Бағалы қағаздар нарығы және биржа ісі: Оқу құралы. Алматы: 2007
Қазақстанда биржалық сауданың пайда болуы
жүктеу/скачать 1,63 Mb.
|
| 7.3. Қазақстанда биржалық сауданың пайда болуы
XX ғасырдың 90-шы жылдарының басында Қазақстанда қор биржасының құрылуы нарықтық қатынастарды дамытуға қажетті шарттардың бірі болды. Нарықтық экономиканы қалыптастыру үшін өндіріс аясымен қатар айналыс аясын да түбегейлі қайта құру міндеті тұрды. Алайда, шаруашылықты жүргізудің нарықтық формаларына бірден өтудің мүмкіншілігі болған жоқ. Сондықтан ТМД елдерінің барлығындағы сияқты Қазақстанда да жоспарлы экономикадан нарықтық экономикаға өтудің жаңа экономикалық жүйесін құру қажет болды. Жұмыс істеп тұрған ұйымдық құрылымдарды жаңа жағдайға икемдеумен қатар олардың жаңалары да құрыла бастады. 90-шы жылдары құрылған тауар биржасы, Қазақстан қор биржасы солардың айғағы. Атап кететін жәйт, биржалық сауданың Қазақстанда теориялық және практикалық негізі болған жоқ. Дегенмен патшалық Ресейдің биржа ісі бойынша 1917 жылға дейінгі, оған қоса КСРО-ның 20-шы жылдардағы биржаларының сондай-ақ биржалардың әлемдік тәжірибесі болған. 1991 жылы Қазақстанда үш, атап айтқанда Алматы, Қостанай және Қазақ қор биржалары құрылды. 1994 жылы желтоқсанда Алматы және Қазақ қор биржалары бірігіп, Орталық Азия қор биржасы деп аталды. Ол 1995 жылдың 19 сәуірінде бірінші рет сауда ұйымдастырды. 1995 жылдың орта шенінде Қарағандыда, Ақмолада, Павлодарда және Шымкентте оның аймақтық бөлімшелері ашылып, жұмыс істей бастады. Кейіннен оның филиалдары барлық облыс орталықтарында ашылды. Орталық Азия қор биржасынан басқа мемлекеттік бағалы қағаздармен операцияларды Қазақстандық банкаралық валюта биржасы валюта мәмілелерімен қатар жүргізді. Алайда, көптеген мамандардың пікірінше бағалы қағаздар нарығының ақша-несие аясымен араласуының қажеті жоқ. Қор нарығының қалыптасуы кезінде көптеген биржалардың болуы нарықтың бөлшектенуіне, сұраныстың азаюына, бағаның төмендеуіне және т.б. келеңсіз жағдайға соқтыруы мүмкін. Қор биржасы көбіне акционерлік меншік формасында ұйымдастырылады. Оның жарғылық қоры құрылтайшылар арасында акцияларды орналастыру есебінен құрылады. жүктеу/скачать 1,63 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|