Бағдарламасы syllabus семестр 5 оқу аптасынан және сессия аптасынан тұрады. Пәннің көлемі кредитті құрайды
жүктеу/скачать 0,96 Mb.
|
Қазақ әдеби сынының тарихы, З.Ж.Мүтиев
- Бұл бет үшін навигация:
- Семиотикалық сындар. Семиотикалық сын туралы түсінік Семиотикалық сындардың ерекшеліктері 4-СОӨЖ тақырыбы
- Әдебиеттер (негізгі, қосымша)
- Үшінші апта №3 дәрістің тақырыбы: Мақала. Қарастырылатын мәселелер
| 3-ОЖСӨЖ тақырыбы: Лингвистикалық немесе семиотикалық сындардың ерекшеліктері.
СӨЖ Тақырыбы: Жазушының стилі. №2 практикалық сабақтың тақырыбы: Семиотикалық сындар. Семиотикалық сын туралы түсінік Семиотикалық сындардың ерекшеліктері 4-СОӨЖ тақырыбы: Лингвистикалық сын түсінігі СӨЖ тапсырмалары: Лингвистикалық сын ерекшелігі Есеп беру түрі: Конспектілеу. Әдебиеттер (негізгі, қосымша): 1. Т.Кәкішев. Сын сапары, А. 1971. 2. К.Сыздықов. М.Әуезов - әдебиет сыншысы, А. 1973. 3. Б.Бурсов. Критика как уначарськ, «Звезла»., 1973 №6, 207-б. 4. В.Кожинев. Критика как компонент литературы, М. 1976. 5. Л.Новиченко. Критика есть література, «Вопросы литературы», 1971, №10, 5-б. 6. К.Сейдеханов. Әдебиет жанашыры, А.1972. 7.А.В.Луначарский. Шығармалар жинағы, 8 том, 1967, 122 б. Үшінші апта №3 дәрістің тақырыбы: Мақала. Қарастырылатын мәселелер: Мақала дегеніміз не? Мақаланың түрлері Теориялық немесе ғылыми мақала. Әдеби сының тарихы ертеден басталады. Көркем шығармалар дүниеге келіп, халықтың кәдесіне асудың өзі-ақ оларды сын көзбен қарап, бағалау қажеттігін туғызатыны анық. Бірақ сол бағалаудың өзі әдеби туындының құны мен мәнін анықтап, пікір қорыту әр кезде әр жағдайда әр түрлі болады. Ауыз әдебиеті жағдайында өлең-жырды, дастанды, ертегі-аңызды тыңдаушылардың бағалауы болашақ әдеби сынның тек алғашқы адымдары деуге болады. Жазба әдебиет қалыптасып, баспасөз, газет-журналдар пайда болған кезде нағыз толық мағынадағы әдеби сын өрбіп, өркендей бастайды. Өнер шығарманың жетістік – кемшілігін пайымдау қоғамдық сананың нәтижесі. Әдебиет тарихына көз жіберсек, 18 ғасырда Германияда Лессинг, Францияда Дидро, еңбектерінің мәні зор болды.Ал Россияда 19ғасырда Белинский, Чернычевский т.б. әдеби сынды биік деңгейге көтерді. Қазіргі кезде әдеби сын жан-жақты өркендеп, толыға түсті. Бұл салада сын мақала, сыни пікір, шолу мақала, эссе, әдеби портрет сияқтыталдау, тұжырымдап пікір қорыту, ерекшелігі әртүрлі жанрлық түрлер кең өріс алып келеді. Мақала терминінің әдетте екі түрлі ұғымы бар. Бірінші, көбіне баспасөз бетінде жарияланған материалдың жалпы аты ретінде қолданылып жүр. «Газетке мақала шығыпты» дегенде, ол рецензия да, хабар да, шолу да, фельетон да болуы мүмкін. Екінші, нақтылы баспасөз жанрының атауы. Газеттің хабар, аннотация, репортаж, очерк, рецензия сияқты жанрлары бар десек,мақала да сол секілді осы қатардан белді орын алады. Мақала баспасөз жанрларының ішіндегі ең көп қолданылатын және кеңінен қамтып, тереңірек талдайтын мүмкіндігі молырағы. Біз мақаланы осы жанрлық тұрғыдан қарастырмақпыз. Мақаланың мақсаты - әдеби өмірде болып жатқан маңызды оқиғаларды, құбылыстарды талдап-бағалау, оның заңдылықтарын ашу, оқырмандарға түсіндіріп отыру. Сондықтан да мақалада әдеби сынның ғылыми-публицистикалық сипаты айқын көрінеді. Мақаланың қай сипатының (ғылыми, публицистикалық) басым екендігін көп жағдайда ажыратудың өзі қиын. Әдетте, ғылыми-публицистикалық біртұтастыққа айналып, сыншылық талдау мен пайымның биік өресі көрініс тауып жатады. Мақаланың осы басты екі сипатының бірі кемшін жатса, онда жанрдың екі аяғын тең баса алмай, бірдеңенің жетіспей жатқандығы. Құрғақ ғылыми талдаулардың оқырман қауымға түсінікті бола бермейтіндігі сияқты, нақтылы фактілерге, талдауларға негізделмеген жалпылама сөздердің де жалықтырып жіберетіндігі анық. Сондықтан да баспасөз бетіндегі мақала жанры көбіне әдебиеттану ғылымымен көршілес қонып, аралас-құралас жатады. Мақаланың құрылымдық жағына келсек, мұнда сынның басқа жанрларының көптеген элементтерінің кездесетіндігі көрінеді. Мысалы, басты міндеті шығарманың не жайлы екендігімен таныстыру болатын аннотацияның , рецензияның, творчестволық портреттің бір уақыттағы, бір түрдегі, бір жанрдағы шығармаларды бағдарлауға арналған шолудың, талдаудағы, ой айтудағы өзіндік артықшылықтарын мақала емін-еркін пайдаланады. Сондықтан да мақала - әдеби сынның құрылымы жағынан аса күрделі, сипаты жағынан сын жанрларының аса қажеттігі негізгі қасиеттерін бойына сіңірген, пікір білдірудің небір ыңғайлы да ұтымды формаларын тауып, қолдана білетін өміршең де әмбебап жанр. Мақаланың сынның басқа жанрларынан ерекшелендіріп тұратын өзіндік өзгешеліктері бар. Ең бастысы, жоғарыда айтып өткеніміздей, мақала міндетті түрде нақтылы бір күн тәртібінде тұрған, әдеби процесс алға ұсынған, қоғамдық маңызы бар зәру мәселеге арналады. Осындай қасиетіне орай оны кейде проблемалық мақала деп те атайды. Демек, мақалада проблемалық ой басқа жанрларға қарағанда айрықша, мен мұндалап, тақырыбынан-ақ көрініп тұрады. Дәрістің топтама-тәсімі ( тірек конспектісі немесе тезистер) жүктеу/скачать 0,96 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|