Бөлімнің аты: Ауыз сұйықтығының, қан, зәр биохимиясы. Дәнекер, сүйек, тіс тіндерінің биохимиясы 36. Қан плазмасының химиялық құрамының схемасын сызу. Негізгі өкілдерін (нәруыздар, ферменттер, қалдық азоттар, азотсыз органикалық құрам бөліктері) көрсету және олардың қалыпты жағдайдағы мөлшері Кан 6ip текті емес:
ол 52-56% плазмадан және 44-48%-ы формалык элементтерден тұрады: эритроциттер (44%),
тромбоциттер, лейкоциттер.
Плазмада: 90-91% су, 9-10% кұрғак зат .
Кұрғақ заттың 1-2%-н бейорганикалык заттар (тұздар), ал 8-9%-ын органикалык заттар
кұрайды.
Органикалык заттар азотгы жэне азотсыз деп eкire бөлінеді.
Азотты заттар негізінен белоктардан (6-8%) тұрады.
Азотсыз кұрамдас бөліктеріне көмірсулар, липидтер жэне олардың аралық , соңғы өнімдері
жатады.
Плазмалык белоктардың маңызы: 1)Белоктар рН-тың тұрактылыгын сақтауга катысып, буферлі әсер корсетеді.
2)Корғаныстық кызмет аткарады: кекбауырда, лимфоциттерде, бауырда тузілген антиденелер
плазмаға туседі.
3) Тасымалдау кызметі: плазма белоктары ерімейтін немесе токсиндік (улы) заттарды өзіне
косып алып тасымалдайды
4) Белоктар канның ұюына катысады.
Кан ферменттерінің 3 түрі болады:
а) секреторлық - бауырда түзуші, канға тусіп, сол жерде кызмет аткарады.
б) индикаторлық (жасушалык) ферменттер - тек белгілі жасушаларда тузіледі жэне сол
жасушада кызмет аткарады.
в) экскреторлык - бауырда синтезделеді және өтпен бөлініп шығады
Калдык азот - плазманың жалпы азоты мен белоктың азотының айырымына тең.
Концентрациясы 15-30 ммоль/л тең. Құрамындағы аралық және соңғы өнімдері кіреді.
мочевина - 3,3-6,6 ммоль/л, несеп кышкылы - 0,12-0,24 ммоль/л,креатин - 15-70
ммоль/л;креатинин - 60-120 ммоль/л; билирубин - 8-20 мкмоль/л;
полипептидтер, орташа молекулалар;амин кышкылдары,жұп кұкіртті эфирлер және
глюкурон кышкылдарының эфирлері,холин, глутатион, нуклеотидтер; гиппур кышкылы
Қан плазманың азотсыз органикалык, заттары
Канның «канты» глюкоза. Калыпты жагдайдағы мөлшері - 3,4-6,0 ммоль/л.
Сүт кышкылы (N=0,5-1,6 ммоль/л) - анаэробты гликолиз нәтижеінде түзіледі
Пирожузім қышұылы (ПЖК) (N=0,03-0,10 ммоль/л) - пируват тотығудан декарбоксилдену
реакциясына (аэробты жагдайда) туспеген жагдайда канга бөлінеді.
Жалпы липидтер (4-8 г/л) - бул гопка триацилглицеридтер (ТАГ), фосфолипидтер (ФЛ), БМК,
холестерин жэне онын эфирлері жатады.
Жалпы холестерин (4-5,2 ммоль/л) - холестерин жаска байланысты артады. Холестериннщ
30%-ы бос кушнде, ал 70%-ы эфирленген түрінде кездеседі.
Кетон денелері (90-170 мкмоль/л) - булар БМК тотыккан да түзілетін аралық өнімдер.
