спай, қателеспей тануға септігін тигізсе, оған өзіне және оның маңайындағылармен
берері шүбәсіз. Осы жайттардан-ақ психологияның зор маңызы бар екендігін
қай саласы болмасын бәрі де адам өміріне қызмет етеді дейміз. Соның бірі
этноникалық, яғни халықтық психология деп аталатын білім саласы.
көруге болатыны.
өсуіне ықпал етті. Ұлттың сана-сезімінің тағы бір көрінісі – ұлттық және халықтық
мәдениеті туралы білімдерді қалыптастыру - жастар тәрбиесіндегі бәрімізге ортақ іс.
кеңесті жүргізген, университет ректоры, академик А.С.Иманғалиев, облыстық
мәселе. Ғасырлар бойы өмір сүріп келе жатқан мемлекетіміздегі көп ұлтты
ескерудің қажет екендігін көрсетеді.
темірғали қАйыРғАлИев,
жалпы педагогика, психология және өзін-өзі тану
кафедрасының аға оқытушысы
жүрсек те ұстаздарымыздың берген білімі мен күн нұрындай төгілген мейірім-
шапағын жүрегімізде сақтаймыз.
бір сергіп қалды. Ұстаздардың күн нұрындай жүзіндегі қуанышты көргенде өзің
де ерекше бір сезімге бөленесің. Ұстаз - дара тұлға. Ұстаздықты игеру кез келген
адамның қолынан келмейді. Өйткені ұстаздық - пәктік айнасы.
де жетерлік. Туған жерімізден, ата-ананың аяулы алақанынан, жан жылуынан
дауыстарымен ән шырқап, мың бұрала би билеп, хас сөз өнерінің шеберлері
жүректерінен шыққан жыр шумақтарын оқып, күмбірлеген күйлерін тарту етіп
көрермендер көңілін бір серпілтті.
Ґ
№ 12 (869)
қазан
2011 жыл
11
Шешен сол – сөйлер сөзден қамалмаса
Ұстаз - ұлағатым,
үлгі-өнегем
Бұрын жазылған мақалалар ізімен билік басындағыларға тағы да бір ой салу
бағытында осы мақаланы жазуға мәжбүр болдым.
Ескерткіш – даңқты адамдарды немесе тарихи оқиғаларды мәңгі есте
қалдыру үшін жасалатын, идеялық мазмұнының көтеріңкілігімен, құндылығымен
ерекшеленетін мүсіндік көркем шығарма. Ол өмір шындығын дұрыс пайымдаған
озық ойлы, терең мазмұнды, таңдаған образының тірлік-тынысын жан-жақты
бейнелейтін туынды болуы қажет.
Ескерткіш мүсін халықтың рухын көтеріп, елжандылық пен ұлтжандылыққа
тәрбиелейтін, ой-санасын өсіретіндей, ұлы тұлға екендігін сездіріп, сендіріп
тұратындай, адам қызығатындай болғаны жөн ғой. Ондайда қазақтар «тасты да
сөйлеткен» дейді.
Біздің Орал қаласындағы руханиятымыздың телегей-теңізі – ұлы Абайға қойылған
ескерткіш туралы бұлай айта алмаймыз. Оған ондай қасиеттер жетіспейтіні анық
тағы да еСкерткіштер
хақында
байқалады: төбесі шошайып, жағы қушиып, екі қолын қусырып, біреуге тағзым етіп
тұрғандай. Халық санасындағы Абай дөңгелек жүзді, басында тақия, иығында өңірі
ашық желбегей шапан жамылған, қойнында кітабы, терең ойлы, жеке нар тұлға ретінде
елестейді. Оның орнында бұдан бұрын болған Абай ескерткіші өте тәуір, адамға жылы
ұшырайтын еді. Оның тек тұғыры (постаменті) төмен болған соң елеусіздеу болып еді.
Егер ескерткішті мәңгілік десек, болашаққа дұрыс мүсін қалдыруға әлі де мүмкіндігіміз
бар ғой деп ойлаймын.
Талай айтылып, жазылып жүрсе де, әлі күнге қазақ халқының батысынан шыққан
дарынды дарабоздары Құрманғазы, Дәулеткерей, Дина мен ақиық Махамбетке Орал
қаласында ескерткіш тұрғызылмауына не дейміз?.. Бұл біздің намыссыздығымызды,
нашарлығымызды көрсетпей ме?! Бұлардың бәрін кезінде бізден «тартып алып»,
ұлыларымызды ұлықтап, Атырауда ескерткіш қойдырған нағыз ұлт жанашыры, рухы
биік, қазіргі қазақтың біртуар ұлдарының бірі Иманғали Тасмағамбетовтің парасаттылығы
мен көрегендігіне бас имеске жайымыз жоқ. Бірақ бұл енді өз ұлыларымызға Оралдан
ескерткіш көтеруге болмайды деген сөз емес қой.
Астананың 10 жылдығында ақтөбеліктер Астанаға өз жерлестері, қазақтың батыр
қызы Әлияға ескерткіш орнатқанда, біздің ержүрек Мәншүгімізге ескерткіш қоя алмауы-
мыз өкінерлік жағдай. Шығыстың қос жұлдызын сыңарынан айырғанымыз қайткеніміз?
Мүмкін, олар Тәуелсіздігіміздің 20 жылдығында табысар...
Елдің ел болып, қазақ халқының еңсесі көтеріле түсу үшін тек материалдық
құндылықтар ғана емес, рухани жағымыздың да дамып, байи түсу қажеттігін ұғына
түсуіміз жөн ғой деймін.
Жұмабай нӘБИұлы,
құқықтық пәндер кафедрасының аға оқытушысы,
ҚР Журналистер Одағының мүшесі
То, что участниками форума являются
величайшие личности Планеты, вселяет
уве ренность в положительных результа-
тах борьбы с такими негативными фак-
торами, как экологическая катастрофа,
алкоголизм, наркомания, коррупция,
клановость и другие пороки нашего обще-
ства. Примерно такие же пробле мы стояли
перед жителями Аравийс кого полуостро-
ва, когда начал свою проповедническую
деятельность про рок Мухаммед.
Одновременно с получением Корана
по небольшим частям, сурам, в течение 23
лет Пророк Мухаммед перевоспи тал жи-
телей Аравийского полуостро ва, погряз-
ших в пороках, в одухотво ренный народ,
Всемирный Форум духовной культуры
(Размышления ученого на форуме, г.Казань, октябрь 2011г.)
Духовная культура
вооружил его доктрина ми и принципами
Корана (закономер ностями общества),
неуклонно и строго выполняя которые, его
последователи в течение одного столетия
создали моно литное государство и затем
одну из ве личайших цивилизаций мира.
Это сделал один Человек, не умею щий
читать и писать, не имея совре менную
нам систему образования, про свещения.
Но это был Пророк с колос сальной силой
внушения, убеждения. И он добился таких
невероятных успехов благодаря своей
пророческой силе, колоссальным воз-
можностям воспитания, внушения через
молитвы.
Таким образом, только высокая ду-
ховность может помочь в преодолении
всех вышеназванных пороков нашего
времени.
В период исламского ренессанса
эта духовность исходила от пророка
Мухаммеда, также, как на других этапах
истории от Иисуса, Моисея.
Наш Форум, представляющий цвет
всего мирового сообщества, имея нара-
ботки мировых религий, светской науки,
опираясь на общечеловеческие ценно-
сти, вполне может справиться со своей
задачей.
Однако некоторые известные ученые,
политики, журналисты говорят и пишут,
что противоречия между мусульманской и
западной цивилизациями непреодолимы.
Как следствие этих противоречий, они
предсказывают третью мировую войну,
обвиняя во всем мусульман как вечных
экстремистов, террористов, вечных
неудачников. Такое негативное отношение
к мусульманам пропагандируется на-
столько широко и мощно, что переносится
в России на русских, а определенные
круги запада – и на всех россиян.
Эта глобальная, мощная антиислам-
ская кампания приобрела такую силу,
размах, что даже в республиках с 70%
населением - этническими мусульма нами
- в учебниках школ, вузов от сутствует
объективная информация об исламском
ренессансе.
У наших современников, живших
в Советском Союзе, понятие «ренес-
санс» сочетается только со словом
«за падный». Прекрасно зная ученых за-
падного ренессанса: астрономов, мате-
матиков, химиков и т.д., они почти ни чего
не знают о великих представите лях вос-
точного, исламского ренессан са как аль-
Баттани, ар-Рази, аль-Фергани, ат Тусси и
др., об обсерватории, в которой проводили
коллективное исследование ученые 100
стран, включая и Китай.
Все наши современники знают
Коперника, Джордано Бруно, Галилея. Но
ни один из опрошенных нами сотен уча-
щихся и студентов Казахстана, Татарстана,
Башкортостана не мог сказать, кто такой
аль-Баттани, хотя за шесть-семь веков до
вышеназванных астрономов он не только
доказал, что Земля вращается вокруг
Солнца, но и подсчитал время одного
оборота, допустив ошибку всего на 24
секунды. А Коперник читал труды аль-
Баттани и других мусульманских ученых,
и не скрывал этого.
«Ислам был фактическим родона-
чальником эпохи возрождения» (С.Кооб).
Такой пробел в знаниях наших со-
временников о восточном, исламском
ренессансе, хорошо объясняет Большая
Советская энциклопедия, изданная в
1980-м году. В ней написано, что Николай
Коперник впервые совершил переворот
в естествознании, доказав, что Земля
вращается вокруг Солнца.
Ведь это явный обман читателей, пря-
мая фальсификация, каких немало.
Открытия в области астрономии,
математики (арабские цифры, алгебра),
естествознания (алхимии, химии, медици-
ны и других наук), богатейшие библиотеки
(только в одной библиотеке халифа в
Кордове книг было больше, чем во всех
библиотеках Европы, взятых вместе),
дома ученых привели к тому, что Европа
«ходила в послушных ученицах у ара-
бов». Изучив арабский язык, язык науки,
в мусульманскую Испанию ехали учиться
студенты, ученые, врачи, христианские
монахи. Так, монах Герберт из Аурилака
в течение трех лет учился в Толедо под
руководством мусульманских ученых и,
благодаря полученным знаниям, был из-
бран Папой Римским.
Несмотря на это, представители за-
падного ренессанса утверждают, что
только они являются наследниками
древнегреческой и эллинской культуры,
претендуя на мировое владычество в
качестве наследника Рима и Афин.
Сами же древние греки считали
евро пейцев дикарями, варварами, а
свои ми учителями называют египтян и
фи никийцев.
Видя, какую мировую опасность не сет
такая клевета на Ислам, Папа Римский
Павел VI в 1974 году устроил при ем веду-
VI в 1974 году устроил при ем веду-
в 1974 году устроил при ем веду-
щим ученым-исламоведам из Саудовской
Аравии и извинился перед ними за такую
клевету Запада.
Но информация об этом не доходи ла
до масс!
Ватикан издал обстоятельный доклад
в таком духе – 150-страничный Доку-
мент «Ориентиры для диалога между
Христианами и Мусульманами».
Однако и этот документ тоже стал из-
вестен только узкому кругу людей.
А информация о каждом (и нередко
ложном) акте терроризма в СМИ, осо-
бенно по телевидению, тиражируется
ярко, броско, миллионными тиражами и
неоднократно.
О том, насколько далеко зашел Запад
в нападках на ислам и восточноевропей-
ские, среднеазиатские народы, говорит
документ американского шефа развед ки,
«доктрина Даллеса». «Мы бросим все
силы на оболванивание, одурачива-
ние людей. Будем поддерживать культ
секса, насилия, предательства, всякой
безнравственности. Станем разлагать,
развращать, растлевать людей».
Үстіміздегі жылдың 25 қазанында
облыс жұртшылығына белгілі ғалым,
ардагер ұстаздардың бірі Кенжалиев
Исатай Нәсекенұлы дүниеден озды.
Ол 1927 жылы 10 маусымда Казталов
ауданы Саралжын ауылында дүниеге
келген. Исатай-Махамбет тарихына
зерттеушілік ғұмырын арнаған ғалым
ретінде республика жұртшылығына
танымал, тарих ғылымдарының кандидаты, Батыс Қазақстан мемлекеттік
университетінің Құрметті профессоры.
1951 жылы Орал педагогикалық институтын бітірген соң Казталов аудандық оқу
бөлімінде мектеп инспекторы қызметін атқарады. 1955 жылы ҚазМУ-дің аспиран-
турасын бітіріп, Алматы ауыл шаруашылығы институтында, Қыздар педагогикалық
институтында және т.б. жоғары оқу орындарында жұмыс істеді. Осы жылдардан
бастап Қазақстан тарихы мәселелерін, әсіресе Махамбет, Құрманғазы, т.б. қазақ
халқының даңқты тұлғаларының өмірін зерттей бастаған. Талай жылғы ізденіс
нәтижесінде „Махамбет“ (1974), „Казталовка – байырғы атамекен“ (1974), „Исатай
Тайманұлы“ (1975), „Исатай-Махамбет“ (1991), т.б. тарихи-танымдық кітаптарын
шығарды. Сондай-ақ „Батыс Қазақстанның қасіретті жылдары“ (2000), „Бөкей
облысы“ (1901-1925 жж.), „Жеті жыл соғыстың кесапаты“ (2001), „Бөкей Ордасы“
(1801-1850 жж.), (2002) , „Мақамбет“ (2003), „Мәншөк батыр“ (2005) монографиялары
жарық көрген. Ғалымның мерзімді баспасөз беттерінде жарияланған 250 ғылыми-
танымдық еңбегі Батыс Қазақстан тарихының келелі мәселелерін көтеріп, нақты
деректерін айқындауға арналған.
Ұлағатты ұстаз, көрнекті ғалым, өлке тарихының білгірі ретінде, қазақтың талай
ұл-қыздарының кеудесіне ізгілік пен білім нәрін құйған марқұмның жарқын бейнесі
оны білетіндердің есінде ұзақ сақталады.
Пейіште нұрыңыз шалқысын, аяулы Аға, ұлағатты Ұстаз!
м.Өтемісов атындағы Бқму ұжымы
В этих условиях, как пишет первый
президент Татарстана М.Ш.Шаймиев,
«Наша задача – донести до людей правду
о сущности ислама как религии мирной,
современной,толерантной, способ-
ной позитивно реагировать на вызовы
времени».
Доведение такой информации до
масс – главная задача СМИ, современ-
ной системы образования, пропаганды,
культуры. Так же широко, талантливо,
ярко, адресно следует писать, показы-
вать, рассказывать каждой аудитории о
мирном характере ислама, не противо-
поставляя его другим религиям.
Всему этому посвящается наша
кни га «Исламский ренессанс: Коран,
На ука, Этика, Просвещение, Культура»,
рекомендуемая для творческого ис-
пользования всеми преподавателями
как материал по духовно-нравствен ному
воспитанию молодежи. Не учеб ное посо-
бие или учебник, а основа и материалы
для творческой работы поч ти всех пре-
подавателей, в системе все го обучения
и воспитания.
Внимательное изучение опыта про-
рока Мухаммеда, особенно внушения,
умелая разработка, исходя из этих ос нов,
системы воспитания, начиная с семьи,
детского сада, умелое исполь зование
текстов самовнушения, слов аффирма-
ций, и повсеместное неук лонное внедре-
ние всего этого, исхо дя из достижений
современных наук, позволит увидеть
реальные результа ты, о чем говорит наш
опыт работы в школах и вузах Западно-
Казахстанской области, в институтах
повышения ква лификации в Уральске,
Алматы, Аста не. (Отзывы, рецензии, вы-
сказывания слушателей прилагаются).
Книга – не религиозная, а религиовед-
ческая, но с воспитанием духовности, как
светской, так и религиозной, формирую-
щая об щечеловеческие ценности.
Политику культуры силы, культуры
войны должна полностью сменить по-
литика культуры мира.
Разак АБуЗЯРов,
д.п.н., профессор
ЗКГУ им. М. Утемисова.
Кенжалиев
исатай
нәсекенұлы
Ґ
№ 12 (869)
қазан
2011 жыл
13
Біздің студент
Асылханова Елдана Асылханқызы
2008 жылы Атырау облысы Исатай ауданы
Жанбай селосындағы жалпы білім беретін
Х.Нәубетов атындағы орта мектепті үздік
аяқтап, осы жылдың қыркүйегінде М.Өтемісов
атындағы Батыс Қазақстан мемлекеттік
университетінің филология факультеті: қазақ
тілі мен әдебиеті бөліміне күндізгі оқу түрі, грант
негізінде 1 курсқа оқуға қабылданды. Топтағы
студенттердің көпшілігінің қолдауымен 2
қыркүйектен бастап топ басшысы қызметіне
тағайындалды. Өзінің ұйымдастырушылық
қабілетімен топтағы студенттерді бір
арнаға тоғыстырып, олардың арасындағы
ауызбіршілікті нығайтты. Үлкенді сыйлап
өскен талапты жас өзінің алғырлығымен
де, білімділігімен де, ізденімпаздығымен де
көзге түсіп бөлім мақтанышына айнала білді.
Елдананың өзге студенттерден ерекшелігі
тапсырған әрбір іске жауаптылықпен қарап тиянақты орындайтындығында. Бөлім, уни-
верситет арасында өткізіліп жүрген тәрбие жұмыстарында белсенділік танытып, өзгеше
қырынан көрініп келеді. Университетке қабылданған кезінен бастап өзінің поэзияға
жақындығымен, ән-жырға құмарлығымен өзгелерден оқ бойы озық келген Елдана өзін
көптеген жақсы жағынан көрсете білді. Оның проза әлеміндегі тырнақ алды туынды-
лары, поэзия әлеміндегі жауқазын жырлары оқытушылар ұжымы тарапынан жоғары
бағаланып келеді. Оқуға қабылданған кезінен бастап ғылымға түпкілікті бет бұруы - оның
жас ғалым ретіндегі ізденісінің айғағы. Өз ой ұшқырлығымен де, сөз көркемдігімен де
кез-келген жағдайдың шешімін тез тауып, көптеген жарыстарда, дебаттық конкурстарда,
интеллектуалдық сайыстарда жүлделі орындарға ие болып келеді.
Елдана - белсенді студент, жас тілші, жас ақын, адал азаматша, ақылды шәкірт және
оқу үздігі. Университетке келген күнінен бастап оқу-ғылымға шын ден қойып үздік студент
ретінде білім белестерін бағындыруда. Қоғамдық жұмыс пен оқуды қатар алып жүрген бұл
талапты жас өзге студенттерге үлгі боларлықтай. Елдана өзінің студенттік жылдарында
мынандай жетістіктерге қол жеткізіп үлгерді:
«Толғауы тоқсан қызыл тіл» атты зияткерлік сайысының «Ұшқыр ойлы студент»
номинациясының иегері, 2008 жылғы «Бір ел – бір кітап» айлығында белсенділігімен көзге
түскені үшін «Алғыс хат» иегері, «Желтоқсан жаңғырығы – егемендік» атты көркемсөз
оқушылар сайысының 3 дәрежелі диплом иегері, «Студенттік көктем – 2009» фестивалінде
«Жазба ақындар мүшәйрасы» номинациясының 2 орын иегері, «Алаш мұрасы жастар
көзімен» Батыс Қазақстан аймақтық конференциясының «Алғыс хат» иегері, «Студенттік
көктем – 2010» айлық фестивалі аясында өткен «БҚМУ интеллекті – 2010» зияткерлік
ойынының жеңімпазы, 2010 жылдың 14-24 қыркүйек күндері аралығында М.Өтемісов
атындағы БҚМУ ҚБА және ҚДО-ның «Өзін-өзі тану» курсында 50 сағат көлемінде
теориялық және практикалық дайындықтан өтіп, «Өзін-өзі тану» сертификатының
иегері, М. Өтемісов атындағы Батыс Қазақстан мемлекеттік университетінде өткізілген
студенттердің ғылыми-зерттеу жұмыстары конкурсында ғылымның дамуына үлес
қосып, өте маңызды да үздік ғылыми жұмыс даярлағаны үшін 1 дәрежелі диплом иегері.
Ғылыми жетекшісі - Зейнолла Жақсылықұлы Мүтиев (30 қараша, 2010 жыл), М. Өтемісов
атындағы БҚМУ-дағы студенттік өзін-өзі басқару ұйымының құрылғанына 5 жыл толуына
байланысты «Жоғары оқу орындарында студенттік өзін-өзі басқару ұйымын құрудың
тиімділігі, тәжірибесі, проблемалары мен перспективалары» атты республикалық
ғылыми-практикалық конференциясының 3 орын иегері (8 желтоқсан, 2010 жыл), Оқуда,
тәрбиеде, ғылымда жеткен жетістігі үшін М.Өтемісов атындағы БҚМУ-дың тәрбие жұмысы
және жастар саясаты жөніндегі проректоры Т.М.Даришеваның арнайы Алғыс хатының
иегері (29 желтоқсан, 2010 жыл), 8 наурыз Халықаралық әйелдер күні мерекесіне орай
университеттің дамуына өзіндік үлесін қосып, оқуда, ғылымда, қоғамдық жұмыста үздік
нәтиже көрсеткені үшін М.Өтемісов атындағы БҚМУ ректоры, академик Т.З.Рысбековтің
Достарыңызбен бөлісу: