Список источников и литературы
1. Полякова А.В. Изучение последствий аварии нефтепровода для микробиоценоза
почвы//Научные труды Международного биотехнологического центра МГУ им. М.В. Ломоносова. –
Москва, 2004. – С. 179-180.
2. Дибирова З.Ю. Воздействие нефтедобывающего трубопроводного комплекса Дагестана на
почвнно-растительный покров//дис. канд. биол. Наук. – Махачкала, 2001. – С.163.
3. Герасимова М.И. Антропогенные почвы – М. 2003 – С.268.
4. Ахмедов В.А. Приемы рекультивации нефтезагрязненных земель//Проблемы рекультивации
нарушенных земель: материалы V Уральского совещания. – Свердловск 1988. – С. 137-138.
5. Бреус И.П. Проблема моделирования транспорта несмешивающихся с водой органических
загрязнителей в почвах//Материалы всероссийской научной конференций «Современные глобальные
и региональные изменения геосистем»: - Казань, 2004. – С. 135-137.
6. Бурлакова В.А. Способ восстановления плодородия земель, загрязненных нефтью//Экология и
промышленность России. – 2003, №6. – С.41-43.
7. Научно-технические проблемы рекультивации земель, нарушенных при добыче полезных
ископаемых: сб. докладов. – М. 1978. – С.248.
8. Киреева Н.А. Применение биологических методов для очистки рекультивации почв,
загрязненных нефтью//Средства защиты окружающей среды от загрязнения нефтью и
нефтепродуктами: тез. докл. научно-технического семинара. – М: ВИМИ, 1999. – С.68-70.
9. Трофимов С.Я. Изменение свойств почв под влиянием нефтяного загрязнения. – М.: Изд-во
МГУ. – 2002. – С.359-375.
Түйіндеме
Бұл ғылыми мақалада мұнай-газ өндіру кешені объектілерінің қоршаған табиғи ортаға топырақ
қабаттары мен өсімдіктерге зерттеу міндеттері қойылған және оны шешу нәтижелері келтірілген.
Мұнай-газ өнеркәсібінің қоршаған ортаға химиялық және механикалық әсерлері сипатталған.
Өсімдіктерге газ факелдерінің әсерін талдау нәтижесінде, мұнай өнімдері ластануына төзімділігі деңгей
бойынша бөлінетін өсімдіктер анықталған.
Summary
In given scientific clause are put and the research problems of influence of objects of production of
petroleum and gas on environmental natural environment are decided (solved) on a soil and vegetative
cover. The chemical and mechanical influences of objects of petroleum and gas crafts on an environment
are in the more detail described. As a result of the analysis of influence of gas torches on vegetation the
kinds of plants differing on a degree of stability to pollution by petroleum are selected.
МҰНАЙГАЗ ОРЫНДАРЫНЫҢ ЭКОЛОГИЯЛЫҚ ҚАУІПСІЗДІК БЕЛДЕУЛЕРІН
КАРТОГРАФИЯЛАУ
М.А.Есенова
, Х. Досмухамедов атындағы Атырау мемлекеттік университетінің магистранты
М.С. Есенаманова,
тех.ғ.к., Х. Досмухамедов атындағы Атырау мемлекеттік университетінің аға
оқытушы
Экологиялық қауіпсіздік белдеулері (ЭҚБ) өнеркәсіп құрылысының табиғатты қорғау
шектелімдерінің әртүрлі деңгейлі территорияларын қамтиды.
ЭҚБ әртүрлі шаруашылық объектілерінің, соның ішінде мұнайгаз кешенінің де қоршаған табиғи
ортаға шекті әсерін негіздей отырып, анықталады.
Мұнайгаз орындарының инженерлік құрылыстары қоршаған ортаға әсер етудің кешенді көзі
болып табылады.
ЭҚБ территорияның бастапқы жағдайын және техногенді әсердің түрі мен көрсеткіштеріне
қарай әртүрлі кезеңдерде кен орындарына техногенді факторлардың әсерінен экожүйенің мүмкін
болатын өзгерісін бағалауға мүмкіндік туғызады.
ЭҚБ негіздеу және анықтау Ковыктинск газконденсат кен орыны (КГКМ) тәжірибелік –
өнеркәсіптік пайдалану (ТӨП) аумағын мысалға алуымызға болады. ТӨП аумағын өңдеу басталғаннан
179
кейін–ақ кен орындарын игеру басталады. ТӨП аумағы барлық КГКМ үшін репрезентативті саналады
(Абалаков, Васильев, 2003).
Практика көрсеткендей жобаланған өндірістердің қоршаған ортаға әсерін экологиялық
экспертизалау және бағалау экологиялық қауіпсіздік белдеулері (ЭҚБ) кең ауқымды нақты
жағдайларды шешуде қолданылады. Сондықтан да экологиялық объектілердің барлық спектріне
бейімделуі мен талқылауы үлкен кеңейтуді талап етеді.
ЭҚБ концепциясының негізінде жеке табиғи және антропогенді экожүйелердің, сонымен қатар
шаруашылық әркетіне қарай әртүрлі кешендердің компонентті және интегралды бағалауы жүргізіледі
(Экологиялық, 1998; Экологиялық аспекты, 2001).
ЭҚБ Ковыктинск ГКМ шаруашылық пайдалану режиміне сәйкес әртүрлі аумақтарды қамтиды.
Әрбір белдеу үшін табиғатты қорғауда шектеулер белгіленеді. Мұндай тәсіл қоршаған ортаны қорғау
талаптарына сай газ кәсіпшілігі территорияларын игерудің газ табушылар мен басқа да жерді
пайдаланушылардың қызығушылығына сай жасалады.
Экологиялық қауiпсiздiктiң белдiктерi тиiмдi қолдану, қорғау және қоршаған ортаның
компоненттерiнiң орнын толтыруы және интегралды экожүйелер үшiн орындалады, табиғи
компоненттер және (экзогендi геологиялық процесстерi, инженерлiк-геологиялық шарттар, топырақ,
шалағай сулар, жер асты суы, атмосфера, өсiмдiктер, аң) шарттардың талдауы осыған байланысты
жүргiзiледi және олардың қорытылған (интегралды экологиялық зонаға бөлу, айналадағы ортаны
қорғау) бағасы берiледi.
Қорытынды кезеңдерде кешендi жер пайдалану жүйедегi ПЭБ бөлінеді. Көрcетiлген
бағыттардың әрбiрi ПЭБ КГКМ-нiң табиғи орталарының қабатты кесiктерi болып табылатын болжам -
бағалау мазмұнның тиiстi карталарымен мысал келтiредi.
Пэб - бұл шаруашылық жұмысының табиғи ортаны қорғау регламенттеуiнiң аймағы. Зонаға
бөлу бес балдық шкала бойынша өткiзiлген. Баллдар экологиялық бонитеттiң сыныптары сияқты
қаралады. Бонитеттiң I сыныбының белдiктерi игерудiң (кризистiк ) өте қолайсыз шарттарымен
бейнеленедi. Бонитеттiң V сыныбының белдiктерiне аумақтың бөлiмшелерiн игеру және қоршаған
табиғи ортаның күйi жатады. III - IV сыныптың белдiктерi аралық мәндермен бейнеленедi. Белдiктер
шаруашылық жұмысының байланысты өнеркәсiптiк сипатымен инженерлiк - экологиялық аймақтар
сияқты қаралады. Жұмыс қабылданған бонитировкалар әдiстемесі топырақтардың почв немесе леса
қазiргi керi бонитировка шкаласымен анықталады, I бонитет саты (өнiмдiлiк ) -ең биiк, V - ең аласа
болып табылады. Бұл сол бастапқы ұғымдарға қайшы келмеу мақсатпен iстелген: экологиялық
белгiлер бойынша табиғи бонитетi (V ) ең аласа бөлiмшелерi өнеркәсiптiк объекттердiң
орналастырулары үшiн өте қолайлы. Баллдың қорытындысы қоршаған ортаның барлық компоненттерi
үшiн жасалған арнайы бағалау көрсеткiштердiң негiзiнде iске асады. Кейбiреулері үшін, сондай
экзогендi геологиялық процесстер, топырақ, өсiмдiктер және аң әлеміне байланысты бұзылғандық
шкала және техногендi әсерлi оның өзгерiсiнiң болжам бағасы құрылған және экологиялық
мәселелердiң өткiрлiгi анықталған.
Карталардың топтамаларын жасау кезiнде экологтi- геологиялық подход қолданылады.
Экологті - геологиялық негiзін жасау кезеңінің бiрiншi этапында екi қаңқалы схемалар өндейдi:
(өсiмдiктер ) тірілей және (геология және бедер) өлі табиғат. Қаңқалардың құрамдас бөлiктерiнiң
ерекшелеуi зерттелетiн аумақтың жүйелiк талдауы көмегiмен өндiрiп алады (Абалаковалар тағы
басқалар, 1997 Экологиялық тұрғылар, 2001).
Геологиялы-геоморфологиялы каркас тау жыныстары, олардың қасиеті мен рельеф жайында
түсінік қалыптастырады. Өсімдік каркасының негізін орман территориялары құрайды, оларда
экологиялық және ресурстық жағынан құнды өсімдік жамылғылары бейнеленеді.
Жұмыстың екінші кезеңінде аналитикалық карталардың геологиялы-экологиялық және
биоэкологиялық мазмұны құрайды, оларда өлі және тірі табиғаттың элементтері туралы ақпараттар
жинақталады. Үшінші кезеңде геологиялы-геоморфологиялық және өсімдік каркасын біріктіру
нәтижесінде қосылған каркас жасалады. Алынған комбинирленген каркас нәтижесінде синтетикалық
карталар жасалады. Оларда бірмезетте бірнеше тірі және өлі табиғаттың немесе тұтастай табиғи
территориялық кешен қарастырылады, сонымен қатар экологиялы-шаруашылық немесе әлеуметтік-
экономикалық бағалау жүргізіледі. Нақты жағдайға байланысты комбинирленген каркастың кейбір
шекаралары анықталады.
Өзара контурлы және маңызды бөлiк өзара байланысты бiртұтас картографиялық негiз
iстелiнген карталардың экологиялық топтамасы оның динамикасына қоршаған орта шарттары туралы
хабар-ошар болатын ең маңызды картографиялық құжатпен және болуы мүмкiн негативтi өзгерiстер
болып табылады. Ең алдымен, мұндай хабар-ошарлар геожүйелердiң экологиялық тепе-теңдiгiнiң
сүйемелдеуіне бағытталған тиiмдi табиғатты пайдалануды жоспарлауда қажет етеді.
180
Экзогенді геологиялық процесстерді карталарын қолдану геожүйелердің мүмкін болатын
өзгерістерін қандай да бір процесстердің ең алдымен территорияны шаруашылық игеру шараларына
сай жобалау жатады (сурет. 9.5.1).
Инженерлі – геологиялық жағдайлар картасы геологиялық ортаның өзгерісін табиғи және
антропогенді процесстердің әсерінен туындаған өзгерістерге және жобаланған шараларға сай
анықтайды. КГКМ
Инженерлiк-геологиялық шарттары бар КГКМ-ді игеру және жайғасу шарттарына байланысы
қоршаған табиғи ортамен салыстырғанда басқа компоненттерiмен табиғатта өте айқын бекiтедi, онда
бұл карталар жоспарланатын шараларға және олардың кезектiлiгiн орнатататын болысушы
экологиялық карталардың ең маңызды буындарының бiрiне жатқызуға болады.
Гидрогеологиялық карталардың сериясын жасау талқыланбайды. Жер асты суларының әсері
(тұну деңгейі мен олардың химизациясы) тірі организмдердің тіршілігі мен таралуын анықтайтын
маңызды экологиялық фактор саналады.
Жер асты суларының қорғаныс картасы олардың пайда болуы, құрамы, құрылымы, таралу
және қозғалу заңдылықтары, тау жыныстарымен бірлескен әрекеті, сонымен қатар жерасты суларын
сандық және сапалық жағынан азаюын болдырмау мақсатында антропогенді нәитжелерді бағалау мен
болжауды қорғау мақсатында жүргізеді.
Су қорғауды зоналау картасы өзендер мен жылғалар аумағында өнеркәсіп объектілерінің
оранласуы және пайдалануы нәтижесінде экологиялық қауіптіліктің мүмкіндігін ақпаратпен
қамтамасыз ету. Ол үшін нормативті заңды актілермен және ғылыми сыныстармен белгілеген су
қорғау шектелімдерінің әртүрлі деңгейлерінің зоналарын анықтау.
Топырақ жамылғысын зерттеуде табиғатты пайдалану сұрақтарын қарастыру үздіксіз бөлімі
саналады.
Топырақ- геохимиялық картасы топырақтың генетикалық категориясын таралуын анықтап,
оның заңдылықтарын белгілейді және де геохимиялық ландшафт пен топырақ түзуші жағдайлардың
құрамы мен ерекшелігіне байланысты болады. Осы карталардың негізінде антропогенді факторлардың
әсерінен топырақтың өзгеруінің болжамы жасалады.
Аңшылық жерлерді инженерлі – экологиялық бонитировка картасының мақсаты – құнды
кәсіпшілік жануарлардың тіршілік ету орталары, өнеркәсіптік игерілген жерлерде фауна элементерінің
миграциясы. Өнеркәсіп объектілерін оранастыру жануарлардың тіршілік жағдайларына қарай әсер
етеді, сондықтан да рациоанлды табиғатты пайдалануды жоспарлаған жағдайда осыны ескеру қажет.
Жерді пайдалану картасы кен орындарының объектілері орналасқан территориялық схемасын
табиғатты қорғау заңдылықтары мен талаптарына сай жерді пайдаланушылардың қызығушылығына
қарай тиімді пайдалану.
Газ кешенінің табиғи ортаға әсері ең алдымен өнеркәсіптің линейлы-сызықтық орналасуымен
байланысты. Жерді пайдалану құрылымында ең көп өзгерістер орман жерлерін үнемі қызмет етуші
өнеркәсіптік объектілер зонасында болады (бұрғылау аумақтары, электростанциялар, өнеркәсіптік
аудандар, карьерлер, автожолдар). Ал электр тасымалдаушы линиялар, магистралды және ішкі
кәсіптік құбырлар аз әсер етеді, себебі мұндай зоналарда жерлерді орман және аң шаруашылық
мақсатта пайдалану әлі де болса жүргізіліп отырады.
Техногенді әсерге байланысты кен орындарының жерлері экологиялық тұрақты және тұрақсыз
деп жіктелінеді. Сонымен қатар экологиялық және ресурстық құндылықтың әртүрлі категорияларына
бөлінеді. Экологиялық және ресурстық жағынан ең құнды жерлердің, қолайсыз инженерлі–
геологиялық құрылыс жағдайлары бар және техногенді әсерлерге тұрақсыз болады, сондықтан да газ
кәсіпшілігі объектілерін орналастыруда аң кәсіпшілігін қолдану приоритетіне көп көңіл аударылады.
Аралық жағдайларда компромисстік шешімдер қабылданады.
Қоршаған ортаны қорғау карталары табиғи орта мен адам әрекеті объектілерінің өзара әсерін
бейнелейді. Мұндай карталарды жасау объектілерді орналастырудың экологиялық жағдайларын
зерттеумен байланысты, ал екінші жағынан әлеуметтік-экологиялық (құқықтық) нормалар. (сурет.
9.5.2).
Инженерлі –экологиялық зоналау картасы территориның жалпы КГКМ даму схемасын ашып
береді, табиғи кешендердің толық бейнесін көрсетеді. Осы картадағы барлық ақпарат табиғи
ресурстардың жағдайлары, пайдалану жолдары және қорғау шараларына қарай топтастырылады.
Зерттеп отырған территорияның табиғи ортасы жайлы, оның антропогенді факторлардың
әсерінен өзгеруі туралы объективті ақпаратты алу мақсатында қоршаған ортаның мониторингі картасы
жасалуы тиіс. Олардың көмегімен қажетті көрсеткіштер тізімі белгіленеді, райондар, бақылау
пункттері, станция сандары, бақылаудың уақыты мен жиілігі анықталады.
Сонымен ЭҚБ анықтау кешенді экологиялық бағалауды жүргізудің тәсіліне жатады. Мұндай
бағалаудың мақсаты ретінде мұнайгаз саласының даму схемасы мен жобаларын экологиялық негіздеу
жатады. Экологиялық бағалау тұрақты дамуды қамтамасыз етуде даму мақсаттарына экологиялық
181
(экономикалық ғана емес) ұстанымдарды қолдана отырып, экологиялық мәселелерді шешу немесе
жою болып саналады.
Пайдаланған әдебиеттер тізімі:
1. Дончева А.В., Казакова Л.К., Калуцков В.Н. Ландшафтная индикация загрязнения природной
среды. – М.: Экология, 1992. – 256 с.
2. Звонкова Т.В. Прикладная геоморфология. М., 1970.
3. Звонкова Т.В. Географическое прогнозирование. – М., 1985.
4. Эколого-географическое картографирование территории (опыт работы, обоснование структуры и
содержание атласа). Киев: ИГАНУ, 1990.
Резюме
В этой статье рассматривается понятие экологического картографирования. Виды
экологических карт. Одним из практически важных информационных методов управления
природопользованием является экологическое картографирование, основанное на использовании в
этих целях топографической информации общего и тематического характера, а также составлении
специальных экологических карт.
Summary
This article discusses the concept of ecological mapping. Types of invironmental maps. The
mapping is one of the practical importance of information management is the nature of the use based on
the use for this purpose.
182
МАЗМҰНЫ
ТАРИХ, ПЕДАГОГИКА ЖӘНЕ ҚОҒАМДЫҚ-ӘЛЕУМЕТТІК ҒЫЛЫМДАР
Б.А.САЙЛЫБАЕВ. Білім беруді дамыту – қазақстанды әлеуметтік экономикалық жаңғыртудың
басым бағыты..............................................................................................................................
Л.Б.БЕРДІҒОЖИН, О.Е.РАМАЗАНОВ. Мұнайлы өлкенің кемел келешегі:тарихи сараптама......
Л.Б.БЕРДЫГУЖИН. История основание нефтяных поселков Атырауской области.....................
САРСЕНОВ А.С., ИМАНДОСОВ А.Х. Р. Утесинов - основоположник нефтегазового промысла
Узень...........................................................................................................................................
Ө.ИСЕНОВ. ХVIII ғ. старшындық институт тарихы хақында........................................................
С.ҚҰСНИДЕНОВ, Г.Б.ИСМАИЛОВА. Қазақстандық патриотизмді қалыптастыру......................
Ә.О.ТҰРДАЛИЕВ. Құқықтық мемлекеттегі адам құқықтары.......................................................
ДАДЫРОВА А.А. Неоевразийство в современном Казахстане: истоки и процесс развития.........
ТАСКУЖИНА А.Б., ИСЕНОВ О.И. Демографические процессы в Северо-Восточном Казахстане
в XIX в.........................................................................................................................................
АКСЕНОВА
Т.Н.
Образовательный
маркетинг:
особенности
и
роль
в
развитии
образовательных учреждений.....................................................................................................
БОЛДЫРЕВА С.Б. Кластерный подход в стратегии инновационного развития региона в
условиях модернизации экономики..............................................................................................
М.Т.МУКАШЕВА. У истоков научной периодики.........................................................................
А.Ш. ҚОСАНОВА. Дәуірдің дәулескер күйшісі...........................................................................
ТУРДАЛИЕВ А.У. Миграционная политика: история и современность........................................
Қ.М.КИПИЕВ. Композитор М.Қойшыбаевтың қазақ халқының аспаптық музыкасына арналған
шығармалары...............................................................................................................................
И.И.ИСКАКОВА. Театр өнері арқылы жас ұрпақтың эстетикалық мәдениетін қалыптастыру.....
М.С.КАСЕНОВ. Жолайшағыл құмтөбелі обасы..........................................................................
Г.Қ.ШҰҒАЕВА. Өз ісіне адал, жамандыққа жаны қас адам еді.....................................................
Л.Е.ҚОЙШЫҒҰЛОВА, А.Ғ.ДАХИЕВА Мектеп оқушыларының өзіндік шығармашылық
жұмыстарын ұйымдастырудың жолдары......................................................................................
РИЗУАНОВА А.К. Инновации в образовательной системе.........................................................
Н.С.ЖҰМАШЕВА, Ж.Е.ЕСЕКЕНОВА. Сыныптан тыс тәрбие жұмыстарының ерекшеліктері……..
САБИРОВА Р.К., ТАСБОЛАТОВА Б. Стимулирование труда персонала в организации как один
из мотивационных механизмов управленческого воздействия......................................................
САЛИКОВ Т.С., КУДАБАЕВА А.Ж. Формирование системы экономического стимулирования
освоения нефтегазовых ресурсов.................................................................................................
Н.Т.ИМАНҒАЛИЕВА
, М.С. ЖАНҒОЗИЕВА. Бастауыш сынып оқушыларын шығармашылыққа
баулудың ерекшеліктері мен кешенді жолдары……………………………………………………………………..
Б.Б.САРЫ Пути формирования коммуникативной компетенции у школьников начальных
классов........................................................................................................................................
А.Қ.НҰҒЫМАНОВА. Саясаттың басты бағыты.............................................................................
ЕРТЕЛЕЕВА Р.Б. Женщины в политике Казахстана.....................................................................
В.С.НАУРЫЗАЛИЕВА. Ұлттық құндылық - тәрбиенің негізі........................................................
А.Б.ЖАУРОВА. Өзін-өзі тәрбиелеу – студенттерді жетілдіруге бағытталған саналы әрекет, өзін-
өзі тәрбиелеудің мотивтері..........................................................................................................
АБУЛХАИРОВА А.М. Завещание как основание возникновения правопреемства в гражданском
праве...........................................................................................................................................
Э.И.КУККУЗОВА. Әкімшілік жауаптылықты заңды жауаптылықтың өзге түрлерімен салыстыру.
Р.Б.АБДУЛОВА. Баланың қоғамдағы құқықтарын қамтамасыз етудің маңызы............................
М.Ж. МАХАМБЕТОВ, Г.Б.ИСМАИЛОВА
. Биология сабағында case-study әдісін қолданудың
ерекшеліктері...............................................................................................................................
КАМЕЛОВА Т.К. Эстетическое и экологическое воспитание на уроках литературы....................
Ж.Б.АБРЕНОВА. Мемлекет және қоғам қайраткері Оңайбай Көшекұлының өсу жолдары...........
Е.С. КАБИЕВ. Атырау аймағындағы туристік-өлкетану іс-әрекеттері арқылы жоғары сынып
оқушыларын елжандылыққа тәрбиелеу.......................................................................................
Р.А.СИХИМБЕКОВ Шерхан Мұртаза повесттерінің тақырыптық-идеялық ерекшеліктері.............
Ш.И.ИСМУРАТОВА Кредиттік оқыту жүйесіндегі студенттердің ғылыми-зерттеу әрекеті ..........
Г.Ө. БУКАРБАЕВА Педагогикалық процесте оқушыларды бейін таңдауға даярлаудың маңызды
аспектілері ..............................................................................................................................
4
7
10
12
16
20
23
25
28
32
35
39
42
45
52
54
56
63
65
67
69
73
76
80
83
85
87
89
92
94
97
100
103
104
105
110
115
117
120
183
ЧЕКТИЕВА М.С. Перспективы развития Казахстанского рынка ценных бумаг.............................
Н.Ғ. АЯЗБАЕВА. Профессор Қ.Б.Сейталиевтің өмір жолы мен қызметі.......................................
ДЖУМАМУХАМБЕТОВА Ж. Управление персоналом как составная часть менеджмента...........
ДЖУМАМУХАМБЕТОВА Ж. Совершенствование методов управления персоналом....................
ТАСБОЛАТОВА Б. Основные подходы к управлению персоналом в организации........................
НУРЕКЕШОВА А., ТАУБАЕВ Б.Ж. Оперативно-производственное планирование в условиях
рынка ........................................................................................................................................
МАМАЕВ У.Э. Кәсіпкерлік қызметін ынталандыруға бағытталған ұйымдық құрылымды басқару
әдістерінің кейбір мәселелері.......................................................................................................
БАЙСЕЙТОВА М.Ж. Математика сабағында ойлау қабілеттерін дамыту мақсатында есептер
шығару.....................................................................................................................................
Р.ОСПАНОВА Оқу-тәрбие үрдісін оқушылардың жеке қабілеттеріне қарай ұйымдастырудың
мәселелері................................................................................................................................
ЖАРАТЫЛЫСТАНУ ҒЫЛЫМДАРЫ
РАХМЕТОВА М.Т., ИМАШЕВ Г.И. Инновационные технологии в энергетике............................
ТОКАБАСОВА А.К., ДОСКАЛИЕВА С.М
. Интенсификация биологической очистки сточных вод
в аэрируемых сооружениях........................................................................................................
ИДРИСОВ С.Н. Информационно – коммуникационная технология в профессиональной
деятельности будущего специалиста..........................................................................................
БЕКБАЕВА З.А., СЛАДКОВА М.Ю. Защита и взлом баз данных ACCESS....................................
Ж.Ж.МОЛДАШЕВА. Электрондық почта....................................................................................
СЛАДКОВА М.Ю. Методика и содержание школьного «информатического» образования..........
КУСНИДЕНОВ А.С. Расчет режима работы дезинтегратора для активации тампонажного
материала....................................................................................................................................
МЕНДИГАЛИЕВ
Ж.,
ДЖУМАМУХАМБЕТОВ
Ж.Г.
Үшөлшемді
экран
жүйелерінің
электростатикалық өрісін және сыйымдылық коэффициенттерін компьютерлік анықтау..............
М.А.ЕСЕНОВА, М.С.ЕСЕНАМАНОВА. Экологиялы-геологиялық картографиялау.......................
К.Б.БАГИТОВА. Деректер қоры – ақпараттық жүйенің негізі.....................................................
КУСНИДЕНОВ А.С. Оценка качества крепления скважин с различными тампонажными
материалами................................................................................................................................
КАДРАЛИЕВ А. Охрана атмосферного воздуха на КНГКМ...........................................................
КАЗИЕВА А.А., ТЫНЫБАЕВА Б.Г. Загрязнение почв нефтью и нефтепродуктами и его
влияние на растительный покров.................................................................................................
М.А.ЕСЕНОВА
, М.С. ЕСЕНАМАНОВА Мұнайгаз орындарының экологиялық қауіпсіздік
белдеулерін картографиялау.......................................................................................................
122
125
128
130
132
135
137
138
141
143
146
148
152
155
157
159
161
163
165
169
173
176
178
184
Халел Досмұхамедов атындағы
Атырау мемлекеттік
университетінің
ХАБАРШЫСЫ
ВЕСТНИК
Атырауского государственного университета
имени Халела Досмухамедова
Басуға 25.02.2012 жылы қол қойылды.
“SvetoCopy” қағазы. Пішімі А4. Көлемі 22,62 б.т.
Таралымы 200 дана
Х.Досмұхамедов атындағы Атырау мемлекеттік университетінің
Ақпараттық технологиялар орталығы
060011 Атырау қаласы, Студенттер даңғылы, 212
Достарыңызбен бөлісу: |