сәйкес  келу  үшін  өз-өзімен  жұмыс  істеу 
біліктілігі де болып табылады. 
Әдебиеттер:
1. И.А. Зимняя. Ключевые компетентности как результативно-целевая 
основа компетентностного подхода в образовии. М., 2004.
2. А.Хуторской. Ключевые компетенции. Технология конструирова-
ния. // народное образование, № 56 2003. 55-64 б.
ХАРАКТЕРИСТИКА ОСНОВНЫХ ЭЛЕМЕНТОВ СИСТЕМЫ 
МЕЖКУРСОВОЙ МЕТОДИЧЕСКОЙ РАБОТЫ 
В УСЛОВИЯХ МОДЕРНИЗАЦИИ ОБРАЗОВАНИЯ
Белошниченко Е.В.
Костанайский областной ИПКиПРО, 
соискатель НАО им.Ы.Алтынсарина.
Капра указывает, что любая система  состоит из четырех основных 
элементов: смысл, форма, содержание и процесс, а также из шести свя-
зей: «смысл – форма», «форма – содержание», «содержание – смысл», 
«смысл – процесс», «содержание – процесс», «процесс – форма». [1].
  БСЭ дает такое определение смысла: “Смысл - это идеальное содер-
жание, идея, сущность, предназначение, конечная цель (ценность) чего-
либо (смысл жизни, смысл истории и т.д.); целостное содержание какого-
либо высказывания, несводимое к значениям составляющих его частей и 
элементов, но само определяющее эти значения (например, смысл худо-
жественного произведения)” [2]. 
Форма  организации  обучения  -  это  ”исторически  сложившаяся, 
устойчивая и логически завершенная организация педагогического про-
цесса, которой свойственны систематичность и целостность, саморазви-
тие, личностно-деятельностный характер, постоянство состава участни-
ков, наличие определенного режима проведения”.
В современной андрагогике различают общие формы обучения (кол-
лективная,  групповая,  индивидуальная),  формы  организации  учебного 
процесса (дистанционное, заочное очное.).
Содержание образования – это «педагогическая адаптация системы 
знаний,  умений  и  навыков,  опыта  творческой  деятельности  и  эмоцио-

311
310
ЖАҢА ТЕХНОЛОГИЯЛАР
НОВЫЕ ТЕХНОЛОГИИ
нального  отношения  к  миру,  усвоение  которого  обеспечивает  развитие 
личности» [3].  
Процесс  -  изменение  свойств  некоторого  объекта  (при  взаимодей-
ствии с другими элементами системы или внешней средой) или его пе-
ремещение в пространстве-времени (в нашем случае - предмета труда в 
материальной, информационной или финансовой форме), как реализация 
одной из целей системы. 
Межкурсовая методическая работа (ММР) в школе, на наш взгляд, 
обладая полным набором собственных системных элементов,  по своим 
функциям и назначению является вместе с тем одним из основных эле-
ментов системы непрерывного обучения педагогов, так как  способствует 
их саморазвитию, всестороннему повышению комптентности и профес-
сионального мастерства в условиях постоянно меняющегося мира и мо-
дернизации образования. 
В свою очередь, сама ММР неизбежно выходит на некоторое множе-
ство совместно работающих систем внутри себя - педагогика, психоло-
гия, кибернетика, телеология, менеджмент, - т.е. по сути, является мета-
системой. 
Таким образом,  ММР в современной школе – это одновременно под-
система, система и метасистема, поэтому  наиболее актуальным для её 
анализа является метасистемный подход. 
Метасистемный  подход  предусматривает  рассмотрение  составных 
элементов  межкурсовой  методической  работы    как  живой  социальной 
системы – смысла, содержания, процесса и формы, а также отношений\
связей между ними. В данной статье мы предлагаем остановиться на ха-
рактеристике основных элементов системы.
Смысл:  Самообучающаяся школа
Самообучающаяся школа   основывается  на предположении, что со-
временное образование  подвергается быстрым изменениям, и образова-
тельные учреждения  должны быть готовы к неожиданностям. Для этого 
в школах педагоги и менеджеры  должны проходить непрерывное обуче-
ние, которое является необходимым условием эффективности. Эта тема 
необыкновенно близка к нашей национальной  действительности. 
Ответ на вопрос,  как адаптироваться современной школе, удерживать 
позиции и развиваться (Что делать?),  уже найден – «учиться, учиться и 
еще раз учиться», но грамотно и системно. Если педагоги  не научатся 
использовать на практике то, что усвоили, то бюджеты времени на обуче-
ние будут пускаться по ветру, отношение к обучению – будет  ухудшать-
ся, а управление –  усложняться. Поэтому основной вопрос, на который 
необходимо ответить при формировании системы  межкурсовой работы 
как формы непрерывного обучения - как сделать так, чтобы обучение на 
самом деле работало? 
ЖАҢА ТЕХНОЛОГИЯЛАР
НОВЫЕ ТЕХНОЛОГИИ
Современные подходы к управлению школой основываются на том, 
что педагоги рассматриваются в качестве ключевого фактора, определяю-
щего эффективность использования всех остальных ресурсов. Поэтому 
создание системы непрерывного обучения педагогов должно строится на 
принципах эффективной  организации межкурсовой работы:
- ясность цели. Учителю  важно формулировать цели обучения;
- мотивация к обучению. Учитель должен считать эти цели значимы-
ми для себя;
-  достижимость  цели.  Учитель  должен  представлять  цели  своего 
обучения как реально достижимые;
- внутренний интерес. Учитель должен испытывать эмоциональную 
заинтересованность в содержании обучения и чувствовать психологиче-
скую поддержку со стороны администрации.
Системообразующие элементом межкурсовой работы в самообучаю-
щейся школе сегодня является изменение действующей «знаниевой» па-
радигмы на компетентностную.
Содержание:  Компетентностная парадигма обучения
Развитие педагогической науки от традиционного обучения до ком-
петентностного  требует  профессиональной    переквалификации  совре-
менных учителей с фокусированием содержания на компетентностную 
педагогику.
Компетентностное обучение как проблема, заключается в том, что 
понимание компетентностного подхода и стратегия его внедрения долж-
ны быть соотнесены не только с уже имеющимися научными разработ-
ками, но, в первую очередь, с происходящими изменениями экономиче-
ского, социально-психологического статуса образования, перспективами 
глобальной  интеграции, а также внутренними проблемами, ограничени-
ями и рисками развития национального образования. 
Ключевой позицией компетентностной педагогики является  форми-
рование у обучаемых навыков, которые составляют основу его  поведе-
ния в конкретных ситуациях. Известно, что проблема применения знаний 
в практической деятельности гораздо сложнее. 
Деятельность человека в новой ситуации, когда требуется примене-
ние наличных знаний, заключается в активном познании самого объекта 
деятельности, в ориентировке, «поворачивании» объекта с разных сто-
рон, в «отработке» представлений о нем, вычленении предмета, цели и 
средств собственной деятельности, переформулировании предшествую-
щих знаний, соотнесении их с наличной ситуацией в разных плоскостях, 
в различных структурах отношений, на разных уровнях общения. 
Категориальная  база  компетентностного  подхода  непосредственно 
связана с идеей целенаправленности и целезаданности образовательного 
процесса, при котором компетенции задают высший, обобщенный уро-

313
312
ЖАҢА ТЕХНОЛОГИЯЛАР
НОВЫЕ ТЕХНОЛОГИИ
вень поведенческих  навыков учащегося, а содержание образования опре-
деляется  трехкомпонентной  моделью  содержания  образования:  знания 
(гносеологическая  составляющая),  умения  (моторная/интеллектуальная  
составляющая)  и опыт ценностного отношения (аксеологическая/аффек-
тивная  составляющая). Соответственно, компетенция  на данном этапе, 
жестко должна  согласовываться  с культурой, присущей глобализму. 
Процесс: Учиться быть
Все  компетенции  отражают    поведенческий  навык,  который  выра-
жается  глаголом «быть». И тут следует различить бытие и существова-
ние. Глагол «быть» существует в этой корневой форме во всех временах, 
включая  инфинитив,  но  –  исключая  настоящее  время.  В  этом  времени 
глагол «быть» – однокоренной с «истиной», с «естеством».  «Настоящая 
истина, истина в настоящем времени – несовершенна. Мы всегда в пути к 
ней. Существование – бытие на пути к истине. В этом смы¬сле существо-
вание совершенно, если оно – путь, проделываемый в рефлексии этого 
пути,  методический  путь.  Это  то,  что  в  европейской  философии  полу-
чило название экзистенционализма и что противостоит простому to be, 
бытию» [4,13].  
 «Уметь быть» - это поведенческий навык, демонстрируемый в трех-
мерной конкретной ситуации «время – место - действие».  Поведенческий 
навык  («уметь  быть»)  является  результирующей  трех  составляющих: 
знания,  предметного  умения  и  умения  жить.    Поведенческие  навыки, 
отраженные  в  восьми  базовых  компетенциях  Европейского  квалифи-
кационного стандарта,  четко и ясно прописаны для каждого из восьми 
уровней образования, определенных этим же стандартом в рамочных па-
раметрах:
- уметь общаться на родном языке;
- уметь общаться на иностранном языке:
- уметь применять математические способности и основные компе-
тенции (умения) в науке и технологии:
-  уметь  проявлять  дижитальную  /  информационную  компетент-
ность;
- уметь учиться;
- уметь проявлять навыки межличностных, межкультурных, соци-
альных и гражданских компетенций;  
- уметь проявлять предпринимательские навыки;
- уметь формировать ценности на основе мировой и национальной 
культур.
Формирование  компетенций  у  учащихся  на  уровне  «быть»  в  про-
цессе обучения возможно только в том случае, если сам учитель в со-
вершенстве  владеет этими компетенциями. Это условие определяет суть 
содержания непрерывного обучения педагогов - как в условиях курсовой, 
ЖАҢА ТЕХНОЛОГИЯЛАР
НОВЫЕ ТЕХНОЛОГИИ
так и межкурсовой работы. Наиболее эффективной формой  организации 
межкурсовой  работы,  фокусируемой  на  компетентностной  педагогике,  
является ее организация в виде проекта.
Форма: Проект
Том Питерс считает, что «современный корпоративный мир состоит 
из  проектов»,  так  что,  похоже,  «учиться  в  реальности»  сегодня  значит 
«учиться в проектах» [5, 17]
Проект – это цепь взаимосвязанных действий, выполняемых в орга-
низованной манере, с чётко определёнными датами начала и завершения 
работы, для достижения конкретных целей организации.
Проект имеет определённый и ограниченный жизненный цикл. Ци-
клы обучения и развития в системе МР повторяются с периодом в один 
учебный год  для поддержания требуемого уровня квалификации учите-
лей   на протяжении всего периода их  работы в школе. Эти циклы образу-
ют некую «жизненную спираль» непрерывного обучения  педагогов.
Инновационный  проект  -  проект,  содержащий  комплекс  мероприя-
тий, которые обеспечивают эффективное решение конкретной проблемы. 
Инновационный  проект  в  школе,  реализуемый  в  рамках  МР,    обладает 
следующими признаками:
- по главной цели реализации – это некоммерческий проект, цель кото-
рого достижение социального эффекта;
- по характеру - стратегический, влияющий на концептуальные по-
зиции процесса обучения;
- по масштабу (размеру) – малый проект, с ограниченными финансо-
выми возможностями;
- по длительности (срокам реализации) – один учебный год, опера-
тивный проект школы;
- по отраслевой принадлежности – сфера образования, повышение 
квалификации; 
- по специфике конечного продукта (по типу проекта, по основной 
сфере деятельности) – достижение социального эффекта;
- по характеру привлеченных сторон – с привлечением иностранных 
участников;
- по функциональном направлению – развитие в контексте глобально-
го образования;
- по степени сложности – простой проект; 
- по составу и структуре привлеченных организаций – однофункцио-
нальный, проект с участниками одной функциональной направленности; 
- по требованиям к качеству проекта – стандартный проект, со стан-
дартными требованиями к качеству проекта; 
- по степени взаимного влияния – альтернативный.
В ходе проектного обучения  в системе ММР формируется новая, со-
временная  система создания, освоения и распространения инноваций,  

315
314
ЖАҢА ТЕХНОЛОГИЯЛАР
НОВЫЕ ТЕХНОЛОГИИ
открытого, гибкого, индивидуализированного, созидающего знания  в те-
чение всей  профессиональной жизни педагогов. 

жүктеу/скачать 2,54 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: