Бағдарламасы жүзеге асырылды. Дипломдық жобада қолданбаның серверлік және навигациялық бөлімдеріне қойылған талаптар, пайдалану шарттары мен



Pdf көрінісі
бет2/5
Дата03.03.2017
өлшемі3,74 Mb.
#6581
1   2   3   4   5

1.1.2

 

Мобильдік бағдарламаның нарықтық анализі 

 

Қазір, Қазақстанның мобильдік нарығында, мобильдік  бағдарлама жасау 

өте  тез  өзгеруде  және    осыған  баға  бере  отырып,  динамикалық  тұрғыда  

мобильдік бағдарлама жасау арту процессінде.  Бағдарлама сатылу және жасау 

өсіп  жатыр.  2012  жыл  периодында  Қазақстанда  200  астам  мобильдік 

бағдарлама  жасау  және  оны  қамтамасыз  ету  компаниялары    тіркелген.  Басты 

веб-бағдарламашылардың 

артуының 

себебі, 

ол 


 

 

интернетпен 



қолданушылардың  саны  өсіп  жатыр,  соған  орай  бағдарлама  жасаушылардың 

саны  өсіп  жатыр.  Қазір  интернет    желісінде    көптеген  келісімдер  жүргізіледі, 

тағы  да  желіде    электронды  валюталар  бар  (Яндекс.Деньги, Webmoney  және 

т.б ),  банктің  шотынем  оңай  түрде  қолданушыға    жұмыс  істеуге  мүмкіндік 

береді.  Күнделікті    миллиондаған  қолданушылар    іздеу  жүйесін  қолданады, 

электродны кітаптарды, блогтарды,  жаңалықтарды және тағы басқа. Мобильдік 

бағдарламалар,   ақпараттық технологиялар саласында даму, арту трендісіне ие 

болды. Егер 2008 жылы ,  App store ашылу кезінде, мобильдік  нарық енді даму 

барысында  болса,  ал  қазір  нарық  активті  түрде  дамып  жатыр.  Мобильдік 

бағдарлама  –  бұл  тек    мобильдік  құрылғыға  арналған  өнім.  Телефондық 

бағдарламалар    арнайы  телефондарға  арналған  дүкендер  арқылы  таратылады. 


20 

 

Олар App Store, Google Play, Windows Phone Store и BlackBerry App World және 



тағы басқа. Мобильдік бағдарламалар  көптеген қолданбалы жағдайды шешеді: 

мобильді  картографияны  және  электронды  поштаны  қабылдауға  оның  ішінде 

жеке функцияларды шешеді. Олар қолданушының өмірлік  циклін жеңілдетуге  

арналған.  Мобильдік  бағдарлама  нарығында    әр  облыста  өзінің  ерекшіліктері 

бар,  мысалы  ақша  төлеу  және  операциялық  жүйе  айырмашылығында.  J'son  & 

Partners  Consulting    компанияларының  деректері  бойынша,  2013  жылы, 

мобильдік    бағдарлама  жасау    нарықта  дүние  жүзі  бойынша    $7,83  млрд 

құрайды.  Осыған  орай    2016  жылға  дейін,  ол    $65,79  млрд  құрайды  деп 

қарастырылып  отыр.  Мобильдік  нарықтың  өсуіне  қатысты  келесі 

мағлұматтарды  айта  кетсе  болады,  олар    әлеуметтік  желі,  жаңа  мобильдік 

платформалар  шығуы,      Windows  8,  планшетті  компьтерлердің  өсуі,  мобильді 

төлеулердің артуы, мобильді банкингтер және тағы басқа [1]. 

Анализ  бойынша    нарықта  ең  басты  дамып  және  көтеріліп  келе  жатқан 

дүкен ретінде  Apps Store және Google Play Market саналады. Бұл дүкендегі бір 

бағдарламаның орташа құны $7 Ipad-тарға құрайды, ал телефонға  $3,5 доллар. 

Осыған  орай    бағдарлама  жасаушылардың  бизнесі    аудиториядағы 

бағдарламаны сатып алушыларға байланысты [7]. 

 

1.2



 

Мақсатты тағайындау және негізгі мүмкіндіктерді  жобалау 

 

Бағдарлама      «KCET»  саяхатшыларға  арналған  және    саяхатшылардың 

жағдайын жеңілдетеді, сөйлесіге мүмкіндіктер береді. 

 

Саяхатшы 



бағдарламасын 

жобалаудың 

негізгісі 

болып 


келесі 

жағдайларды қарастырамыз: 

-

 

жүйе жеңіл  және интерфейсі ыңғайлы; 



-

 

қолданушыға  әр түрлі сөздерді аударуға мүмкіндік береді, аударлатын 



тілдер: ағылшын, неміс, француз және итальян тілдері;  

-

 



қолданушыға  GPRS арқылы тұрған жерін көрсетеді; 

-

 



қолданушыға туризимге қатысты бірнеше нұсқауларды көрсетеді; 

-

 



қолданушы  өзінің  қойылған  мақсаттарын,  бағдарламаға  сақтап  қоя 

алады. 


 

Жасалып  отырған  жобамыз  Play  Market  нүктесіне  потенциалды  кіруі 

мүмкін.  Ол  үшін  жасалып  отырған  жобамыз  бүкіл  технологиялық    және 

техникалық мағлұматтарға ие. 

 

1.3  Бағдарламаның толық архетиктурасы 

 

Келесі   кезеңде мағлұматтарды  кезекті орындап, оны итерациялық тілге 

негіздеуді  жүзеге асырамыз. Оның ішінде  тұрақты қиындату және  бастапқы 

құрылымы  детальді қарастырылады. 

Негізгі  жасалатын  бағдарламаның  архитектуралық  жүйесі    «қолданушы-

сервер»  арасында  орындалады.  Қарастырылатын    мағлұматтың  бірі    желінің 

жеңілділігі  және  тез  арада  қолдануы.  Сервер  деп  отырғанымыз  желідегі 


21 

 

сақталған деректерімізге қол жеткізу.  Клиентпен сапалы қарым-қатынас жасау 



үшін интернетті қолданамыз. 

 

 



 

Сурет 1.1 – Бағдарламаның толық архетиктурасы 

 

Архитектураның негізгі  сипаттамасы және клиент-сервер өзгешеліктері:  



-

 

Көп  жағдайдағы  мүмкіндіктер,  есептеуіш  жүйесінің  функцияларның, 



дербес  компьютерлермен  арасындағы  желілер  арқылы  байланысын  толық 

қарастырады.  Осы  мүмкіндіктер  қолданушыға  және  бағдарлама  жасаушыға 

үлкен  жеңілдіктер  береді.  Егер  бағдарлама  толығымен  жұмыс  істемеген 

жағдайда,  бағдарлама  жасаушы  серверге  кірмей-ақ  бағдарламаны  толығымен 

өзгерте алады, сонда клиентке жаңадан бағдарламманы жаңарту туралы хабар 

немесе мағлұмат келеді.  

-

 

Толығымен  бүкіл  деректер  серверде  сақталады,  осылай  деректеріміз 



толығымен  қорғалады  және  тез  қол  жетімді  болады.  Серверде    деректерді  

қадағалауды өте жеңілдетеді. 

-

 

Әр  түрлі  клиенттерді  біріктіруге  рұқсат  береді.  Бір  сервердегі  



деректерді  әр  түрлі  платформадағы  клиенттер,  бір  уақытта      қолдана  алады 

және әр түрлі  операция жүйелерімен жұмыс істей алады [2]. 



 

1.4 Сервер  бөлімінің бағдарламаға  талаптары 

 

Басты  мақсатымыз  интернет  желісі  арқылы  орындалатын  болғандықтан, 

бізге  интернет  жайлы  қысқаша  мағлұматтар  беріп  өтуіміз  қажет.  Интернет 

арқылы  бағдарламаны  серверге    қосуымыз  қажет.  Сонда    HTTP-  сұранысы 

арқылы протоколымыз беріледі және жүзеге асады. Мобильдік бағдарламаның 

өзінің  IP    адресі  болады,  сол  арқылы    платформадағы  операциялық    жүйенің 

қандай екенін білуге болады. 

 Қарастырылып отырған бағдарламамыз  көптеген  санды операцияларды 

оқиды.  1.2-сурет  процесстің  бастапқы  архетиктурасын  және  толығымен  оның 


22 

 

серверлік  құрлымын  көрсетеді.  Серверлік  бөлім    өзіне    веб-серверлік  және 



серверлік деректі кіргізеді. Веб-сервер есебіне келесілер кіреді: 

-

 



HTTP сұранысқа  жауаптарды қабылдау

-

 



сұранысты  басқа  деректерге,  басқа  домендерге    және  төменгі 

домендерге бағыттайды;  

-

 

қарастырылып отырған бағдарламамызға басқа модульдар қол жетімді, 



оларда деректер  қорын өңдеуге  болады; 

-

 



деректер қорын  күту; 

-

 



деректер қорын толықтау. 

 

 



 

Сурет 1.2 – Бағдарламанның сервер бөлімінің детализациясы 

 

 HTML  тілін  ағылшын  ғалымы  Тим  Бернерс-Ли  1989—1991жж.. 



Женевадағы (Швейцария)  Жарылыс  зерттеулері  бойынша  Еуропалық  кеңес 

қабырғаларында өңдеді.  HTML тілі алғашында беттеу аймағында маман болып 

табылмайтын  адамдарға  ғылыми  және  техникалық  құжаттармен  алмасу  үшін 

құрылды.  HTML    тілі  құрылымдық  және  семантикалық  элементтер—

дескрипторлар  жиынтығын  анықтау  жолы  арқылы  SGML мәселелерін  жақсы 

шешті.  Дескрипторлар  өте  жиі  «тегтер»  деп  аталады.  HTML  тілі  көмегімен 

салыстырмалы түрде қарапайым, бірақ әдемі рәсімделген құжатты оңай құруға 

болады. HTML тілінде құжаттың қарапайым құрылымынан басқа гипермәтіндік 

қолдау бар. Мультимедиялық мүмкіндіктер кейін қосылды. 

Алғашында  HTML  тілі  құжаттарды  ойнату  (көрсету)  құралдарына 

байланыстырмай  құрылымдау  және  пішімдеу  құралы  ретінде  ойластырып 


23 

 

табылды.  Идеалды  түрде  HTML  белгісі  бар  мәтін  құрылғыда  әр  түрлі 



техникалық жабдықталулармен стилистикалық және құрылымдық бұрмалаусыз  

өңдірілуі  керек  (дербес  компьютердің  түрлі  түсті  экраны,  органайзердің 

монохромды  экраны,  өлшемі  бойынша  шектеулі  ұялы  телефонның  немесе 

мәтіндерді дыбыстық ойнату бағдарламасының және құрылғының экрандары). 

Бірақ қазіргі кездегі HTML тілінің қолданылуы өзінің бастапқы қолданысынан 

әлдеқайда  алысырақ.  Мысалы,  бірнеше  рет  беттерді  пішімдеуге  қолданған 



 тегі құжаттарда қарапайым кесетлер құру үшін арналған. Уақыт өте 

келе HTML тілінің платформаға тәуелсіздіктің негізгі идеясы мультимедиялық 

және графикалық рәсімдеу қажеттіліктеріне берілген. 

Браузерлер.  HTML  белгісі  бар  мәтіндік  құжаттар  (бұл  құжаттардың 

кеңейтілуі .html немесе .htm), 

пішімделген 

түрде 

көрсетілетін 



арнайы 

бағдарламалармен өңделеді. «Браузерлер» немесе «интернет-шолушылар», деп 

аталатын мұндай бағдарламалар әдетте қолданушыларға веб-беттер сұранысы, 

оларды  қарауға  және  (басқа  сыртқы  құрылғыларға  шығару  үшін)  және 

қажеттілік  жағдайында  қолданушылармен  енгізілген  мәліметтерді  серверге 

жіберу  үшін  ыңғайлы  интерфейсті  ұсынады.  Қазіргі  кезде  ең  танымал 

браузерлер 

Internet 

Explorer, Mozilla 

Firefox, Apple 

Safari, Google 

Chrome және Opera болып табылады.  

Нұсқалары.  HTML  1.0  тілінің  ресми  түрдегі  спецификациясы  жоқ.  1995 

жылға  дейін  HTML  тілінің  көптеген  бейресми  түрдегі  стандарттары  болды. 

Ресми  түрдегі  стандарттарды  олардан  айыру  үшін  оған  екінші  нөмірді 

меншіктеді. 

1995  ж  наурызында  3  нұсқасы  бүкіләлемдік  тордың  Консорциумымен 

ұсынылды  (W3C)  және  көптеген  кестелерді  құру,  мәтіндердің  суреттерді 

«айналып  өтуі»,  күрделі  математикалық  формулаларды  көрсету  сияқты  жаңа 

мүмкіндіктерді  қамтамасыз  етті.  Және  бұл  стандарт  екінші  нұсқамен  сәйкес 

болған кезде де сол кездегі браузерлер үшін оны жүзеге асыру қиын болды. 3.1 

нұсқасы  ресми  түрде  ешқашан  ұсынылған  жоқ  және  HTML  стандартының 

нұсқасы  3.2  болды.  Бұл  нұсқаға  Netscape  Navigator және Mosaic  браузерлері 

қолдайтын стандартты емес элементтер қосылған. 

HTML  4.0  нұсқасында  стандартта    кейбір  «тазартылулар»  болды. 

Көптеген  элементтер  ескірген  және  ұсынылмаған  (ағ. deprecated)    болып 

белгіленді.  Әдетте шрифт  қасиетін  өзгертуге  қолданылатын  font  элементі 

ескірген  деп  белгіленді  (оның  орнына    CSS  каскадты  кестелер  стилі  қолдану 

ұсынылды). 

1998  ж. бүкіләлемдік  тордың  Консорциумы HTML  4  тіліне  негізделген, 

бірақ XML синтаксисіне сәйкес белгісі бар жаңа тілмен жұмыс істей бастады. 

Соңында атауы XHTML болды.  

WHATWG бірлестігімен  (ағ. Web  Hypertext  Application  Technology 

Working Group) 2004 ж. бастап, HTML тілін кеңейтетін, жиі бейресми «HTML 

5» деп аталатын және  әр түрлі типтік беттердің семантикасын жақсы көрсету 

үшін,  мысалы форумдар,  аукциондар  сайты, іздеу  жүйелері,  онлайн-дүкендер 

және т.б. үшін Web Applications 1.0 спецификациясы өңделіп жатыр. 


24 

 

HTML-құжаттың  құрылымы.  HTML  тілі  өз  алдына  элементтер 



жиынтығын  келтіреді  және  онда  әр  элементтің  басы  мен  соңы  арнайы 

белгілермен — тегтермен  белгіленеді.  Элементтер  бос  болуы  мүмкін,   яғни 

ешқандай  мәтін  мен  басқа  да  мәліметтер  болмауы  мүмкін  (мысалы,  жолды 

ауыстыру тегі 


). Мұндай жағдайда әдетте жабушы тег көрсетілмейді. Одан 

басқа,  элементтерде қандай-да  бір  қасиеттерді  анықтайтын  атрибуттар  болуы 

мүмкін,  (мысалы, font  элементі  үшін  шрифт  өлшемі).  Атрибуттар  ашылушы 

тегте көрсетіледі. HTML-құжат фрагментінің мысалы: 



 

Екі 


тег 

арасындағы 

мәтін 

— 

ашылушы 



және 

жабылушы. 

 мұнда элементтің  href. атрибуты 

бар [3]. 

 

1.4.1 Операциялық жүйе 

 

Операциялық жүйе, ОЖ- комплексті  бағдарлама, бастапқы  функциалды 

мағлұматтарды    компьютерге  немесе  серверге  беретін  жүйе  немесе    дербес  

компьютер ретінде қарастырса болады.   

 

 

 



Сурет 1.3 – Операциялық жүйенің компьютердегі логикалық құрылымы 

 

Операциялық    жүйеге  байланысты,бағдарламаның  серверлік  бөліміндегі 

қолданылатын негізгі талаптары: 


25 

 



 

спектрлік  желілік  технологияға  толық  (желілік  құрылығы,  протокол, 

жойылып  кеткен  бағдарламаға  жол  ашу  қызметі  және  тағы  басқа)  сүйеніш 

жасау; 


 

көпесептілік;  



 

көпағындылық; 



 

көпқолданбалы режим; 



 

әр  түрлі  платформадағы  бағдарлама  (  64  биттік  процессор,  қатты 



дискке  сақтау жүйесі және тағы басқа); 

 



кеңейтімділік; 

 



қауіпсіздікті қамсыздандыру деңгейі; 

 



лицензиялық көшірменің төмен құны [4]. 

 

1.4.2 Қазіргі  операциялық жүйесіндегі желінің шолуы 



  

Қазіргі  операциялық  жүйені  үлкен    екі  топқа  бөлсе  болады  :  Windows- 

және Unix-жүйесіне. 

Серверлердің  шешім  қабылдауының  ішінде  Windows  7  келесі 

операциялық жүйелерді қарастырады: 

          

 

-

 



Windows Server 2008 R2 Foundation — бұл қымбат емес және  бизнеске 

арналған  экономикалық  техникалық  шешім.  Бұл  редакция    жекелеңген 

кішкентай  компанияларға  арналған  және  Ақпараттық  технологиялар 

мамандықтарына  арналған,  оларды  қамтамасыз  етуге  арналғандарға.  Бұл 

қымбат  емес,  ыңғайлы  ашуға  және  сенімді  платформалы,  осы  платформада 

бизнес бағдарламаларды жұмысқа асыруға болады. 

 

-

 



Windows Server 2008 R2 Standard — бұл ең сенімді операциялық жүйе, 

қазіргі  уақыттағы  Windows  Server.    Бұл  жүйеде    веб-сервері  және  виртуалдау  

мүмкіндігі  бар.  Ол  сеніміділікті  артырады  және  сервердің  иілу 

инфроструктурасын  қарастырады,  егер  шығынымыз  төмендесе  және  үнемдеу 

уақыты  азайса.  Қуатты  инструментіміз    сервермен  ыңғайлы  басқаруды 

қанағаттандырады.  Сенімді  қауіпсіздікті  ең  алдымен  бағдарламаның  өзі  

көрсетеді. 

 

-



 

Windows  Web  Server  2008  R2  веб-бағдарламаға  және  веб-қызметке 

арналған  қуатты  бағдарламма.  Бұл  редакцияда  қызметтер  Internet  Information 

Services  (IIS)  7.5  және    интернет-серверіне  арналған;  осында    администрлеуге 



26 

 

және  диагностикалық  тестілеуге  әрекет  береді  және  басқа  бағдарламамен 



жұмыс істеу өте ыңғайлы. Бұл платформа веб-сервердің,  DNS-сервердің рөлін 

қолдайды,  жоғарғы қорғанысты және  әр түрлі орталарға ие болады. 

Сонда,  ең  лайық  операциялық  жүйе  Windows    платформасындағы  

Windows  Web  Serv-er  2008  R2  болып  тағайындалады.  Лицензияның  бағасы  

88449,9 тенгені құрайды.  

Unix  операциялық  жүйенің  ортасы,    келесі  екі  операциялық  жүйені 

бөледі: 

-

 



MacOS X Server;  

-

 



Linux операциялық жүйесіне негізделген;  

-

 



MacOS  X  Server    тек  қана  Apple  құрылғысында  ғана  жұмыс  істейді. 

Сервер құрылғысы  600 000 теңге тұрады. 

Операциялық  жүйе  арасында,  Linux  ядросында  жасалғандардағы  келесі 

түрлерін бөлуге болады: 

-

 

сервер  Альт  Линукс  Ковчег.  ALT  Linux  5.0  Ark  Server    россиялық 



зерттемемен болып табылады және толық бағаланған шешімді шоғырлану үшін 

корпоративтік желілерге бағдарланған [4]. 

Негізгі функционалдық мүмкіндіктері:  

-

 



кәсіпорынның желісін ұйымдастыру;  

-

 



пайдаланушының және сервистің орталықты авторландыруы;  

-

 



ұйымдық аумақты (VPN) офистерге бөлу;  

-

 



орталық жаңартылған серверлер және жұмыс стнацияларына бөлу;  

-

 



жұмыс бекетінің желілік қондырғысы;  

-

 



көшірменің резервті  копиясын жасау және  қалпына келтіру (оған қоса 

жеке файлдарды);  

-

 

біртұтас файл қойма үлестемелеуді және квоталау;  



-

 

автоматикалық тұрғыда RAID  жасау оны екі немесе одан басқа қатты 



дискісіне ескеру;  

-

 



ыңғайлы 

администрациялауға 

жасалған, 

қолданушыға 

терең 

зеріттеулерді қажет етпейді;  



-

 

құны — ақысыз.  



Ubuntu (ubuntu-адамшылық)  -  Linux  ядросын  қолданатын  және  Debian-ға 

негізделген  операциялық  жүйе.  Негізгі  жасаушысы  және  демеушісі  Canonical 

компаниясы болып табылады. Қазіргі уақытта жоба белсенді түрде дамуда және 

ашық  бірлестік  тарапынан  қолдау  көруде.Ubuntu-ды  21  миллионнан  астам 

қолданушы  пайдаланады,  бұл  оны  Openstat  санақ  ғылымы  бойынша 

десктоптарға  арналған  Linux-тың  ең  танымал  таратушысы  етеді.  Веб-

серверлерге  арналған  ең  танымал  ОЖ-дің  тізімінде  ол  4-орында  тұр.Әдетте 

дистрибутивтің  жаңа  нұсқасы  әрбір  жарты  жыл  сайын  шығады  және  оған  бір 

жарым  жыл  бойы  қауіпсіздік  жаңаруларымен  қолдау  көрсетіледі,  ал  2  жылда 

бір  рет  шығатын  LTS  нұсқасына  3  жыл  бойы  көмек  көрсетіледі  (серверлік 

нұсқасы-5 жыл бойы). Сонымен қатар енді LTS -тың келесі шығарылымдарына 

нұсқаға тәуелсіз 5 жыл бойы қолдау көрсетілетіні туралы хабарланды[5]. 



27 

 



 

құны — ақысыз.  

Бүгінгі  күні  Linux-тің  бір  ядросы  бар  және  оның  жетілдіруін  Линус 

Торвальдс  (Linus  Torvalds)  және  Алан  Кокс  (Alan  Koks)  координациялайды. 

Linux  дистрибутивтар  жиыны  (20-30-дан  кем  емес),  олардың  айырмашылығы: 

функционалдық  тағайындауында  және  дистрибутивке  енген  бағдарламалық 

қамтамасыз  ету  құрамымен.  Кейбір  дистрибутивтер  ондаған  компакт-дисктен, 

ал кейбіреулері бір-екі дискетадан тұрады. 

Дистрибутив  үшін  құжаттар  бөлек  беріледі.  Бірақ  оған  көптеген 

ережелер,  анықтамалық  файлдар  және  HOWTO  кіреді,  сондықтан  сауатты 

қолданушы құжатты қажет етпейді. Linux-ті мықты құрастырушылар: Red Hat 

Inc.,  және  Mandrake  S.A.  өздерінің  нұсқаларын  дистрибутивке  енгізеді,  бірақ 

бұл OS жиынының бағасының көтерілуіне әкеліп соғады.Linux дистрибутивтері 

көптеген әр түрлі компаниялармен шығарылады. Бүгінгі күні Linux-тің 90 түрі 

бар, бірақ олардың барлығы Unix стандарттарымен ұқсас. Батыстағы Linux-тің 

негізгі құрастырушылары: 

-

 

Red  Hat,  Inc.  –  Red  Hat  Linux-тің  үш  түрін:  Home,  Standard  және 



Professional шығарады; 

-

 



Caldera, Inc. – Caldera Open Linux түрін шығарады; 

-

 



Debian Group – Linux Debian; 

-

 



Corel,  Inc.  –  әмбебап  саудаға  қондырылуы  ыңғайлы  Corel  Linux 

шығарады, ол Linux Debian қорында сақталады; 

-

 

SUSE  Group  –  S.U.S.E  Linux-ті  шығарады,  әсіресе  еуропалық  тілдер 



үшін локальданған. 

-

 



Келесі дистирбутивтер ТМД территориясында өте танымал: 

-

 



“Процедура”  қоғамынан  Red  Hat  Linux.  Бұл  компания  ТМД  саудасы 

үшін  ыңғайлы  бағамен  сатылатын  Red  Hat  дистрибутивтерінің  көшірмелерін 

шығарады. 

-

 



Ресей-француз  “Mandrake  S.A.”  компаниясынан  Mandrake  Linux 

дистрибутиві.  Linux-тің  бұл  түрі  жақсы  орыстілдік  локализациямен,  көлемді 

құжаттарымен және арзан бағамен танымал. 

-

 



Black  Cat  Group,  BC  Linux  дистрибутивімен  танымал.  Бұл  Red  Hat 

дистрибутивінің түрі, бірақ ол Украинаға ғана локальданған. 

Техникалық аспектісінде бұл барлық дистрибутивтерінің айырмашылығы 

өте  бос  қарастырылады  (айырмашылықтар  динамикалық  кітапханаларда, 

аудармаларда және қондырушы бағдарламалардың түрлерінде бар). Таңдаудың 

негізгі  критериі  тек  дистрибутивтің  қателерінің,  аударманың  және  бағаның 

болмауы болып табылады[5]. 

Талаптарға байланысты операциялық жүйені таңдау. 

Ең  оптималды  вариант  ретінде  Ubuntu  8.04  LTS  операциялық  жүйесін 

аламыз.Факторларға негізделген, шешімдеріне әсер еткен:  

 

ақысыз шешім;  



 

операциялық жүйеге,  хостинг-провайдерге әрекет жасайды;  



 

толық документациялау,орыс тілінде жүргізілген;  



28 

 



 

тематикалық одақтың үлкен саны бары;  

 

LTS  версиясы  (англ.  Long  Term  Support;  сөзбе  сөз  «үлкен  уақыт 



аралығында қамтамасыз ету») білдіреді; 

 



 «пакетті» тарату операциялық жүйелерге жүреді,пакетті қондыру үшін 

бізден  тек  қана  бір  пакетті  талап  етеді,қалған  файылдар  операциялық  жүйеде 

бар, егер жоқ болған жағдайда, ол интернет желісінен жазылып алынады;  

 



 көптеген    санды  серверларды  және  деректер  қорын,  осы  дистрибутте 

қолдануға болады.  



 

1.4.2 Дерект қорын басқару жүйесі 

 

Деректер 



қорын 

басқару 


жүйесі 

(ДҚБЖ) 


бағдарламалық 

қамсыздандыруды ұсынады, барлық дерекқорды басқарады және рұқсат береді 

[4].  

Деректер  қорын  басқару  жүйесінің  критикалық  моменті  ол,    сенімділігі 



және өндірімділігі. Себебі деректер қорында өтте үлкен  мәлімметрет сақталуы 

мүмкін,  тағыда  көп  қолданушылардың  деректер  қорны  манипулярлы  түрде 

қолдануын ескеру қажет. 

ДҚБЖ негізгі талаптары:  

 

сыртқы жадтағы деректерді басқару (дисктерде);  



 

дискті кэшті қолдана отырып, жедел жадтағы деректерді басқару;  



 

өзгеріс журналы, дерекқор қалпына келтіру;  



 

реляциялық моделді деректер қорын сақтау;  



 

клиент пен сервер арасындағы әрекеттестікті сақтау;  



 

сыртқы утилиті бары басқарма үшін ДҚБЖ;  



 

құны төмен.  



Қазіргі ДҚБЖ шолу. 

Дүние  жүзінде    көптеген  ДҚБЖ  бар,  осылардың  бәрін    дипломдық 

жұмыстың  қоршауына  кірмейді.  Тек  қана  ең  танымалы  ДҚБЖ  қарастырамыз 

және олардың ерте замандағы тарихын жазып өтеміз. 

Oracle Database 11g Standard Edition. 

Oracle  Database  11g  ДҚБЖ  бірден-бір  болып  табылады,    есептеуіштерді  

орнатуға  немесе  бөлуге  арналған  (Grid).  Oracle  Database  11g  шығара,  Oracle 

компаниясы    қолданушыларға  басқару  мүмкіншілігін    жеңіл  жолын  көрсетті,  

соған  байланысты  клиентер  өздерінің  бизнесін  іске  асырып    инновацияларды 

еңгізді.  Oracle  Database  11g  өндірімділіктің  ең  асқақ  деңгейлерін 

қамсыздандырады,  масштабтандырады,  қолжетімділік,  қауіпсіздік  және 

басқарманың  желідегі жайлылығын стандартты сервер және сақтау жүйесімен 

танымалы. Oracle Database 11g ДҚБЖ тиімді ұңғылау үшін арналған және  әр 

түрлі  типтегі  базалармен  және  құрылғылармен  жұмыс  істеуге  ыңғайлы.Бұл 

өнім автоматизацияланғандағы басқару функциясын  ұсынады және эффективті 

экплуатациялауды ұсынады.  

Шешімнің құны —  500 000 тенгеден жоғары .  

Firebird.  



29 

 

Firebird  (FirebirdSQL)  —  компакті,  кросс-платформасында,  басқарманың 



еркін жүйесіндегі дерекқорлар (ДҚБЖ), GNU/Linux, Microsoft Windows жұмыс 

істеитін жіне  әр түрлі Unix платформаларында.  

Firebird    ерекшілігі  ретінде  көп  версияланған,  шұғыл  және  талдағыш 

сұраныстың  қамсыздандыруын  қарастырады.  Компакті  (дистрибутив  5Mb), 

жоғарғы эффективті және мықты тілдік сүйенішті сақталмалы процедураларға 

және тригерларға арналған.  

Жаман  жағы  арасында:сұраныстан  шығатын  кэштың  жоғы,толық  тексті 

индекс.  

Құны—ақысыз.  

MySQL.  


Microsoft  SQL Server –  деректер  базасын  басқарудың  реляционды  жүйесі 

(ДББЖ).  Реляционды  деректер  базасында  мәліметтер  кестелерде  сақталады. 

Өзара  байланысты  мәліметтер  кестелерге  топталуы  мүмкін,  сонымен  қатар 

кестелер арасында да байланыс орнатылуы мүмкін. Осыдан реляционды деген 

атаудың  негізі  шығады,  ағылшын  сөзі  relational  (туыстық,  байланысқан). 

Қолданушылар  деректерге  бағдарламалар  арқылы  қол  жеткізеді,  ал 

администраторлар серверге тікелей қол жеткізеді.  

MySQL Enterprise бір жылдық  лицензияның құны  — 600 у.е., немесе 90 

000 тенге.  

MySQL Community edition лицензияның құны  — ақысыз.  

Талаптарға сәйкес ДҚБЖ таңдау. 

Oracle деректер қорын таңдау шешімді емес, себебі  лицензияның бағасы 

өтте жоғары болып  келеді және   мобильдік  телефонда деректер қорының  түрі 

еңгізілмеген. 

FireBird  және  MySQL    ДҚБЖ  салыстрырса  олар    функционалды  ұқсас, 

бірақ  FireBird    кешті  тұрде  сұраныстарды  қолдамайды,  бұл  жұмыста 

жылдамдығы  өтте  төмен  болғанға  байланысты  деректерді  оқу  жылдамдығы 

азаяды. Тағыда  FireBird  жайлы деректер өтте аз, соған байданысты интернет 

желісінде  мәліметтер  аз. Ол біздің жұмысымыздың тез арада шешіліуіне бөгет 

және шешімдерді іздеу кезінде қиыншылыққа соқтырады. (сурет 1.4).  

MySQL  толығымен  желіге  тіркеішілігі  бар  ОЖ  Ubuntu  Server  8.04. 

MySQL  5.0.x  тармақтарын  ұстайды,  ең  тұрақты  на  айтылмыш  кезді  болып 

табылады.  MySQL  өзінде  екі  лицензиясы  бар.  MySQL  GPL    лицензиясының 

шарттарымен  тарау  береді.  Бірақ  GPL  шартына  байланысты,  егер  бір 

бағдарлама    бастапқы  кодты    қосатын  болса  MySQL,  онда  олда  GPL 

лицензиясымен  таралуы  қажет  болдады.  Сол  әзірлеушінің    бағдарламма  

жасаушылармен  жоспарларлануы  қажет,  өзінің  бағдарламасының    ішкі  кодын 

ашқысы  келмесе  Осындай  байланысты  коммерциялық  лицензиялар 

қарастырылған, осылар нарықты сервисті сүйенішті қамсыздандырады.  

Ол  білдіреді,  бағдарлама  шегінде  ақысыз  MySQL  Community  Edition 

5.0.10 бағдарламасын қолданамыз.  


30 

 

MySQL  де  API  ,Delphi  тіліне  арналған C,  C++,  Эйфель,  Java,  Лисп,  Perl, 



PHP,  Python,  Ruby,  Smalltalk  және  Tcl,  кітапханалар  платформа  тілдері 

үшін.NET, тағыда ODBC арқылы ODBC-драйвері MyODBC.  

 

 

 



Сурет 1.4 –  Дүниежүзілік «mysql» және  «firebird» ізденістің трафигін 

салыстыру 

 

SQL - Structured Query Language-дің қысқартылуы (сұраныстардың құры-



лымдық тілі). SQL реляционды мәліметтер базасымен жұмыс істеу үшін жасал-

ған. Ол қолданушыға мәліметтер базасымен жұмыс істеуге (қарау, іздеу, қосуға 

және ақпаратты басқаруға) мүмкіндік береді. MySQL ANSI 92 SQL специфика-

сына сәйкес келеді. 

MySQL  –  интернеттегі  ең  кең  таралған  және  ең  атақты  ақпарат  базасын 

басқару жүйесі. Ол үлкен көлемді ақпаратпен жұмыс істеуге арналмаған, бірақ 

үлкен, кіші интернет сайттар үшін өте ыңғайлы жүйе. 

MySQL  үлкен  және  орташа  бағдарламалармен  жұмыс  істеуге  өте 

ыңғайлы.  Сервердің  негіздері  көптеген  платформаларда  компиляция  жасайды. 

Сервердің толығырақ мүмкіндіктері өнімділікті арттыратын көпағымдылықтың 

қолдауы бар Unix-серверлерде байқалады. 

MySQL жұмыстың жоғары жылдамдылығымен, сенімділігімен, ыңғайлы-

лығымен  ерекшеленіледі.  Онымен  жұмыс  істеу  үлкен  қиындықтар 

тудырмайды.Тегінділігі  де  үлкен  роль  атқарады.  MySQL  ортақ  GNU  (GPL, 

GNU  Public  License)  лицензиясы  негізінде  таратылады.  Бұрын  ақпаратты  ұзақ 

уақыт  сақтау  үшін  файлдармен  жұмыс  істелетін:  бірнеше  жолдар  санына 

енгізіп,  келесі  жұмыстар  үшін  алынатын.  Ақпаратты  ұзақ  уақытқа  сақтау 

мәселесі  Web  –  бағдарламаларын    программалауда  жиі  кездеседі: 



31 

 

қолданушыларды  санау,  хабарламаларды  форумда  сақтау,  сайттағы  ақпаратты 



арақашықтықтан басқару т.б. 

Файлдармен  маманданған  түрде  жұмыс  істеу  үлкен  еңбекті  талап  етеді, 

оларға ақпаратты енгізуді, олардың сортталуын, алынуын қадағалау керек, со-

нымен қатар бұл істердің бәрі Unix нұсқасының бірі тұратын хост – провайдер-

дің серверінде жүзеге асатынын ұмытпау керек, яғни файл құқығы мен оларды 

орналастыруды  да  ойластыру  керек.  Сонымен  қатар  код  көлемі  елеулі  түрде 

өседі  және    программада  қате  жіберу  өте  оңай.  Осы  мәселелердің  барлығын 

мәліметтер  базасын  қолдану  арқылы  шешеді.  Мәліметтер  базасы  ақпараттың 

қауіпсіздігі мен сортталуын өздері қадағалайды және ақпаратты алу мен орна-

туды  бір  жолдың  көмегімен  жүзеге  асыруға  мүмкіндік  береді.  Мәліметтер 

базасын қолданумен код жинақы болып шығады, және оны әлдеқайда жеңілірек 

жөндейді. Сонымен  қатар,  жылдамдықты да ұмытпау  керек  –  ақпаратты  мәлі-

меттер  базасынан  алған  файлдан  алғанға  қарағанда  әлдеқайда  тезірек  жүзеге 

асады.  MySQL  мәліметтер  базасының  ақпаратын  сақтауда  қолданылатын 

бағдарлама  файлдарда  салынған  бағдарламаларға  қарағанда  әрқашан  тезірек 

істейді.  Өйткені  мәліметтер базасы  С++  тілінде  жазылған және  қатқыл дискте 

мәліметтер  базасына  қарағанда  нәтижелі  жұмыс  істейтін  PHP  программасына 

жазу  шешілмейтін  мәселе,  өйткені  РНР  программалары  С++    программалар-

ынан баяуырақ жұмыс істейді, себебі РНР – интерпретатор, ал С++ компилятор. 

Осылайша,  мәліметтер  базасының  басты  артықшылығы  қатты  дискпен 

жұмыстың бәрін өз мойнына алады және өте жоғары деңгейде жүзеге асырады. 

MySQL мүмкіншіліктерінің қысқаша тізімі: 

1)

 

бір  уақытта  мәліметтер  базасымен  жұмыс  істейтін  тұтынушылардың     



шексіз санына қызмет көрсетіледі

2)

 



кестедегі жолдар саны 50 млн. дейін жетуі мүмкін; 

3)

 



бұйрықтардың тез орындалуы. MySQL серверлердің ішіндегі ең жыл-

дамы болуы да мүмкін; 

4)

 

қауіпсіздіктің қарапайым және нәтижелі жүйесі; 



 MySQL негізінде өте жылдам сервер, бірақ бұған жету үшін өңдеушілер 

МББЖ-нің реляциалы талаптарынан бас тартуына тура келді. MySQL-де: 

1)

 

SELECT  *  FROM  table1  WHERE  id  IN  (SELECT  id  FROM  table2) 



секілді енгізілген сұраныстар жұмыс істемейді. Мұндай мүмкіндік 3.23 версия-

сында болады деп айтылуда; 

2)

 

транзакцияны қолдау жүзеге аспаған. Орнына LOCK/UNLOCK TAB-



LE қолдану ұсынылады; 

3)

 



сыртқы(foreign) кілттер жұмыс істемейді; 

4)

 



триггер және сақталатын үдерістер істемейді; 

5)

 



көрсетілім  (VIEW)  жұмыс  істемейді.  3.23  версиясында  көрсетілім 

мүмкіндігі іске асады деп жоспарлануда. 

Құрастырушылар  сөзі  бойынша  дәл  2-4  пункттер  жоғары  жылдамдыққа 

қол  жеткізуге  мүмкіндік  берді.  Оларды  жүзеге  асыру  сервердің  жылдамдылы-

ғын елеулі түрде төмендетеді. Бұл мүмкіндіктер Web – бағдарламаларды жаса-

ғанда  қиын  емес  және  осыған  орай  жылдамдық  пен  бағасының  арзандығына 



32 

 

байланысты  серверге үлкен танымалдылық әкелді. Төменде MySQL  програм-



малық жабдықтаманың маңызды сипаттамалары көрсетілген: 

Ішкі сипаттамалар және тасымалдануы: 

-

 

түрлі  платформаларда  жұмыс  істейді.  Тасымалдануды  қамтамасыз 



етуде GNU Automake, Autoconf және Libtool қолданылады; 

-

 



C, C++, Eiffel, Java, Perl, PHP, Python, Ruby және Tcl-ге арналған API; 

-

 



ядро ағымын пайдалана отырып толығымен, көпағымды. Бұл дегеніміз, 

мұндай  мүмкіншілік  қамтамасыз  етілсе  бірнеше  процессормен  жұмысты  оңай 

ұйымдастыруға болады; 

-

 



бұтақ негізінде индексті сығумен өте тез дисктік кестелер

-

 



көлемді тарату жүйесінің ағымындағы өте тез негіздеуші; 

-

 



біржолды  мультибайланыстардың  (one-sweep  multi-join)  оптималды 

әдісін қолданатын өте тез байланыс; 

-

 

уақытша кестелер ретінде қолданылатын көлемдегі хеш – кестелер 



-

 

жақсы оптимизацияланған класс кітапханалары көмегімен жүзеге асқан 



SQL-функциялары.  Сондықтан  олар  мүмкіншілігінше  тез  жұмыс  істейді. 

Әдетте сұранысты инициализациялағаннан кейін көлемді тарату мүлдем жаса-

лынбайды. 

MySQL  –  код  Purify,  Valgrind  және  GPL  –  құралдарының  бірін  қолдану 

арқылы тестілеуден өткен. 

Бағана түрлері: 

-

 

үлкен  сан:  белгімен/белгісіз  бүтінсандық,  ұзындығы  1,2,3,4  және  8 



байт; 

-

 



бекітілген және айнымалы ұзындықты жазбалармен; 

-

 



барлық  бағаналардың  үндеместен  мағынасы  бар.  INSERT  көмегімен 

кес тенің көп бағаналарын қоюға болады; мағына берілмеген бағаналарға мағы-

налар үндеместен беріледі; 

-

 



операторлар мен SELECT және WHERE-ді сауал жөнінде толық қолдау 

көрсету; 

-

 

SQL  GROUP  BY  және  ORDER  BY  операторларына  толық  қолдау 



көрсету. 

-

 



LEFT  OUTER  JOIN  және  RIGHT  OUTER  JOIN  -ді  ANSI  SQL  және 

ODBC синтаксисімен; 

-

 

SQL92  стандартына  сәйкес  кестелер  мен  бағаналарға  жалған  аттар 



рұқсат етілген; 

-

 



DELETE,  INSERT,  REPLACE,  және  UPDATE  өзгертілген  бағана 

сандарын қайтарады. Оның орнына сәйкес келген бағаналарды беруге болады. 

Ол үшін сервермен байланыс кезінде жолақ орнату қажет

-

 



MySQL    үшін    арнайы  болып  табылатын  SHOW  командасын 

мәліметтер  базасы,  кесте  және  индекс  туралы  ақпарат  алу  үшін  қолдануға 

болады.  Оптимизатордың  сұранысты  қалай  орындайтынын  анықтау  үшін 

EXPLAIN командасын қолдануға болады; 



33 

 

-



 

функция  аттары  бағандар  мен  кестелер  аттарымен  дауласпайды. 

Мысалы,  ABS  бағананың  дұрыс  аты  болып  табылады.  Функцияны  шақыру 

үшін  тек  бір  ғана  шектеу  бар:  функция  аты  мен  келесі  ашылатын  жақша 

арасында бос орын болмауы керек. 

Қауіпсіздік: 

-

 

жүйе құпия сөз бен жеңілдіктер негізінде құрылған, соған орай қауіп-



сіздік  пен  ыңғайлылық  қамтамасыз  етіледі.  Құпия  сөздер  қорғалған,  өйткені 

желі арқылы берілгенде сервермен байланысқанда шешіледі. 

Көлемділік және шектеулер: 

-

 



өте үлкен мәліметтер базасын басқару. MySQL AB компаниясы MySQL 

-  ді  кейбірі  50  миллион  жазбалар  бар  бірнеше  мәліметтер  базасымен  жұмыс 

істеу үшін қолданады. Сонымен қатар, MySQL-ді 60 000 кестемен, 5000000000 

жолмен жұмыс істеу үшін қолданатын тұтынушыларды білеміз; 

-

 

әр  кестенің  32  индексі  болуы  мүмкін.  Әр  индексте  1-ден  16  баған  не 



баған  бөлшектері  болуы  мүмкін.  Индекстің  максималды  кеңдігі  500  бит  (бұл 

көрсетілім MySQL-ді компиляциялағанда өзгеруі мүмкін). Индекс үшін CHAR 

немесе VARCHAR префикс полялары қолдануы мүмкін. 

Жергіліктендіру: 

-

 

сервер  клиенттер  үшін  қателіктер  туралы  хабарламаны  түрлі  тілдерде 



қамтамасыз ете алады; 

-

 



ISO-8859-1 (Latin1), немісше, big5, ujis тағы басқа түрлі кодировкалар-

ды жұмыс істету; 

-

 

барлық ақпаратты сақтау үшін таңдалған белгілер жинағы қолданыла-



ды.  Қалыпты  жолдары  бар  бағаналар  үшін  барлық  салыстырулар  белгілер 

регистрінің есептелуі бойынша жүргізіледі; 

-

 

сорттау  таңдалған  алфавит  бойынша  жүргізіледі  (үндеместен  шведтік 



қолданылады). Бұл орнатылымды MySQL серверді қосқан кезде өзгертуге бола-

ды. Өте жақсы жасалған сортталу мысалымен танысу үшін чех тілі үшін арнал-

ған сорттау кодын қолдануға болады. MySQL көптеген басқа кодтауларға қол-

дау көрсетеді. 

Клиенттер және инструментарий: 

-

 



құрамында  myisamchk,  кестелерді  қайта  келтіру,  оптимизация  және 

тексеру  утилитасы.  Барлық  функционалды  мүмкіншіліктері  myisamchk  SQL-

интерфейс арқылы да қол жетерлік; 

-

 



барлық MySQL –  программаларды көмек алу үшін help опциялары ар-

қылы қосуға болады. 




Достарыңызбен бөлісу:
1   2   3   4   5




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет