Б. Ж. Рыскалиева тамақтану гигиенасы
жүктеу/скачать 1,26 Mb. Pdf көрінісі
|
| Коли-инфекциялар.
E. coli - қоршаған ортада еркін тұрақтанған грам-теріс микроорганизмдер. Олардың арасында сапрофитті (патогендік емес) және патогендік штаммдар ерекшеленеді. Патогенді емес E. coli санитарлық микроорганизмдерге жатады және санитарлық әл-ауқаттың индикаторы ретінде қызмет етеді, мысалы, тамақ объектісінде. Олар тағамға еніп, 1 г (1 мл) өнімде миллиондаған микробтық денелер көбейген кезде тамақтан улану пайда болуы мүмкін. E. coli өсуі 2,5-тен 45 °C-қа дейінгі температурада, рН 4,6-дан 9,5-ке дейін және ас тұзының концентрациясы 6,5% дейін болуы мүмкін. Олар төмен температурада, соның ішінде тоңазытқыштарда өмір сүре алады. Тамақ өнімдерінде көбею кезінде органолептикалық көрсеткіштерін өзгертпейді. E. coli кепілдендірілген жойылуы 75 °C-тан жоғары температурада жүреді. Патогенділігі әртүрлі эндотоксиндерді синтездеу және ішекте көбейу қабілетімен анықталады. Потенциалды патогенді E. coli қазіргі уақытта энтеротоксигенді, энтеропатогендік, энтерогеморрагиялық, энтероинвазивті болып бөлінеді. Энтеротоксигенді Е.coli. Бұл бактериялардың төрт серологиялық түрінің бірі, негізгі симптом ретінде диареямен гастроэнтерит тудырады. Ауру ең алдымен дамушы елдердің тұрғындарына, әсіресе жас балаларға және осы елдерге баратын туристерге («саяхатшылардың диареясы») әсер етеді. Энтеротоксигендік E. coli көздері-адамдар (тасымалдаушылар) және жануарлар. Энтеропатогендік Е.coli әсер етудің вирулентті механизмі энтеротоксин тартылмаған бактериялар серогруппасына жатады. Олар кішкентай балаларда ауруды тудырады, ол "жаңа туған нәрестелердің 98 диареясы"деп те аталады. Бала ағзасына 10 6 микробтық жасуша мөлшерінде ене отырып, энтеропатогенді ішек таяқшалары тікелей ішек шырышты қабатына әсер етеді, қан араласқан диареямен бірге деструктивті процестерді тудырады. Энтеропатогенді ішек таяқшасымен байланысты жаңа туған нәрестелердің аурулары халықтың санитариялық мәдениеті төмен жағдайда, дамымаған елдерде тіркеледі. Көбінесе жасанды тамақтандыратын, ластанған суды пайдаланып дайындалған тамақ (балалар қоспалары) тұтынатын балалар ауырады. Ауру көбінесе дегидратация белгілерімен көрініп 50% жағдайда өліммен бірге жүреді. Диагностикалық зерттеу үшін стандартты әдістерді қолдана отырып, ішек секрецияларындағы және өнімдердегі патогенді анықтау қажет. Энтерогеморрагиялық Е.coli 0157 : Н7 ішектің шырышты қабығына тікелей әсер ететін шигел тәрізді токсин - веротоксиннің көп мөлшерін синтездеуге қабілетті. E. coli серотипінен туындаған жедел ауру геморрагиялық колит деп аталады. Ол қысқа инкубациялық кезеңі бар өткір басталуымен сипатталады (6-12 сағат) және іштің ауыруы, қан араласқан диарея, субфебрилді қызбамен (немесе қалыпты дене температурасы) жүреді. Ауру әдетте сегіз күннен аспайды. Энтерогеморрагиялық ішек таяқшасынан туындаған геморрагиялық колиттің асқынуларына нефрит, гемолитикалық анемия және бүйрек функциясының уақытша төмендеуімен бірге жүретін гемолитикалық уремиялық синдром жатады. Бұл синдром жас адамдарда жиі кездеседі. Егде жастағы адамдарда E. coli 0157:H7 туындаған коли инфекциясының асқынуларына тромбоцитопениялық пурпура жатады, оның өлімі 50% жетеді. E. coli 0157:H7 ағзаға өнімдермен де (фаст-фуд өнімдері, пастерленбеген сүт өнімдері мен жеміс шырындары, ірімшіктер, салат көкөністері және т.б.), сондай-ақ байланыс арқылы да өте алады. Ағзаға түсуімен байланысты анықталған аурулардың себептері былайша бөлінеді: контаминацияланған ет өнімдерін пайдалану - 52%, тұрмыстық байланыстар - 16%, контаминацияланған көкөністер мен жемістерді пайдалану - 14%, сапасыз ауыз суды пайдалану - 12% және басқа топтардың контаминацияланған өнімдерін пайдалану - 5%. Инфекция дозасы бірнеше микробтық жасушалар болуы мүмкін. Көбінесе ауру балалар мен қарт адамдарда кездеседі. Қазіргі уақытта E. coli 0157: H7 туындаған геморрагиялық колит ауруларының спорадикалық жағдайлары сальмонеллез, листериоз және кампилобактериозмен қатар маңызды медициналық проблема болып табылады. Е.coli 0157 : Н7 және соған ұқсас серотиптердің (026 : Н11, 0113 : Н2, 0111 : Н2 және 0145 : Н28) сапрофиттік және шартты-патогенді микрофлораның пайда болуы микроорганизмдердің генотипін өзгертетін және оларға патогендік қасиеттер беретін антропогендік факторлардың 99 (қоршаған ортаның әсері, антибиотиктерді кеңінен қолдану, тамақ өндірісінің жаңа технологиялары) модификациялық әсерімен байланысты. Энтероинвазивті Е. coli. көбінесе шигеллез дизентериясымен шатастырылатын бактериялық (бациллярлық) дизентерия деп аталатын ауруды тудырады. Ағзаға ластанған сумен немесе тамақпен (фаст-фуд өнімдері, пастерленбеген сүт және т.б.) енеді, сонымен қатар байланыс және тұрмыстық жолмен де жұқтырылуы мүмкін. Инфекция дозасы 10 бактериядан аз болуы мүмкін, бұл зертханалық диагностикалауды өте қиындатады. Инкубациялық кезең 12-72 сағатқа созылады. Клиникалық көрінісі шигелла тудырған дизентериядан іс жүзінде ерекшеленбейді. Халықтың кез-келген жас топтары ауруға бейім. жүктеу/скачать 1,26 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|