Бағдарламасы бойынша жарық көрді Әлтаев А. Наркескен: айтыстар. Астана: Фолиант, 2014. 288 б

Қазақстан Республикасы Мәдениет министрлігі 
«Әдебиеттің әлеуметтік маңызды түрлерін басып шығару» 
бағдарламасы бойынша жарық көрді
Әлтаев А.
Наркескен: айтыстар. – Астана: Фолиант, 2014. – 288 б. 
ISBN 978-601-7568-92-4
 
Бұл жинаққа Алаштың аяулы ақыны, ҚР Жазушылар 
одағының мүшесі, «Дарын» мемлекеттік жастар сыйлығының 
иегері, Қазақстанның еңбек сіңірген қайраткері, филология 
ғылымдарының докторы, профессор Аманжол Әлтаевтың ай­
тыстары топтастырылды. Киелі сахнада бағы мен бабы қатар 
шауып, сәні мен әні келіскен сырбаз ақын дүбірлі додаларда 
наркескендей өткір тілімен қоғамдағы келелі мәселелерді қозғап 
қана қоймай, ұлттық рухты асқақтатып, халқына деген ыстық 
махаббатын жырларына арқау еткен.
Кітап жырсүйер қауымға арналған.
ISBN 978-601-7568-92-4
 
УДК 821.512.122-1 
ББК 84(5 Қаз)-5 
    Ә 55 
Ә 55 
  
© Әлтаев А., 2014
© «Фолиант» баспасы, 2014
УДК 821.512.122-1 
ББК 84(5 Қаз)-5 

3
ӘСЕЛХАН ҚАЛЫБЕКОВА МЕН
АМАНЖОЛ ӘЛТАЙ
Абай Құнанбайұлының 150 жылдығына арналған айтыс. 
Семей облысы, Қарауыл. Тамыз, 1995 жыл
Әселхан:
Жүйріктер алқынбайды шапқанда өрге, 
Бет жудым мөлдіреген мақтан көлге. 
Әулиелі жерден кеп сәлем бердім
Ақынның әулиесі жатқан жерге.
Әріптес мына Аманжол ұлмен жасты, 
Жыры бар ерітетін қара тасты. 
Амал жоқ анасымен шығып қалды, 
Бұраң бел, табылмастан қиғаш қасты. 
Қадамың, Аманжолжан, құтты болсын, 
Анаңыз ақ тілекпен шашу шашты.
Қазағым, ғұрпың менен салтың күшті, 
Әдетін ұмыттырған салқын нұсқа. 
Өзіңнің өзегіңді жарып шыққан 
Ұлын да енді ұят, нарқыңды ұқты. 
Қазақты арқаңа бір көтердің­ау, 
Киелі, қасиетті хан Шыңғысты.
Бір саты қазақ алға өрлеген той, 
Баласы алты алаштың терлеген той, 
Мейірім жүйткіп шапқан желдей есіп, 
Аспан­жерді дүр шаттық кернеген той. 
Бір емес, үш кемеңгер дана тапқан 
Біздердей қасиетті елменен той. 

4
Бұрайын әріптеске аттың басын, 
Демесін Әселхан кезек бермеген той.
Аманжол:
Бір сәлем қалың елім, ардағыма, 
Таралған тоқсан шөлдің тармағына. 
Алашым, қара орманым, аманбысың, 
Ас берген ұлы Абайдың әруағына.
Шапқанда боз даламның бауырынан, 
Тұлпардың тер ағады сауырынан. 
Қыз беріп Құнанбаймен құда болған
Кеп тұрмын Алшынбайдың ауылынан.
Көтеріп әр тұғырға әр асылын, 
Табанға таптатпаған Алаш ұлын. 
Ордалы Ұлжан ана ауылының
Үкілеп топқа қосқан баласымын.
Алыптың ағылғанда бұлақтары, 
Сусындар талай халық жырақтағы. 
Қазаққа құт әкелген Абай ата, 
Әруағың риза болсын жұмақтағы.
Ұлы Абай, өлеңіңмен ержетіп ем, 
Жасымнан ақ бесіктей тербетіп ең. 
Түлеткен Телқарасын қарт Шыңғыстың
Мен бүгін шаттық көрем келбетінен. 
Тойыңа хакім ата сауын айтып, 
Сұраймын сүйіншімді жер бетінен.
Алысқан мыңмен жалғыз батыр Абай, 
Патшасы өлең сөздің – ақын Абай.
Әлемге қараша үйден есік ашқан, 
Бір сырлы, сегіз қырлы хакім Абай.
Тірліктің түсінгенге тірегі – Абай, 
Білімнің бес қаруы, білегі – Абай. 

5
Аллаша атын айтқан мұсылманның 
Дем беріп жүрегінде жүреді Абай.
Дамылсыз талай ғасыр соғатұғын
Қазақтың лүпілдеген жүрегі – Абай.
Өлеңім – қасиетім қанымдағы, 
Өлеңім – ақ жалауым арымдағы. 
Арқаға Қазығұрттан керуен тартқан, 
Армысың, асыл апам, жанымдағы!
Жидебай жыр жайлауым, өрім еді,
Қарауыл алтын көмбем, төрім еді.
Жан апа, мына сіздің қасыңызда 
Шыңғыс тау аласа боп көрінеді.
Елімнің мынау тойға жиылғаны, 
Бәрінің жалғыз Алла сыйынғаны. 
Көрейін апамменен қапталдасып, 
Ол рас, ару қыздар бұйырмады.
Шипалы өлеңіңмен жанды емдейсіз, 
Менің де жүрегіме нәр бергейсіз. 
Көрейік тылсым жырмен бір сырласып, 
Жан апа, тақияма тар келмейсіз.
Байқалсын Қара Ертістей тасуыңыз, 
Бұл тойда мүмкін емес жасуыңыз. 
Алланың ақ нұрындай болсын дедім 
Ана боп маған шашқан шашуыңыз.
Әселхан:
Жырларың керім екен, бәрі ғажап, 
Қарағым, шырқайсың­ау, үнің азат. 
Рахмет ықыласыңа маған деген, 
«Белін бу болар ұлдың» деген қазақ. 
Қанша жыл алтынымыз жез болғаны, 
Қанша жыл жібегіміз бөз болғаны. 

6
Шындықты көкірегіне тұншықтырып, 
Ерлерім екі сөйлеп, ез болғаны.
Тартады бөрі етектен бағы ұшқанды, 
Найзасы қақ бөлініп, намыс қалды. 
Міржақып, Ахмет, Мағжан, Шәкәрімдей
Аңырап кеше таптық арыстарды.
Қамы үшін қара бастың алаңдадық, 
Жан үшін төзіп бақтық, амалдадық. 
Қарадан хан боп туған Құнанбайды, 
Қажыны қорықпастан жамандадық.
Айып па есіне алса бүгін елі, 
Жан­жаққа ойы құрғыр жүгіреді. 
Сұлтанбек, Тұрар, Сәкен, Ілияс, Бейімбет
Көлденең көк аттының бірі ме еді?!
Жарқырап маңдайлары артық туған 
Еді ғой Абайымның інілері.
Жазылмас қалды қанша жанда күйік, 
Әкелді бостандықты Құдай иіп. 
Алашым атқа мініп, той тойлап жүр, 
Аңсаған азаттығы қолға тиіп.
Қаны бір бабасы мен бабалары, 
Жаны бір ағасы мен аналары, 
Пердесін жалғандықтың сырып тастап, 
Көрісті көк түріктің балалары.
Біздіңше, бұл тойдың жоқ баламасы, 
Ханның да, қараның да бар аласы.
Көңілді көкке карай жетелейді 
Абайдың аппақ болған сағанасы.
Шаттық пен қанаттарым еркін самғап, 
Шарқ ұрып келе жатыр шағаласы. 
Алашым, бүгінгі бар қиындығың – 
Бостандық отауының садағасы.

7
Аманжол:
Жүйріктер жатқан кезде көмбе келіп, 
Екеуміз сөз сөйлейік жөнге келіп. 
Отырсыз оң жағымда, асыл апа, 
Бүгінгі толған айдай дөңгеленіп.
Жасымды есепке алсам, ұлыңдаймын, 
Жан апа, жөнсіз жерден ұрынбаймын. 
Секілді мама бие сіз жорытқанда, 
Соңыңнан шұрқыраған құлындаймын.
Тарихтан Абай аты өшпес білем, 
Ел бағы бірлік барда көшпес білем. 
Абайды түсінбеген қазақтарға 
Ақ сүтін Хауа ана да кешпес білем.
Соққанда өткен өмір мұңды ызғарын, 
Халқымның еңіреткен ұл­қыздарын. 
Ақылбай, Мағауия мен Әбіштерім – 
Қыршын боп ерте кеткен жұлдыздарым.
Кеңестің кезеңінде қамшы батқан, 
Тектінің ордасында жалшы жатқан. 
Абайдың соңына ерген Шәкәрімді
Қызылдар тас құдықта қансыратқан.
Айыптап алып сырын ұкқан ұлды, 
Саясат сайқалдықты тұтқан үлгі. 
Қазақтың Ұлы Абайын жазғаны үшін
Мәскеуге қудалады­ау Мұхтарымды.
Ұлы ата, елің барда ордалысың, 
Сиынар бар ақынның қорғанысың. 
Бір кезде Абайға да көз алартқан
Жазығы – бай баласы болғаны үшін.
Бағаңды болашақ күн береді, ата, 
Соңыңнан дүйім Алаш ереді, ата. 

8
«Қазағың, қалың елің, қайран жұртың»
Бұл күнде тәй­тәй басып келеді, ата.
Ініңнің ақсұңқардай самғағаны, 
Тұғырын карт Шыңғыстан таңдағаны. 
Ой басын өзің болып бастаған соң, 
Бауырыңның ойға ойды жалғағаны.
Әселхан:
Ақынмын, алды­артымды амалдаймын, 
Сипаған маңдайыңнан самалдаймын. 
Әйтеуір жеңем деген ниет болса, 
Демеймін оның жөнін таба алмаймын. 
Бозінген өз ботасын шайнамайды, 
Сәулесі түскен жансың саған да айдың. 
Айналдым отырысыңнан, сөздеріңнен, 
Тұп­тура өзім тапқан анаңдаймын.
Тарихтың көз салсаңыз заңғарына, 
Келмейді бүгінгі күн талғамына. 
Абайдың әкесі де, атасы да 
Ешқашан жете алмаған арманына.
Дегенмен сол арманға жетер жолда
Тәптіштеп ұрпағына айтқан оңды. 
Бәрін де қатал айтып түсіндірген, 
Болмаған бұндай адам бұрын­соңды.
Жетпіс жыл жалаңдықтан арылмадық, 
Көсем деп кімдерге біз табынбадық?!
Аға­іні, әке­бала араздасьш, 
Жем болдық көрінгеннің малын бағып.
Шырағы енді Абайдың емес өшпек, 
Жас ұрпақ ірілерін жатса көксеп.
Жақсы сөз жастайынан қанға сіңіп,   
Абай бол жамандықтан Абай десек.

9
Нұрлы ақын жамандықтың жолын қағар, 
Кеудеңе ыстық қайрат шоғырланар.
Алыпкер жас ұрпақтың қолыменен
Абайлық асыл мұрат орындалар.
Бағасын мынау тойдың ел біледі, 
Алашым, аңсайсың­ау енді нені? 
Ақынның арманынан лүпілдейді
Атомнан жарылмаған жер жүрегі. 
Абайдың әрбір сөзін ұққан сайын 
Жанымыз таңғы шықтай мөлдіреді. 
Құлпырып масатыдай жердің жүзі, 
Күн көзі ата­анадай елжіреді.
Аманжол:
Баласы күдіктенбес шешесінен, 
Көңіліңнің сыр ауладым көшесінен. 
Жырыңнан сусындадым, асыл ана, 
Тоғжанның шай ішкендей кесесінен.
Шабытым шалқығанда арнасынан, 
Абай деп жыр толғаумен таңды асырам. 
Ұрғаны анасының – сипағаны, 
Ұрсаңшы қамшы сөзбен жамбасымнан.
Жыр бағың, асыл ана, гүлдесінші, 
Қалың ел әр кезде де бізге сыншы. 
Созғанға өлеңіңді мынау халық
Ақындар жаттанды деп жүрмесінші.
Жан апа, жан емессің затың жасық, 
Ал көсіл жыр­тұлпарға тақым басып. 
Екеуміз екі жаққа тартып кетпей, 
Сондықтан сөз сөйлейік жақындасып. 
Әселхан:
Ағайын, ризамыз құлақ салған, 
Аманжол, айналайын сендей жаннан. 

10
Екеумізді жаттанды деп ешкім айтпас,
Шыққанбыз талай рет емтиханнан.
Абайдың ұрпағы бар, ауылы бар, 
Мақтауға тұратындай бауыры бар. 
Қалихан, Мағжан, Хафиз ағалардай 
Көкірегі алтын сандық тау ұлы бар.
Абайым мықты, міне, төрге міне, 
Жұлдыз боп жарқырайды ел көгіне. 
Қарсы алды баладайын, анадайын, 
Жер­Ана жұпар түйіп жер көгіне, 
Той тойлап, аты арып, тоны тозған 
Мың алғыс Алашымның ерлеріне. 
Елімнің еркесі өзің сөйлейтұғын, 
Бақ дарып, Қыдыр қонсын ерлеріме.
Аманжол:
Тербеліп мақпал кеште дала жатыр, 
Риза боп ұрпағына баба жатыр. 
Анаммен әдеп сақтап сырлассам да, 
Айтысқа шөлім қанбай бара жатыр.

11
АМАНЖОЛ ӘЛТАЙ МЕН 
ЖIБЕК БОЛТАНОВА
Тәуелсіздік мерекесіне арналған айтыс. 
Алматы қаласы. Тамыз, 1997 жыл
Аманжол:
Армысың, қалың қараш, ардақты елiм,
Армысың, қарт Алатау, саңлақ белiм.
Сиынып жаратушы бір Аллаға,
«Ақжол!» деп сөз бастайды ардақты ерiң.
Кеудемнен ақтарылған алтын өлең,
Ақынның бiреуi едiм нарқы берен.
Алдыңда басымды иiп тағзым еттiм
Ордалы ақындардың салтыменен.
Халқымның аян тұттым баталарын,
Даламның тұғыр тұттым жоталарын.
Иіген аруанадай асыл жұртым,
Алдыңа келдi, мiне, боталарың.
Кең болсын өр қазақтың керегесi,
Ешкiмнен кем болмасын кенересi.
Есiгiн жаңа ғасыр ашар сәтте
Алланың аз болмасын берекесi.
Ағайын, құтты болсын деп айтамын
Елiмнiң Тәуелсiздiк мерекесi!
Айбын бар қазақ деген арыс елде,
Төзiм бар қазақ деген талыс елде.
«Аллалап!» керуендi бiз түзедiк,
Арманмен қадам басып алыс өрге.

12
Әлемнiң көшiн бастап болашаққа,
Айналар күн тусыншы барыс елге.
Бұл ағаң жақсылықты байыптады,
Ақынның арзан болмас айтқаны.
Еркелеп Алатауға келген бүгін,
Армысың, Жiбек сұлу Жайықтағы.
Жiгiт ем нөкер сайлап жорық құрған,
Өнердiң қасиетiн мол ұқтырған.
Алдыма ару ақын кеп жатқанда,
Кезiм жоқ арзан сөйлеп торықтырған.
Мiнеки, Аманжолмен бiр сырласшы,
Жiбек қыз, бек шағыңда толып тұрған.
Алланың ақ ниетi дұрыс екен
Қайтадан екеуiмiздi жолықтырған.
Ақындар Алатауға жол қылғандай,
Керуендi салтанатын мол қылғандай.
Дегенмен, мәз­мәйрам боп мен отырмын,
Қолыма көгiлдiрдi қондырғандай.
Мен болсам бiр ағаңмын нар атандай,
Сен болсаң, ақын қызсың дара таңдай.
Томпиып отырысың қандай жақсы,
Жарыққа жаңа шыққан балапандай.
Жайықтың ақын қызы жақсы керім,
Самалдай тынысымды ашты лебің.
Ал ендi тiзгiнiмдi мен тартайын,
Қанатты, көгiлдiрiм, қақшы дедiм.
Жiбек:
Әнменен, өлеңменен таңды атырған
Думаншыл менiң халқым сан ғасырдан.
Исатай, Махамбеттiң ұрпағымыз
Сойылды ат үстiнен алмастырған.

13
Абыздар астаналық есен бе екен
Асыл ой, ардақ сөздi жалғастырған?!
Ақ басты Алатауым, ар ма екенсiң,
Төрiнде Алматының малдас құрған?!
Қазағым, ақылға бай, көсемсiң ғой,
Ал ендi тiлге келсең, шешенсiң ғой.
Айналған алты алаштың арманына,
Алматы, мәңгi жұмақ мекенсiң ғой.
Астана ауысқанымен Ақмолаға,
Орнында Алатауым екенсiң ғой.
Көзiнде қыздарының күлкi ойнаған,
Думанды жiгiттерi түн тойлаған.
Сәлемiн алып келдiм Ақ Жайықтың
Қой бағып, түйе сауып, жылқы айдаған.
Ауылдан келген едiм дауылдатқан,
Далаңнан келген едiм жауындатқан.
Атамыз қазақ бiздiң жат адаммен
Бас қосып бiр шай iшсе бауырласқан.
Ағайын, армысыңдар, қар түскенде
Соғымды дәмететiн ауылдастан.
Көңiлi халқымыздың ортаймаған,
Уәдеден дос бұзылып, жар таймаған.
Екi ақын айтысқанда ортасында,
Дариға, қымыз қызып, шай қайнаған.
Сол кезде ақсақалдар тақиясын
Қиықсыз қолына алып пай­пайлаған.
Жайықтан ақын қызың тағы келдi
Өлеңдi айтқан кезде айқайлаған.
Армысың, Аманжолым, ардақты ағам,
Әр сөзiн таразыдай салмақтаған.
Қомданып отырсың ғой, екi көзiң 
Секiлдi қыран бүркiт қан қаптаған.

14
Менсiнбей қарайсың ғой аласаға,
Өзiңе тәкаппарлық жараса ма?
Қамкөңiл мына бiздiң халайықты
Батырып кетемiз бе тамашаға?!
«Армысың, Аманжолым» деп айтайын,
Ел­жұртың, аман ба екен бала­шаға?!
Дүйiм жұрт, ел­халқыңды саялашы,
Сезiмдi жылы менен аямашы.
Жарыққа талпынамын балапандай,
Ал ендi күн болып сен аялашы.
Аманжол:
Қыз едiң қырдағы елдiң ырысындай,
Ақ Жайық өлкесінің тынысындай.
Жiбек қыз, жанарыңнан айналайын
Жарқ еткен Махамбеттiң қылышындай!
Толқындап кемерiме сыймай тұрмын,
Әзiрге айылымды жимай тұрмын.
Қырандай көз қанталап кетсе­дағы,
Бүруге сенi, қалқам, қимай тұрмын. 
Жақсы ақын қарт Бұхардай кең толғайды,
Перзентiн тұғыр болып ел қолдайды.
Алашқа асыл сөздi тарту етсең,
Ауылдың соғымынан кем болмайды.
Сауықты ағаң ендi құратындай,
Керуенiн саған қарай бұратындай.
Ал ендi «Аллажарлап» мен шабайын
Кешегi Ақандардың құла атындай.
Өзiңдi, Жiбек сұлу, көрген жігіт 
Қырық күн аш жүрсе де тұратындай.
Жарқ еткен қынаптағы ақ алмаспын,
Жетісу, қадамымды саған бастым.
Жер шарын жетi айналып шықсам­дағы,
Шаhарды Алматыдай таба алмаспын.

15
Болсын деп жақсылықтың бастамасы,
Арқаға көштi елдiң астанасы.
Арқаға астанамыз көшкенiмен,
Алматы – Алты Алаштың бас қаласы.
Сөзiмiз, Жiбек сұлу, теңiз болсын,
Арқаға Алатаудан бек із болсын.
Әлемдi сәулетiмен таңқалдырған
Алматы Астанамен егiз болсын.
Даланың дархан мінез ордалы елі,
Аласа ұлы өнерде болмап едi.
Жайықтың Жiбегiне сәлем айт деп,
Сарыарқа сағынышын жолдап едi.
Жiбек:
Төселген шарпысуға ақындардай,
Отырмын алдыңда әзiр батылданбай.
Қолыңа бұл айтыста қондыратын
Сарадай сұңқылдаған тотың қандай?
Жылынып жүрегiм де бара жатыр,
Бiржанның өзi келiп отырғандай.
Тәңiрдiң түзу түсiп бүгiн iсi,
Төгiлсiн кестедей боп жыр үлгiсi.
Белгiлi аспандағы ақиыққа
Жердегi ақ түлкiнiң жүгiрiсi.
Ұтылып арзан сөзден қалмас деймiн
Мәншүк пен Әлияның сiңiлiсi.
Аңшыдай саят шығып, құс салатын,
Келемiз ақындықтың ұстап атын.
Қанша шешен болса да Жиреншенi
Қарашаш хан алдында құтқаратын.
Кiмдер бар көктем келсе жасармаған,
Дүрсiлiн жүрегiнiң баса алмаған.
Кемеңгер, данышпан боп Аяз би де 
Әйелдiң ақылынан аса алмаған.

16
Келемiз бiз жастықтың желiменен,
Жастық та жарасады теңiменен.
Көргенде Ақжүнiстей аруларды
Ер мiнез Ер Тарғын да емiренген.
Нарқыздар жауға шапса қайтпас едi,
Аңыз қылып ел бекер айтпас едi.
Қыздарға табынбаса Мұқағали,
Арызын Фаризаға айтпас едi.
Аманжол:
Айналдым, қарындасым, көрегенiм,
Тiлеймiн кең болғанын керегенiң.
Қарындас, өзiңе сай болсын деймiн
Өмiрде таңдап тапқан Төлегенiң.
Мен көрдiм бұлбұл құсты ормандағы,
Тотының табылмайды тордан бағы.
Жiбек қыз, өзiңменен толықсыншы
Кешегi қыз Жiбектiң армандары.
Жетiсу хан түсетiн жер емес пе,
Iргелi қазақ деген ел емес пе?!
Қарашаш, Меңдiсұлу болсаң­дағы,
Қалқам­ау, ердiң аты ер емес пе?!
Ризамын, қарындасым, толғамыңа,
Өмiрде айналайын қорғаныңа.
Ағаңның алдын кесiп не қыласың,
Соңымнан ере бiлсең болғаны да.
Аманжол аталы сөз толғай келсiн,
Халқына қазынасын жолдай келсiн,
Жайықтың ерке қызы Жiбекжанды
Бақ тілеп, ықыласпен қорғайды ел шын.
Мәншүк пен Әлияның сіңілісін
Бір Алла мейірленіп қолдай көрсiн!

17
Жалғашы аналардың iзгi арманын,
Тiлеймiн ел үмiтi қыз болғанын.
«Аман бол, қайда жүрсең» деп тiлеймiн,
Алаңсыз бүршiк жарған қызғалдағым.
Жiбек:
Мен бүгiн Жайық болып тасынамын,
Ағажан, әзiл сөзге жасымағын.
Қарындас қылығынан қымсынбасаң,
Еркелеп, мойыныңа асыламын.
Айтыстың әлiппесiн жаттағанмен,
Үмiтiн анашымның ақтағанмен,
Қыз бала оң жақта көп отыра ма,
Бал берiп, балапандай баптағанмен.
Көздерi жiгiттердiң көп түскесiн,
Сүттiң де дәмi кетер көп пiскесiн.
Оң жақта омалып көп отырмадым,
Қып­қызыл жүрегiме шоқ түскесiн.
Келiн бе ерте тұрып, жай жатпаған,
Шоқ салып самаурынға қайнатпаған?!
Қолыма шелек ала жүгiремiн,
Бұзауды байлап қойып ойнақтаған.
Қолымда бiрде кесе, бiрде қалам,
Шайымды кiм iшпейдi қаймақтаған.
Ағажан, басқан iзiм бiлiнбейдi,
Қазандық әуенiмен уiлдейдi,
Тасқұман менi көрсе күлiмдейдi.
Қолымнан түспеген соң сыпырғыш та,
Таянсам босағаға дiрiлдейдi.
Терiнi ширықтырар iй дейдi ғой,
Қыздарды қырық үйден тый дейдi ғой.
Табаға салған кезде бауырсағым
Қосылып маймен бiрге билейдi ғой.
2­302

18
Содан соң секiргенде табағыма,
Iшiнде бiреуi де күймейдi ғой.
Көңiлiн алғанымның табамын деп,
Әйтеуiр шабамын кеп, шабамын кеп.
Ертемен шай құюға асығамын,
Атамның батиқасын аламын деп.
Аманжол:
Куәмiн қыз сандығы ашылғанға,
Намысым биік еді басымнан да.
Қасқайып хан ұлындай мен тұрайын,
Жiбек қыз мойыныма асылғанда.
       
Шығайын асуына биiктердiң,
Арманы сол емес пе сүйiктi ердiң?!
Абайдай оң қолымды ұсынайын,
Тоғжан боп бiр кесе шай құйып бергiн.
Бiлемiн Жайықтағы тұрағыңды,
Бағала жастық дәурен, бұла күнді.
Мiнеки, Алатауға бүгiн жақтың,
Жiбек қыз, өнердегi шырағыңды.
Жiгiт боп сырлы кесе мен тосайын,
Жiбек­ау, қолыңа алшы құманыңды.
Жiбек:
Жаңа айттым: ерте тұрып, жай жатамын,
Ас үйде өнерiмдi байқатамын.
Шайын сен сахнаның не қыласың,
Үйiме келсең, аға, қайнатамын.
Сөзiне қарындастың сенбеймiсiң,
Өзiң бiл, терлеймiсiң, тергеймiсiң.
Жайыққа қонақ болып келiп­кетiп,
От жаққан жерiмдi, аға, көрмеймiсiң?
Болмаса аю басқан тас құлағың,
Өзiңдi бiр Аллаға тапсырамын.

19
Қыздырып Дина әжемнiң күйлерiне,
Мұхиттың әндерiне мас қыламын.
Ұсынып қайта­қайта ой табағын,
Қонағым көңiлденсе жай табамын.
Махамбеттей өзiңе қайрат берiп,
Сырымдай шешен етiп қайтарамын.
Көрген мен бiлгенiңдi байыптағасын,
Өзiң­ақ өнерiмнiң айт бағасын.
Ал ендi мына халық не дер бiзге, 
Ел жайлы бiр ауыз сөз айтпағасын?
Заманнан түңiлмелiк, суынбалық,
Бiз де сол уақыттан туындадық.
Адам ата, Хауа ана жаралғалы
Қойдан қоңыр емес пе бiздiң халық?
Атымтай жомарт сынды қазағымды
Қыспаққа алып отыр бүгiн нарық.
Замана түлкi болып құбылғанмен,
Бiз, сiрә, тазы болып туылмадық.
Қайтемiз қайта­қайта шулап ендi,
Қалайша Абай, Мұхтар тумақ ендi?
Төсiнде құс сайраған, мал айдаған
Тулақтай тоздырдық па туған жердi?
Кей кезде Алдар көсе секiлденiп,
Болуға Қожанасыр тура келдi.
Кездесiп қиындықтың орманына,
Қазағым тағы батты сорға мына.
Бiр кезде Жәнiбекке Асан қайғы
Көл бедерi кетер деп болжады ма?
Бiр кезде Абылайға Бұхар жырау
Бетке айтып, елдің жайын толғады ма?
Қаңғыған бұл заманда көше кезiп,
Адам мен ит тағдырлас болғаны ма?

20
Жұлдыздар жанар шақта жана алмай жүр,
Табаны тиген тұлпар шаба алмай жүр.
«Адам басы – Алланың добы» деген,
Кей бастар өз иығын таба алмай жүр.
Сырын бiз тыныштықтың ұғамыз ба,
Бұлақтай бастауынан тұнамыз ба?
Бұл кезде тiл сайрамай, пұл сайраған,
Болашақ ұрпақ сенбес бұл аңызға.
Iшiнен «Мың бiр түннiң» нарық деген
Адам боп, не перi боп шығамыз да!
Аманжол:
Сұлусың тереңнен сыр шертетiндей,
Бiр сөзiң бiр ғасырға жететiндей.
Жiбектiң бес саусағы тимеген соң,
Шытынап шыны құман кететiндей.
Қазақтың таныса да затын ғалам,
Жоқтықтан үрейленiп жатыр далам.
Шегiрден қалғаныңды шетел алды,
Жұртым­ау, немiз қалды сатылмаған?!
Бiрi кеп сатып алды темiрiңдi,
Бiрi кеп сатып алды көмiрiңдi.
Барасың, Қазақ елi, қайда кетiп, 
Өзгеге жетектетiп өмiрiңдi?!
Халықты қағып қойып арқасынан,
Жатқысы келедi әркiм шалқасынан.
Шетелден келiп жатқан инвестиция
Аспайды шендiлердiң қалтасынан.
Нар болып көш бастасын бозтайлағың,
Көтерiп көкке биiк көк байрағын.
Түбiнде қазақ мықты бола алмайды,
Жарқырап шықпайынша өз байларың.

21
Жерi бай ел болсаң да, даласы тоқ,
Қалтаңа басқан пұлдың бағасы жоқ.
Шендiлер шетелдерде емделедi,
Ауылдың дәрi алатын шамасы жоқ.
Елiмнiң бiрлiк едi таңдағаны,
Баспасын қара түнек паң даланы.
Көп болды ауылдағы оқырмандар
Қолына газет­журнал алмағалы.
Өтсе де замананың ақтабаны,
Өмiрдiң жұмбақ болды мақтағаны.
Көп болды ауылдағы дархан халық
Қуатын электрдiң жақпағалы.
Сөйлейтiн тереңiнен оқталғасын,
Керуенi өр Алаштың тоқталмасын.
Ашқаны қарынының ештеңе емес, 
Рухани ашаршылық боп қалмасын!
Жiбек:
Бiр заман қыздарының арын жұтып,
Бiр заман халқымыздың зарын жұтып,
Кешегi Желтоқсан да кетпедi ме 
Желбiреген жастардың қанын жұтып.
Замандар ала құйын өтiп жатыр,
Әйтеуiр шоқ түсiрiп, жалын жұтып!
Бұйрықтан адам әсте аса алмайды,
Бұйрықсыз аяғын да баса алмайды.
Әйтеуiр жоңғар шапты, қалмақ шапты,
Арылды басымыздан қашан қайғы?!
Таба алмай жерұйықтай жұмақ мекен,
Өттi ғой күңiренiп Асан қайғы.
Кiм қарсы тұра алады келген оққа,
Әр заман өз пендесiн жеңген жоқ па?!
Жәңгiрден жылу таппай Махамбет те,
Соңынан Исатайдың ерген жоқ па?!

22
Жалғаннан жан таба алмай сырласатын,
Қоштасып қызғыш құспен өлген жоқ па?!
Бозторғай туған жерде самғайды ма,
Бедесiн, бетегесiн таңдайды ма.
Жайықтың жаны жайсаң қариялары
Өлеңдi құйып берген таңдайыма.
Қазағым, дiн аман боп жүрiңдершi,
Мойымай қиындықтың қандайына.
Сендердiң табаныңа кiрген шөңге
Қадалсын менiң мына маңдайыма!