Бағдарламасы «Биологиялық қауіпсіздік»

151 
 
 
3.  Кейбір  қоздырушылардың  инактивацияланған  токсиндерінен  тҧратын 
вакциналар  (қойдың  індетті  энтеротокисмиясына  қарсы  анатоксин  вакцинасы, 
сіреспенің қанықтырылған анатоксині). 
 
Вакциналарға  әдетте  сіңуін  баяулататын,  мерзімін  ҧзартатын  және  имундеу 
процесіне  белсенділік  кӛрсететін  адъюванттар  (алюминий  гидроокисі,  ашудастар 
(квасцы), ӛсімдік майлары) қосылады. Вакцинаның қҧрамына енетін антигендердің 
санына  байланысты  оларды  моно-,  би-  және  поливаленттілер  деп  бӛледі. 
Вакциналар  сҧйық  және  қҧрғақ  болады.  Вакциналарды  қҧрғақ,  қараңғы  5-15
0
С 
болатын бӛлме температурасында сақтайды. 
 
Вакцинаны  пайдаланар  алдында,  оны  жарамдылығына  тексереді:  вакцина 
салынған  флакондар  тығындармен  қатты  жабылған  болуы  керек,  оны  дайындаған 
биофабриканың  кӛрсеткіштері  жазылған,  биопрепараттың  атауы,  оның  саны, 
сериясының  реттік  саны  және  бақылау,  дайындалған  кҥні,  сақталу  мерзімі  және 
дозасы  жазылған  этикеткасы  болады.  Вакцинада  бӛгде  қосындылар,  плесени, 
бӛлшектенбейтін  мақта  тәрізділер,  сасық  иісті  дҧрыс  жабылмаған,  жарылған 
флакондар,  этикеткасы  жоқ  юолғандар,  сонымен  қатар  ашылған  кҥні 
пайдаланылмаған вакциналар жойылады. 
 
Қатер  тӛнген  аймақтағы  жануарларды  вакцинациялауды  сақтандыру  деп 
атайды, ал эпизоотияның бастапқы кезеңдегі - лажсыз вакцинация деп аталады. Бҧл 
екі жағдайда да тек сау малдар ғана егіледі. Бірақ аурудан сау емес шаруашылықта 
жануарларды,  әдетте  алдымен  қан  сарысуымен  егеді,  сосын  12  кҥннен  кейін 
вакцинациямен  егеді.  Вакцинациялау  кезінде  жануарлардың  жалпы  ден-саулығы, 
қоңылығы,  физиологиялық  жағдайы  және  жасы  ескеріледі.  Арық,  дене  қызуы  бар 
малдарды  20-30  кҥн  бҧрын  туғаннан  кейін  және  жануарларды  егуге  болмайды, 
сонымен  қатар  егілетін  вакцинаның  тҥріне  қарай  белгілі  жастағы  тӛлдер 
вакцинацияланбайды. 
 
Вакцинаны  қолдану  нҧсқауында  оның  дозасы,  тәсілі  және  қайталап  егу 
кӛрсетіледі.  Егуге  арналған  шприцтер  және  инелері  қайнатылып  стерильденеді, 
инъекцияның  орны  70
0
С  этил  спиртімен  зардапсыздандырылады.  Мҥмкін  болатын 
поствакциналық  асқынуды  табу  ҥшін  жануарларды  10-12  кҥн  бойы  байқайды.  Бҧл 
кезеңде  зоотехникалық  мамандар  азықты  қҧнарту  шараларын,  жануарларды  кҥтіп-
бағуды жақсартады, сою, топтарға бӛлу және оларды тасымалдауға болмайды. 
 
Қан  сарысуларын  –  биологиялық  ӛндіріс  орындарында  антигенмен 
гипериммундеу  арқылы  жануарлардың  қанының  сарысуынан  алады.  Оларды  емдік 
бағытта  сирегірек  қолданылады,  қан  сарысулары  моно-  би-  поливалентті  болады. 
Моновалентті  қансарысуын  жануарларды  қоздырушының  бір  ғана  штаммымен 
бивалентті  –  екі,  поливалентті  бір  қоздырушының  бірнеше  штамымен 
гипериммундеу арқылы алады. 
 
Қан сарысуының жарамдылығын және сақталуын вакцина сияқты тәсілдермен 
анықтайды.  Терапевтік  тиімділігі  ауру  қоздырушысына  және  оның  уытты 
ӛнімдеріне  енгізілген  антидененің  тигізетін  әсерлігіне  байланысты,  сонымен  қатар 
организмнің қорғаныс кҥшін қуаттандыруында. 
 
Емдік  тиімділігі  байқалмаған  жағдайда  8-12  сағаттан  кейін  қан  сарысуының 
салынған дозаны қайта енгізеді. 
 
Аурудан  таза  емес  шаруашылықта  аурудың  жҧғуы  қауіпті  жануарларға 
сақтандыру  мақсатында,  таза  шаруашылықта  –  азық,  буаз,  ауру  малдарға 

152 
 
вакцинация  қайшылық  кӛрсететін  кезеңде  қансарысуын  қолданады.  Қалыптасатын 
иммунитет енжар деп аталынады және 8-14 кҥн сақталынады. 
 
Гетерогенді  қансарысуын  (12  кҥннен  кейін)  қайта  енгізгенде  немесе  ҧзақ 
уақыттан кейін (2 жылға дейін) анафилактикалық реакция туындауы мҥмкін. Оның 
алдын  алу  ҥшін  алдымен  қансарысуын  аз  мӛлшерде  (1-2  мл)  енгізу,  1-2  сағаттан 
кейін қалған дозасын енгізу ҧсынылады. 
 
Вакцинацияланған  жануарларға  нақты  есеп  жҥргізіліп,  оларға  актілер 
жазылады. 
 
Ӛзіндік бақылау сҧрақтары: 
1.  Ауруды жою жолдары 

жүктеу/скачать 1,94 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: