Бағдарламасы syllabus семестр 5 оқу аптасынан және сессия аптасынан тұрады. Пәннің көлемі кредитті құрайды
жүктеу/скачать 0,96 Mb.
|
Қазақ әдеби сынының тарихы, З.Ж.Мүтиев
- Бұл бет үшін навигация:
- 2- СОӨЖ тақырыбы
- Әдебиеттер (негізгі, қосымша)
- Екінші апта № 2 дәрістің тақырыбы: Лингвистикалық немесе семиотикалық сындар. Қарастырылатын мәселелер
| СОӨЖ тақырыбы: Әдеби сынның тиімділігі.
СӨЖ тапсырмалары: Әдеби сынның табиғаты. №1 практикалық сабақтың тақырыбы: Сынның әлеуметтік сипаты. 1.Сынның зерттеу нысаны, субъектісі. 2.Сынның қызметі. 2- СОӨЖ тақырыбы: : Әдеби сын туралы түсінік, Жуковський пікірі СӨЖ тапсырмалары: Қазақтың сыни ой-пікрінің оянуы, әдеби сынның тууы Есеп беру түрі: Реферат жазу. Әдебиеттер (негізгі, қосымша): 1. С.Қирабаев. Революция және әдебиет, І том, А.1977, 355-б. 2. А.С.Бушмин. Критику – в первые ряды, «Русская литература», 1972,№13, 14-б. 3. В.Г.Белинский. Шығармалары, ІІ том, А, 1955, 123-б. 4. А.Байтұрсынов. Шығармалары. А, 1989, 221-б. 5. Г.Гегель. Наука логики, ІІІ том, М, 1972, 291-б. Екінші апта № 2 дәрістің тақырыбы: Лингвистикалық немесе семиотикалық сындар. Қарастырылатын мәселелер: Лингвистикалық сын туралы түсінік Семиотикалық сын туралы түсінік Лингвистикалық немесе семиотикалық сындардың ерекшеліктері Әдеби сын – көркем шығармаларды талдап, баға беріп, олардың идеялық – көркемділік мәнін, әдеби процестегі алатын орнын анықтайтын әдебиеттану ғылымының негізгі бір саласы. Сын әдебиеттің тарихы және теориясымен тығыз байланысты. Мәселен әдебиет тарихы мен сынның тарихы бір-бірімен жалғас, бірін-бірі толықтырып тұрады. Әдебиет теориясы әдеби процестің заңдылықтарын, шығрмаларды идеялық, стильдік ерекшеліктері тұрғысынан талдау принцптерін анықтау болса, әдеби сынның негізгі міндеті шығарманы нақты тексеріп, жетістік кемшіліктерін саралап, эстетикалық баға беру.Әдеби сын сөз өнерінің бүгінгі таңдағы даму жолдарын анықтауға ат салысады. Әдеби сындарға пайымдаулар жасап, түйінді пікірлер айтады. Әдебиет сөз өнерінен басталады. Ол міндетті түрде көркем тілмен жазылуы керек. Тілі нашар шығарма көркем әдебиет бола алмақ емес. Өмір құбылыстары көркем тілмен ғана көркем шындыққа айнала алады. Көркем тіл- көркем әдебиеттің басты қасиеті. Көркем тілсіз әдебиет те жоқ. А.Байтұрсынов «Тілдің міндеті-ақылдың аңдауын аңдағанша, қиялдың меңзеуін меңзегенінше, көңілдің түюін түйгенінше айтуға жарау... Ойын ойлаған қалпында, қиялын меңзеген түрінде, көңілдің түйгенін түйген күйінде тілмен айтып, басқаларға айтпай білдіруге көп шеберлік керек... Сондықтан сөзден жэасап сөз шығару деген жұмыс әркімнің қолынан келе бермейді және шығарғандардың да сөздері бәрі бірдей жақсы бола бермейді» - деп, көп нәрсені аңғартады. «Сөз – барлық фактілердің, ойлардың киімі» (Горький) болса, «фраза – ойдың костюмі» (И.П.Граве). Сөз көркем шығармадан орын алуы үшін барлық жақтарынан джа өлшеуден өтуі керек. Халық тілі қарым-қатынас жасау құралы болса, әдебиет тілі сезімді көркем формада беріп, экспрессивті қызмет атқарады. Сөз көркемдік қатынастарға түскенде өзінің бар мүмкіндігімен жарқырап көріне алады. М.Бахтин «Поэзия сөздің бар шырынын сығып алатындай барынша үлкейіп көрінеді.» деп жазады. Сөз көркем әдебиетте негізінен эстетикалық қызмет атқарады. Ол өмір құбылыстарын, адамдардың ішкі жан дүниесін бейнелі түрде беруінен көрінеді. Көркем әдебиеттегі сөз суреткердің ой-сезімдерін ғана беріп, бейнелі жинақтаулар ғана жасап қоймайды, сонымен қатар жазушы жасаған көркемдік әлемнің ажырамас бір бөлігіне де айналады. Сол себепті де сыншы жаңа кітаптың алдымен, тілдік жағына назар аударады. Шығарманың тілі сын көтеретін болса ғана пікір айтумен шектеледі. Әдетте, тілі көркем шығарманың көркемдік құдіреті жоғары болады. Тіл жазушының қолындағы құрылыс материалы іспеттес. ШЩебер суреткер сол материалдарды пайдалана отырып, өзінің әдеби туындысын жасайды. Оның іргетасының мығым, керегесі кең, шаңырағының биік көтеріліп, уықтарының берік байлануы, жалпы тұрқының ойдағыждай жақсы шығуы тікелей құрылысшы- қаламгердің шеберлігіне , дарынына байланысты. М.Горький «әдебиеттің бірінші элементі, басты қаруы және фактілермен, өмір оқиғаларымен бірге материалы-тіл» деп көрсетеді. Әдебиетші жазушылық тәжірибесіне сүйене отырып, тілмен жұмыс істейді. Тіл оның бесаспап қарцы болғандықтан да оны үйренуді барлық уақытта тоқтатпай, өз сезімдерін, ойларын дәл де анық, әсерлі де қарапайым түрде беруге жетілу керек. Адамар туралы жаза салу оңай шаруа емес. Адамдардың суретін бояумен, немесе қаламмен қалай болса, сөзбен де солай салу деген сөз. жүктеу/скачать 0,96 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|