Бағдарламасы бойынша жарық көрді Әлтаев А. Наркескен: айтыстар. Астана: Фолиант, 2014. 288 б

262
Үйіңдегі күйеуің босқа жатпай,
Сол ешкіні өсіріп бақпай ма екен.
Жыл сайын пайда тауып он шақтысын
Көршілес ұйғырларға сатпай ма екен.
Түбіт­жүнін иіріп, шәлі тоқып,
Әкеліп иығыңа жаппай ма екен.
Шұрайлы Алатаудың етегінде
«Ешкілі бай» атанып жатпай ма екен.
Сан ғасыр жауыр қылған белімізді,
Азаттық басты қайғы­шерімізді.
Сара қыз, тіліміз де дұрысталар
Өзіміз игерерміз кенімізді.
Машкеевич секілді мешкей байлар
Көтеріп әкете алмас жерімізді.
Құдайым азаттықтан айырмасын
Кеңпейіл Қазақ деген елімізді.
Жиырмаға енді қадам басқаныңда
Азаттық – толғап айтар дастаным да.
Арыстардың қинаған ғазиз жанын
Тағдыр бар ата тарих астарында.
Туған жерге көметін уақыт келер
Кенесары хандардың бастарын да.
Сүйектері шашылып жатқанменен 
Рухы Астанамның аспанында.
Атпасын ешкім бізге оғын тағы,
Қазағым, түгенделер жоғың тағы.
Хан Кене кең даламды қорғап өткен
Бас болып сарбаздарға соңындағы.
Есіл ер аласұрып бұлқыныпты
Қасқырдай ақ патшаның торындағы.
Абылай, Кенесары армандарын
Бүгінгі Елбасымыз орындады.
Тәуелсіз, әлем білген Қазақ елі,
Көк байрақ құламасын қолыңдағы.

263
Уа, Қазағым! Қазағым!
Төгейін жырдың ғазалын.
Асанқайғы атам айтқандай:
Еділ бол да, Жайық бол,
Ешкімменен ұрыспа,
Қос қолың жетсін ырысқа.
Беделің бірдей болсыншы
Батысың менен Шығысқа.
Қазтуған атам айтқандай:
Тұлпарға тайың тең болсын,
Жарлыңыз байға тең болсын.
Алаң да алаң, алаң жұрт,
Керегесі елдің кең болсын!
Түркінің жұрты бірігіп,
Бірі етек, бірі жең болсын!
Сүйікті Қазақстаным
Әлемнің көшін бастайтын,
Байлығын жатқа шашпайтын,
Басынан дұшпан аспайтын,
Құт­берекесі қашпайтын,
Тәуелсіздігі баянды,
Бақ құсы қонған ел болсын!
Доспамбет бабам айтқандай:
Еркелей аққан Есілден 
Ат салмай өтер күн бүгін.
Еңсесі биік ақ орда 
Еңкеймей кірер күн бүгін.
Қарағай тамыр қазағым,
Өркендей берсін тірлігің,
Қанамасыншы кіндігің.
Бір ғасырға бергісіз
Еркіндіктегі бір күнің.
Ақ пейіл Алаш баласы,
Нығая берсін бірлігің!

264
Шалкиіз жырау айтқандай:
Саздауға біткен қара ағаш
Жұртыма сайғақ болғанда,
Қоғалы көлдер, қом сулар
Ұлтыма қоныс болғанда,
Бір сәтке назар салайық
Тағдырлы, қиын жолдарға.
Ақмола бекінісіне 
Ойрандап орыс толғанда,
Қараөткелдегі қалың ел
Теперіш көріп солғанда,
Қасқайып шыққан Хан Кене
Айналып асыл қорғанға.
Пушкаға қарсы ұмтылды
Қылышын сермеп торларға.
Армандап кеткен бұл күнді
Иілмей «орыс – орманға».
Қайғысын айға ақтарған
Абадан қасқыр секілді
Ішіне құса толғанда.
Хан Кене сарбаздарының 
Тамырдан аққан қаны бар
Осы өңірдегі орларда.
Сондықтан да, ағайын,
Азаттық құсы қонғанда
Үйі жоқ қазақ болмасын,
Жері жоқ қазақ болмасын
Тәуелсіз заман болғанда.
Ақтамберді атам айтқандай:
Төрткүлден ошақ қаздырып,
Төбелден бие сойдырып,
Тәуелсіз бидің кеңесін
Бізге де құрар шақ келді.
Ұлдарың болсын ұлықты,
Қыздарың болсын қылықты.
Ерлерім болсын несіпті,
Аналар болсын бесікті.

265
Билерім пара алмаса,
Шенеунік, әкім­қаралар 
Жемқорлыққа бармаса.
Өкіметтегі дөкөйлер
Қазақшаға келгенде
Алдына кісі салмаса.
Мұғалімдердің айлығы
Министрлермен тең болса.
Депутаттардың айлығы
Дәрігерлерден кем болса.
Жетімді жатқа сатпаса,
Жесірге қайғы батпаса.
Қарттарым күйсіз болмаса,
Жастарым үйсіз болмаса.
Жерге де қазақ ие боп,
Кенге де қазақ ие боп,
Кең жайлау толса түлікке
Сауғаның түйе, бие боп.
Бұйырып кен мен мұнайым,
Жарылқап жатса Құдайым,
Осынша берген дәулетті 
Көтеріп тұра алар ма екенбіз?!
Үмбетей жырау айтқандай:
Кетеген болса түйең жау,
Тебеген болса биең жау.
Әлиев, Храпуновтай
Алаяқ болса күйеу жау.
Нашақор болса ұлың жау,
Жезөкше болса қызың жау.
Ата­ана сыйлай алмаса,
Безбүйрек болса келін жау.
Алғаның жаман болса егер
Болмайды одан жақын жау.
Білімсіз ұстаз, дәрігер жау,
Жемқор болса әкім жау.
Абай мен Махамбеттерше
Ел мұңын айта білмесе
Дарын да болса ақын жау.

266
Тәуелсіздікті алғаның –
Ғарышқа соқпақ салғаның.
Тәуелсіздікті алғаның –
Арыстарын алаштың 
Қайтадан ақтап алғаның.
Тәуелсіздікті алғаның –
Есілге келіп ел болып, 
Астана – шаһар салғаның.
Тәуелсіздікті алғаның –
Елшілердің сәлемін 
Еңкейтіп қабыл алғаның.
Жиырма жылда болғандай
Сан ғасыр күткен арманың.
Баянды болып бақытың,
Мейірімі жаусын Алланың!
 
Сара:
Жөн еді бұл сөзіңді естімеген,
Өлеңді төрт күн ойлап, бес күн өрем.
«Ешкі берем, күйеуің бағад» деген
Сөздерің қызық екен кескілеген.
Тойында нағашысы сыйламап па ед
Ақанның Құлагерін кескіні ерен.
Бір тай атамайсың ба сол секілді,
Жиенді қайтармасаң да бестіменен.
Қаптатып көп ешкіні неғылайын
Мүйізімен киіз үйді тескілеген.
Тәп­тәтті, тай мінетін жиеніңді
Қайтара салмақсың ба ешкіменен?
Сарыарқа – бабалардан қалған далам,
Ақын ба сені мақтап толғанбаған?
Естілердің жүрегін жаулағансың,
Ессіздер ғана мұны аңғармаған.
Шетелден келіп кеткен шекпендіден
Ішегін тартып кетпеген жан қалмаған.
Күн сайын ажарланып жатыр деген
Дабысың бар әлемге барған далам.

267
Астана ауысқанда Алматыдан
Құшағына қара көз толған қалам.
Мұнарасы тіресіп бұлттарменен,
Алланың нұры көктен тамған қалам.
Әр қазақ баласына сен ыстықсың
Шаңырақтай ұлына шалдан қалған.
Шетелден де жыл сайын әншілер кеп
Өзіңе айтылмаған ән қалмаған.
Жарты әлемді жаулаған Шыңғыс хан да
Ордасын осы жерге армандаған.
Қазақтың маңдайына бұйырып тұр
Талайлар көз қадаған арман далам.
Шыңғыс ханның жетпеген арманына
Жетіп тұр Нұрағамдай талғамды адам.
Мекендеп Сарыарқадай мақпал белді,
Күмбірлеп күн астында сақтар желді.
Кешегі ғұннан шыққан Еділ бабам
Шекарасыз билеген, шапқан жерді.
Түркінің туын ұстап Күлтегіндер
Еуразия құрлығына қаққан белгі.
Мысырдың мысын басып тұрған жоқ па
Еске алсаң Бейбарыстар жатқан жерді.
Жәнібек, Керей хандар заманында
Ауыздықпен суарған ақтангерді.
Үш жүздің басын қосып хан Абылай,
Үш жүздің батырларын саптан көрді.
Азаттық деп алысқан хан Кенені
Алты алаш алты құлаш аттан көрді.
Тоқсан бірде тәуелсіз таң атқанда
Ұлтымыз Нұрағаңды тақтан көрді.
Азаттық Астанасын саламын деп
Арқаға ауысқанын мақтан көрді.
Табалай бермей елдің жетістігін,
Бағалай білген дұрыс аққан терді.
Төбел бие сойдырып той тойлайтын
Күн осы арман еткен Ақтамберді.

268
Тарихтың тарауына таңба басқан
Қазақтың күнін Алла хақтан берді.
Тұлпар мініп, қолына ту ұстаған,
Ел едік батырларын ұлықтаған.
Ұлдары сауыт киіп ел қорғаса,
Қыздары қолдарына гүл ұстаған.
Сайыпқыран сақтардың сарқытымен
Тарихтың тағылымын ұмытпаған.
Қазақпын, бостан елмін бақ дарыған,
Азаттық ауасымен тыныстаған.
Әманда ән салып жүр домбыра ұстап,
Құдайым ұстатпасын қылыш саған.
Қонсын кеп ақ ордама бақыт құсы,
Болсын тек бейбіт өмір, тыныш заман.
Аманжол:
Қыз едің өлең сөзге тартынбаған,
Дауысың ана қаздай қаңқылдаған.
Мырзатай, Өмірзақ пен Сейіт ағамдай
Әйгілі ғалым болсын алтын балаң.
Фариза, Асанәлідей дарын болсын
Есімін ардақтаған жарқын ғалам.
Жүрсін мен Несіпбектей ақын болсын
Поэзия көгінде жарқылдаған.
Бекболат ағамыздай әнші болсын
Дауысы күн астында саңқылдаған.
Ешкіні қомсынсаңыз тай берейін
Шапқанда аламанда алқынбаған.
Ұлың сұңқар, ал тайы тұлпар болсын,
Құс қанат Құлагердей қарқындаған!
Уа, Қазағым! Қазағым!
Төгейін жырдың ғазалын,
Тәуелсіз мынау заманда
Тапталмау үшін табанға
Әкімдердің міндеті:

269
Ешқашан пара алмаса,
Жемқорлыққа ұрынып,
Сыбайлас болып қалмаса.
Тендерден түскен қаржының
Қалтаға жартысын салмаса.
Жеке кәсіпкерлердің 
Аяғынан шалмаса.
Кешегі Құнанбайлардың
Жақсы істерін жалғаса.
Осал әкімдер жоқ емес,
Кулагиндей қулар бар
Отыз жыл әкім болған соң
Май басып кеткен жамбасын.
Парламентке енді бармақшы 
Қауындай қылып нән басын.
Жақсы әкімдер де жоқ емес
Алтынға теңер нар басын!
Астанада Имекең,
Қарағандыда Серік бар,
Маңғыстауда Қырымбек,
Шығыстағы Бердібек,
Батыста Ізмұқамбет бар,
Осы әкімдерден үлгі алып, 
Өзгелер биік самғасын,
Еңбектенуден талмасын.
Елбасы сенім артқан соң
Ғұмырын елге арнасын.
Ұмытпай жүрсін әрдайым
Ел­жұрты менен Алласын!
Парламентіңнің міндеті:
Дұрыстап заңды шығару
Көтерер заман талабы.
«Жеті жарғыны» жазғандай 
Көзінің болсын қарағы.
Ал біздің Парламентіміз
Өкімет пенен билікке
Қолбала болып барады.

270
Ақыры өздері тарады,
Халық та соны қалады.
Тақауда сайлау болмақшы,
Жаңа Парламентіңе
Мәжілісте ұйықтап қалатын
Маубастар барып жүрмесін.
Қазақшаны қақпайтын,
Телебайқауда ән салып
Өнердің құнын таптайтын
Тәңірберген, Бақыттай
Дәубастар барып жүрмесін.
Келесі жылы, ағайын,
Депутаттарың мықты боп,
Шығарған заңы құтты боп,
Үш билігіміз теңесіп 
Қазақстаным гүлдесін!
 
Аналарымның міндеті –
Әлдилеп бесік тербету.
Ұлдарымыздың міндеті –
Рухты болып ержету.
Қыздарымыздың міндеті –
Ибалы болып бойжету.
Әкелерімнің міндеті –
Ұрпаққа үлгі көрсету.
Алтау ала болмайық, 
Ауыздағы кетеді.
Төртеу түгел болайық,
Төртеу түгел болайық,
Төбедегі келеді.
Кешегі абыз бабалар
«Осындай болшы» деп еді.
Бірлігің болса, қазағым,
Құдайым өзі береді!

271
АМАНЖОЛ ӘЛТАЙ МЕН 
ДИДАР ҚАМИЕВ
Д.А. Қонаевтың 100 жылдығына арналған айтыс.
Алматы. 2012 жыл
Аманжол:
Сарыарқа сәлем жолдап атпал белден,
Тілдестім Жетісудай мақпал төрмен.
Сағынып Алматымды келіп тұрмын
Елорда, Есіл тулап аққан жерден.
Ұлтқа өлең жолдаған ұлың едім
Өнердің арқасында Хақтан берген.
Ал енді «Ақжолтайлап!» көсілейін
Ай тұяқ арғымақтай сақтар желден.
Болат тұяқ бүркіттей серпілейін,
Самғаса қос қанаты аспан керген.
Абадандай жортайын ай астында,
Соқпағын тыңнан салып, ақ қар көрген.
Бас иіп, ардақ тұтып амандастым
Алатау төріндегі асқарлы елмен.
Өсірген қазақтағы сан дананы
Кім білмес Алматыдай паң даланы.
Гүл жайнатып 43 қала салған
Дінмұхаммед атамыз хан бағалы.
Шаһарлардың сұлтаны Алматы еді,
Сүйсіндіріп, таңғалдырған таң жамалы.
Алматының жетпесек бағасына­ай,
Екі Алатау бермейді Алла тағы.
Қонаев салған қала, аманбысың,
Қазақтың алтын орда, арда бағы!
Сақ пен Ғұн тамырдағы қаны текті,
Ғаламға түркі қаған әмір етті.

272
Жоңғар менен қалмақтан қорғап қалған
Бір Алла Абылайды алып етті.
Ел болып үш жүз жылын тойламадық,
Хандықтың ұлы жолын салып өтті.
Кешегі Алаштағы Әлихандар,
Ол да көсем еді ғой жаны текті.
50 жыл ел басқарған Дінмұхаммед
Ел басшысы болатын қабілетті.
Қазақ деген халықтың қамын ойлап,
Осынау тұлғалардың бәрі де өтті.
Димекеңнің жыр тойы құтты болсын
Жұртына пана болған ғаділетті.
Біз оңай жеткен жоқпыз азат таңға,
Талай мәрте соғылған қанат жарға.
Мың өліп, мың тірілген халық едік,
Қарасақ тарихтағы парақтарға.
Аштықтан талай қазақ қырылмап па ед,
Малыңды Голощекин санатқанда.
Қазақ қайта жылаған Колбин келіп,
Боздақтарды итіне талатқанда.
Дінмұхаммед атаның жақсылығын
Айту керек азаттық таңы атқанда.
Қазақты енді басқа ұлтқа билетпе деп,
Мың бір тілек айтамын Жаратқанға.
Шыққанда тәуелсіздік шың басына,
Қараймын Димекеңнің тұлғасына.
Қанағаттың мектебі – Димаш атам,
Алланың нұры түскен бір басына.
Жеребе екеумізді тауып беріп,
Жекпе­жекке шығарды­ау сауыт беріп.
Өзім өскен желінің құлыны едің,
Қасыма қосылдың ба шауып келіп?!
Ағам не айтады деп отырсың­ау,
Жаутаң­жаутаң қарайсың қауіптеніп.

273
Кавказдың би билейтін жігітіндей
Сол жағымда отырсың жарық беріп.
Ал енді тізгін бердім, сен сөйлеші,
Тіліңнен саумал өлең сауып беріп.
Дидар: 
Әужеке, барады ғой шырқап үнің,
Сізге де болмады ма бір қадірім.
Тау халқының киіміне ұқсайды деп,
Шапанымды тартасыз жұлқа бүгін.
Кавказдың бауырына жіберсең де,
Қазақтың топырағында тұр тамырым.
Шешеннің киіміне ұқсаса да,
Қазақ әнін тұрады шырқап үнім.
«Казбек» деп аталатын шыңы бар ғой
Олардың Кавказ дейтін дүр тауының.
Ал маған Сарыарқада тұғыр болып,
Қасқайып Бұғылы мен тұр Тағылым.
Сондықтан тау халқымен шатастырма,
Қаракесек Арғынның ұрпағымын.
Казбектің бауырындағы шешен емес,
Қазыбектей шешеннің жұрнағымын.
Мына той талай жанды қонақ қылды,
Ақындар суырсын деп талап қылды.
Дауысымыз жаңғырып естілмеуде,
Осылай ісімізді олақ қылды.
Әкеліп Балуан Шолақ сарайына,
Ақындардың үнін де шолақ қылды.
Дүние, көрмесем де баяныңды,
Айтайын алдарыңа баяғы үнді.
Бұл айтыстың талабы өте күшті,
Ешбір ақын білмеді аянуды.
Келейін деп жүр едім дайындалып,
Бір жағдай тежеді ғой баяу ұлды.
Он екі мүшем түгел қарсы болып,
Барма деп үмітімді зая қылды.
18­302

274
Басым да бірден басын ала қашты,
Осылайша айтыстан ой арылды. 
Аузым да жұмған аузын ашпай қойды,
Қатырып айтамын деп қай әніңді.
Екі қолым көтерді екі қолын,
Ұстамаймын домбырадай таяғымды.
Өкпемде өкпе артқан соң, өлең сұрап
Білмедім кімге алақан жаярымды.
Жүрегімнің жүрегі ұшып кетіп,
Баяғыдай соға алмай, баяу ұрды.
Бүйрегім де бүйрегін бұрмай қойып,
Көбейтті көнілдегі қаяуымды.
Әйтеуір ешбірі де бағынбады, 
Қайсысына айтсам да қай әмірді.
Ақыры ешбіріне құлақ аспай,
Тартынып келіп тұрмын бар айылды.
Бұл айтыстың сиқыры бар еді ғой
Көлікті қып жіберер жаяу ұлды.
Қайтарда джиптың газын басасың деп,
Алдап­сулап әкелдім аяғымды.
Ағасын мына Дидар қош көреді,
Болған соң осы айтыстың өскелеңі.
Бұл келеген ақындардың барлығы да 
Ермановтай маршалдың әскері еді.
Жаңа шыққан Мейірбек – жас лейтенант,
Әлі де ұға қоймас ештеңені.
Жандарбек пен екеуміз – жас капитан,
Ағасы, білесіз ғой беске мені.
Балғынбек пен Бекарыс майорлар ғой,
Бірін­бірі әрдайым дос көреді.
Сіз болсаңыз айтыстың полковнигі,
Бұл жағдай түсіреді еске нені.
Бас полковник Әлтаев ағасына
Жас капитан Қамиев честь береді.
Бірақта бұл айтыстың шарты басқа,
Дей алмаймын шеніңді ескереді.

275
Сіз айтыста кәрі арлан болған кезде,
Бауырың жаңа шыққан жас бөрі еді.
Қанша жерден полковник болсаң­дағы,
Бұл Дидарды демегін дес береді.
Аманжол: 
Сыбанып шыққаннан соң білегіңді,
Үрей басып жүрмесін реңіңді.
Дидаржан, толғап­толғап айтып кеттің
Димекеңнің тойында тілегіңді.
Аяғыңды тыңдасаң сүрінесің,
Тыңдай біл ақылың мен жүрегіңді.
Құрметті Жүрсін деген маршал аға,
Мынаның екпінді екен аршыны, аға.
Дидар деген молодой капитаннан
Полковник рапорт алсын, аға.
Қылышты қынабынан суырғандай
Ақындар тыңнан соқпақ салсын, аға.
«Ақындар жаттап алад» деген сөздер 
Бұдан былай ұмыт боп қалсын, аға.
Ақиық сар даланың қыраны едім,
Қанат жайып көрейін қаршығаға.
Өзің еккен бақшаның көк терегі,
Көрініп тұр көңіліңнің көктегені.
«Полковник Әлтаев» деп сәлем бердің,
Онымен меңзеп тұрсың көпке нені?
Өзіңдей КГБ­ның капитаны
Алтынбекті тауға алып кеткен еді.
Капитандар киллер боп кеткен заман,
Алатау содан бері кектенеді.
Әйгілі полковник Каддафидің 
Түбіне капитандар жеткен еді.
Мақтамен бауыздағандай мақтап­мақтап, 
Итере салмақсың­ау шетке мені.
Ал ендеше айтысып мен көрейін, 
Төбемнен тастасаң да Көктөбені.

276
Қазағым, кем де емессің сүйікті ұлдан,
Ерлерменен қашанда биік тұлғаң.
«Полковник» деп көтердің шенімді сен,
Пейіліңе рахмет сый ұқтырған.
Полковник болса да батыр Баукең,
Генерал, маршалдардан биік тұрған.
Ерлерім ел сенімін ақтаса екен,
Қашанда ақиқатты жақтаса екен.
Шын генерал – Сағадат, Тоқтар, Мұхтар,
Солардай ерлігін ел мақтаса екен.
Шатасып Жаңаөзенде генералдар,
Өз халқына өзі оқ атпаса екен.
Мусаев, Әлиевтей қашып кеткен
Жалған генералдардан сақтаса екен.
Сөйлетсең тарих деген қарт абызды,
Алдыңа ашып салар картаңызды.
Кешегі «сексен алты» желтоқсанда
Қанатқан темір күрек арқамызды.
Жаңөзен оқиғасын естігенде,
Ауырып ел жүрегі, арпалысты.
Генерал, сержанты бар, майоры бар
Жаңаөзенде оқ атып, қан тамызды.
Өз әскері өз елін қойдай қырса,
Апыр­ау, кім қорғайды алты арысты?!
Ұлтыңның тілі емес пе ақын деген,
Ұлтыңның рухы ғой батыр деген.
Жүрегі қырық жамау қазағымды,
Ағалар, кім түсінер жақын сенен?
Халықты тоқтатпайды мылтықпенен,
Халықты тоқтатады ақылменен.
Дидар: 
Түлеген Сарыарқадай хан тұғырдан 
Жансыз ғой елді өлеңге тәнті қылған.
Полковникті құртқандар капитан деп,
Дауысыңыз естілді ғой алты қырдан.

277
Шетке мені итере салмақсың деп,
Сескенемін осы алған қарқыныңнан.
Мен сізді арлан ғой деп елестетем,
Апанға тығылмауды шарты қылған.
Төбелессіз бола ма той болған соң,
Аулақпын сондықтан да тартынудан.
Оның бәрі бірақ та әзілім ғой,
Қайтесіз қасыңдағы қорқып ұлдан?
Әніңменен сыйласып айтыса бер,
Алайын деп отқам жоқ алқымыңнан.
Балтырыңды қанатып не көрінді,
Інің боп сүйеймін ғой қолтығыңнан.
Алдыңда «бауырым» деп мәпеледің,
Өзімнің өнердегі көкем едің.
Көктөбе тастасаң да төбемнен деп,
Білмеймін сосын қайда жетеледің.
Мен сізге ондай қылық танытпаймын,
Білемін ғой бауырға не керегін.
Төбеңізге Көктөбе тастамаймын, 
Керісінше төбеме көтеремін.
Әужекеңнің білемін мен де сырын,
Дейсіз ғой оңайлықпен жеңбес інім.
Қазақтың бас ақыны атандыңыз,
Жоқ екенін білемін теңдесінің.
Полковниктің барлығын мақтадың ғой,
Айтайын әңгіменің мен де шыңын.
Капитан да, ағасы, осал емес,
Олардың ұмытпайды ел де есімін.
Ұлы Отан соғысында ерлік қылған
Капитан Әбдіровтың жерлесімін.
Жанымда ағам барда демаламын, 
Бұндайда тынысымды кең аламын.
Айтыстың атаманы өзің едің,
Ағасы, жете қоймас саған әлім.
Әй, бірақ «Ақыл – жастан» деген бар ғой,
Қасына жайғасайын мен ағаның.

278
«Атаманның ақырын» көріп пе едің,
Соны айтып тұяғымды тең аламын.
Полковниктер соңында жеңіледі,
Айтуға жетеді ғой оған арым.
Сондағы бас кейіпкер осында отыр
Өзі болып қазыда төрағаның.
Сондықтан полковникпін демей­ақ қой,
Осылай зәреңізді мен аламын.
Онсыз да түсіндіңіз деп ойлаймын
Атаманның ақыры не боларын.
Жақсы өлең шыға ма екен жан қысылмай,
Жырыма қалмаңыздар ал тұшынбай.
Қазаққа қырық қала салып кеткен
Көрінер Димекеңнің даңқы шыңдай.
Тойында дүбірлеген нар атамның 
Кетпеспін теңіз­жырдан тамшы ұсынбай.
«Қырықтың бірі – Қыдыр» деген сөз бар,
Келе жатқан жақсылық жаршысындай.
Сол қырықтың біреуі – осы Алматы,
Алаштың асығының алшысындай. 
Алыстан менмұндалап көз тартады
Қыдырдың қадап кеткен қамшысындай.
Кезекті Дидардайын інің алды,
Ағамен кез болғанда бүгін әлді.
Шенімді айтып сөйледің бір азырақ,
Халық та қыран­топан күліп алды.
Бұл күнде бәрін шешед тек көкелер,
Мұныңды Дидар інің біліп алды.
Демеп жүрер көкесі болғаннан соң,
Жандарбек Жас Отанға кіріп алды.
Осында кей ақындар айтыстағы 
Жақсы қызмет көлігін мініп алды.
Менің де ағам, көрдіңдер, полковник,
Қасқайып дәл жаныңда тұрып алды.
Әужекеңнің бойында дауыл ма жыр,
Қасыңда Дидардайын бауыр да жүр.

279
Шеніңмен мақтанбаңыз бостан­босқа,
Тиеді көңіліме ауыр қазір.
Жұрттың болса көкесі көмектесед,
Оны да біледі ғой қауым қазір.
Менің ағам полковник болғанменен,
Бауыры күзетші боп ауылда жүр.
Аманжол:
Қонайдың шөбересі алып болған,
Маңдайы шұғылалы жарық болған.
Алдына көмек сұрап барған адам
Шапағат, қайырымына қарық болған.
Көп бастықтың байлығы – ақша, алтын,
Димекеңнің байлығы халық болған.
Әркім өз заманында хандық құрар,
Ақылы жеткенінше жарлық қылар.
Димекең төрт бөлме үйге сыя білген,
Ал қазір төрт қабатты үй тарлық қылар.
 Бағынышты болғанмен заманға адам,
Тура жолдан таймайды табанды адам.
Димекеңе бұлт болып үйірілген
Колбинді қоқаңдатқан қабан заман.
Жендеттер үйін келіп тінтігенде 
Заңсыз алған артық жіп таба алмаған.
Құдығынан су ішкен кейбір жандар
Тар кезде ши жүгіртіп жамандаған.
Жеке автокөлігі болмаса да,
Жетімге көмектесіп, алаңдаған.
Тарихта кемшіліксіз тұлға болмас,
Асқақ тұр, Димаш ата, бағаң маған.
Мұхиты Димекеңнің байтақ ақты,
Иман Әбілхаятын шайқамапты.
Партбюрода отса да иманды ойлап,
Ішінен Құран сөзін қайталапты.
Қалды Миша келген соң қиқар заман
Асыл ерді тағынан тайғанатты.

280
Үйін тінтіп, аларып, шүйліккенмен,
Ешкім оған «жемқор» деп айта алмапты.
Ішінен «Алла» демей, «ақша» дейді,
Байқасаң бүгінгі көп бай, манапты. 
   
Өмірдің таусылғанда қағанағы,
Қайықтар қаңтарады жағадағы.
Димекеңнің қасында ел басқарған
Ұлтымның аз болмаған паналары.
Хрущевке жасқанбай қарсы шыққан
Қазақтың Тәшеновтей қара нары.
Ілияс, Өзбекәлімен руханияттың
Ешқашан ортаймаған сабалары.
Жас кезінен жетелеп Нұрсұлтанды,
Әуелі Дінмұхаммед бағалады.
Алматыны жайнатып гүлдендірген, 
Аман бол, Кеңес аға арадағы.
Димекеңнің тұсында ел басқарған
Қазақтың, міне, осындай ағалары.
Сауытты сайлап киген сөредегі,
Ұл едім тұлпар мінген төбедегі.
Адырнаны тартқанда ән салатын 
Мен деген – ақ қауырсын жебедегі.
Кей сәтте өзін­өзі бағаламай,
Қазағым сүндетсізді жебеледі.
Алтын жұлдыз тағардай Терещенко,
Апыр­ау, бітіріп ед неменені?
Мысалы, «Еңбек ері» деген атақ 
Зимановқа берілу керек еді.
Алтын жұлдыз тағуға лайық тұлға
Асанәлі ағамыз керегелі.
Қасыңда жүрген кезде бағалай біл,
Қазағым, тау тұлғаңды кемедегі.
Сырластық Алатаудың жағасында,
Білесің Аманжолдың бағасын да.
Күзетші, жұмыс жоқ деп жүре берсең, 
Жарылқап тастамайды­ау нағашың да.

281
Шымкенттің ГАИ­іне капитан боп,
Жұмысқа, Дидар інім, барасың ба?
Алты айда машина мен үй аласың,
Қолыңа ала таяқ аласың да.
Содан кейін үй болып үйленесің,
Шымкенттің бір сұлуын аласың да.
Өзбектің «КамАЗ»­дарын тоқтатасың
Ташкент пен Астананың арасында.
Жемістің көкесі боп жатпайсың ба,
Қарын сипап Арыстың жағасында.
Содан кейін өзің біл, айналайын,
Ауылға қайтасың ба, қаласың ба?
Көнбесең Шымкентке бар дегеніме,
Иланбасқа шара жоқ дегеніңе.
Таможник бола ғой онда, інім,
Капитан боп Қорғастың кеденіне.
Үш айда Көктөбеден үй аласың,
Күн сайын ақша толар шелегіңе.
Салық салып тұрасың 300 доллар
Қытай жақтан жүк тасып келгеніне.
Ойланатын боласың содан кейін
Жүрсіннің «айтысқа шық» дегеніне.

жүктеу/скачать 1,28 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: