Бағдарламасы аясында іске асырылды David В. Brinkerhoff, Rose Weitz, Suzanne T. Ortega

МӘДЕНИЕТ

69

Швеция

Франция

Британия

Испания

Германия

АҚШ

Канада

Иордания

Бразилия

Жапония

Қытай

Мексика

Гана

Үндістан

«Біздің мәдениетіміз басқалардан жоғары» 

деген пікірмен келісетіндердің үлесі.

2.1-СЫЗБА. Әлемдегі этноцентризм

Этноцентризм, яғни «бір мәдениет басқа 

мәдениеттерден жоғары» деген сенім 

Еуропаның кей елдеріне қарағанда 

Америка Қүрама Штаттарында жиі 

кездеседі, бірақбүл көрсеткіш басқа 

елдердегіден әлдеқайда төмен.

ДЕРЕККӨЗ: Pew Зерттеу Орталығы (2007.2011).

100

ни  әртүрлілік -   бірыңғай  тектік  қордың  емес, мәдени  эволюцияның 

қорытындысы.

Мәдениеттің кейбір қырлары саналы түрде жасалады. Шекспир 

«Гамлетті»,  Стефани  Майер  «Ымырт»  кітабын  жазуға  шешім  қабыл- 

дады;  маркетингтік топтар  Geico  gecko  мен  Macintosh Apple  белгісін 

ойлап тапты. Үкімет пен үй иелері қоғамдық ғимараттар мен үйлерді 

жобалауды  сәулетшілерге тапсырады,  сондай-ақ өте  бай  адамдар  өз 

«ақиқаттарын» тарату үшін баспа империяларын сатып алады. Мәде- 

ниеттің басқа салалары, мысалы, тіл, сән, жақсы мен жаман туралы 

идеялар әлеуметтік өзара  әрекеттесу арқылы бірте-бірте дамиды.  Bi- 

рак; мәдениеттің осы салалары адам өнімі болып табылады; олардың 

ешқайсысы  инстинктивті  емес.  Адамдар  мәдениетті  үйренеді  және 

оны қолдана отырып өзгертеді.

Мәдениет тілге тәуелді.  Тіл  болмаса,  мәдениет  «Оттың пайдасы 

көп»,  «Шомылатын  бөлмеде  электр  энергиясын  пайдаланбаңыз»  де­

ген  сияқты  өмірлік  тәжірибені  де,  «Қүдай  бар»  деген  сияқты  идея- 

ларды  да  үрпақтан-үрпаққа  дұрыстап  жеткізе  алмас  еді.  Тілдің  ар- 

қасында  мәдениет  өнертабыстарды,  ғылыми  жаңалықтарды  және 

қоғамдық  ұйымдасудың  үлгі-өнегесін  кәдесіне  жаратып,  әрі  қарай 

жетілдіру үшін келесі ұрпаққа беріп отырады.

Тілдің арқасында  адамзат генетикалық эволюцияның баяу про- 

цесіне  тәуелді  болып  қалмай,  заман  көшіне  ілесіп  отырады.  Биоло- 

гиялық  эволюция  ағзаны  жаңа  жағдайларға  толығымен  бейімдеуі 

үшін жүздеген  ғасырлар  қажет болуы  мүмкін,  ал  мәдени  эволюция 

жылдам өзгеріп отыруға мүмкіндік береді.

жүктеу/скачать 30,13 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: