Бағдарламасы «Биологиялық қауіпсіздік»

83 
 
3)  оң  жақ  жҥрек  қарыншасының  жетіспеушілігінің  әсерінен  жҥрек  қызметінің 
әлсіреуі. Ірі және орта вена тамырларында іркілулер пайда болуы, ал тӛменгі 
бӛліктерде ісіктің пайда болуы; 
4)  кӛкірек  қуысы  қысымының  кӛтерілуі  (ӛкпенің  созылауы).  Қан  вена 
тамырларында  кедергілерге  кездеседі,  соның  нәтижесінде  дененің  тӛменгі 
бӛліктерінде іркілістер білінеді. 
 
Веналық гиперемияның белгілері: 
1)  орны толған гемоглобиннің болуынан гиперемияланған бӛліктің кӛкшіл 
тҥске боялуы; 
2)  сыртқы  ортаға  ыстықты  кӛп  бӛлуіне  (тамырлар  кеңейеді)  және 
жылылық ӛнімнің азаюына байланысты бӛліктің ыстығы тӛмендейді; 
3)  қан  тамырларының  кеңеюінен  және  транссудаттың  бӛлінуінен 
гиперемияланған бӛліктің кӛлемі ҧлғаяды. 
 
 
Веналық  гиперемия  ҧлпалардың қоректеніуін бҧзады,  айқындалу  сатысы  және 
ҧзақтығы  оның  әсерінен  байланысты.  Веналық  іркілу  кезінде  мынадай  ӛзгерістер 
байқалады: 
1)  транссудация  –  қан  тамырлардан  сҧйық  заттар  ҧлпаларға  ағып,  соңынан 
ісіну немесе шеменнің пайда болуы; 
2)  диапедез  –  ҧсақ    қан  тамырларының  кернеуінен  эритроциттердің  ӛтуі  - 
ӛзінше  қан  ағу  (қан  тамырларының  қысымы  жоғарылаудан  ӛткізгіштік 
кҥшейеді); 
3)  стаз  –  қан  айналымының  толық  тоқтауы,  ҧсақ  тамырлары  кеңейіп,  олар 
қанға  толады.  Қан  айналымының  тоқталуы  ҧлпалардың  қорегін  бҧзады, 
тотығу-тотықсыздандыру процессі бҧзылып зат алмасудың қалдық заттары 
организмге  улы  әсерін  тигізеді,  ҧлпаларда  некробиотикалық  процестер 
ӛтеді; 
4)  қан  айналымының  бҧзылуынан  ағзаның  паренхимасы  семеді,  дәнекер 
ҧлпаның ӛсуі, ағзаның тығыздалуына әкеліп соғады. 
     Жергілікті  қан  аздылық  (анемия)  –  кез-келген  бір  ағзада  немесе  ҧлпада  қан 
мӛлшерінің азаюы, кӛбінесе  артериялық  қан  тамырының  тарылуынан немесе оның 
кӛзінің жабылып қалуынан пайда болады. Жергілікті анемияның белгілері: 
1)  анемияға  ҧшыраған  ҧлпа  бозарады,  ӛйткені  капиллярлар  қанға  толмайды 
және  мҥшенің  табиғи  бояуы  кӛрінеді  (кӛз,  мҧрын,  ауыз  қуыстарында 
жақсы байқалады); 
2)  анемиялық  ағзаның  кӛлемі  кішірейеді,  ондағы  қан  мӛлшерінің  азаюы 
есебінен; 
3)  зат  алмасу  процесінің  бәсеңдеуі  мен  қанның  келмеуі  салдарынан 
анемиялық мҥшенің ыстығы тӛмендейді. 
 
 
  Жергілікті қан аздылық мыналарға: 
1)  бітелген немес тарылған артериялық тамырдың кӛлеміне; 
2)  кернеудің тарылу жылдамдығына (жайлап бітелу кезінде анастомоздардың 
қан айналымы қайта қалпына келеді); 
3)  қанмен қамтамасыз етудің әлсіреу ҧзақтығына; 

84 
 
4)  қанмен қоректенудің бҧзылуына, ҧлпаның сезімтал болуына байланысты. 
     Әсіресе ӛмір сҥруге ӛте қажетті мҥшелер қанмен қамтамасыз етудің бҧзылуына, 
ӛте сезімтал (жҧйкелік ҧлпа және сҥйек еті, жҥрек) болып келеді. Ҧзаққа созылған 
анемия ҧлпалар мен мҥшенің жансызданып ӛлуіне әкеліп соғады. 
     Коллатеральді  қан  айналым.  Ағзалар  мен  ҧлпаның  ірі  артерия  қан 
айналымының  кӛзі  бітелгенімен,  шеткі  бӛлік  тармақтарында  қан  орнына  келуі 
мҥмкін.  Егер  коллартериялық  кернеу  саны бітелген  артерия  диаметріне  тең  келген 
кезде, қанмен қоректену тез орнына келеді және веналық қан ағуда қалыптасады. 
     Бірақ  кейбір  мҥшелерде  коллатралдар  жоқ,  бас  миында,  жҥректе,  бҥйректерде, 
талақта,  ӛкпеде,  кӛз  қарашығында  –  сондықтанда  бҧл  мҥшелердің  қан  айналымы 
бҧзылған кезде, жиі некроздар пайда болады 
     Инфаркт  –  ҧсақ  артериялық  кернеуінің  бітелуінен  белгілі  бір  бӛліктің 
ӛліеттенеуі, бҧл әсіресе ҧшты артерияларда кездеседі. Жансызданған бӛлік конусқа 
ҧқсайды.  Ақ  инфаркт  –  ҧлпаларда  қанның  болмауы  –  бҥйректерде,  жҥректе,  бас 
мида,  олар  бозғылт  тҥсті  болады.  Қызыл  инфаркт  –  некрозданған  бӛліктің  қанмен 
толуы, бірақ қан стаз жағдайында болады және зат алмасуды орнына қайта келтіре 
алмайды. Әдетте инфарктар жайылып сіңеді де, оның орнына тыртық пайда болады. 
 

жүктеу/скачать 1,94 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: