Қолданылған әдебиеттер:
1.
Бала мен балабақша Наурыз №3 (95) 2016ж.
2.
Педагогика және оқушы психологиясы Қаңтар №1 (19) 2014ж.
3.
Қазақстандағы мектепке дейінгі білім Қыркүйек/ Қазан №5 (47) 2013ж.
4.
Бала тәрбиесі Желтоқсан №12 2013ж.
5.
Отбасы және балабақша Наурыз/Сәуір №2 2013ж.
6.
Ғаламтор жүйесі
78
О СОВРЕМЕННЫХ ПОДХОДАХ К РАЗРАБОТКЕ ДИДАКТИЧЕСКИХ
МАТЕРИАЛОВ ПО ПРОФЕССИОНАЛЬНОМУ РУССКОМУ ЯЗЫКУ ДЛЯ
БУДУЩИХ ВОСПИТАТЕЛЕЙ
Адамова О.Ш., Легкоконец Е.В.
Карагандинский колледж актуального образования «Болашак»
К моменту окончания колледжа у будущего воспитателя должен быть
сформирован ряд общих и профессиональных компетенций. Компетенции
формируются посредством содержания образования, применения педагогических
технологий, характера взаимодействия между преподавателями и студентами в
учебном процессе. В профессиональном обучении студентов - будущих воспитателей
нужно формировать гибкость мышления, умение диагностировать и прогнозировать
развитие дошкольников, предвидеть результаты своих действий, умение не только
ставить педагогические цели, но и добиваться их оптимальным способом. В
современном обществе востребован специалист, который не будет ждать инструкций,
а вступит в жизнь с уже сложившимся творческим, проектно-конструктивным и
духовно-личностным опытом [1].
Какими быть дидактическим материалам, чтобы они были современны,
актуальны, эффективны и решали главную проблему профессионально-технического
образования – развитие профессиональной компетентности будущих специалистов в
рамках каждой квалификации? Ответу на этот вопрос и посвящена наша статья.
Можно выделить основные направления развития студентов в рамках предмета
«Профессиональный русский язык» с позиций компетентностного подхода.
Первое направление - овладение функциональной грамотностью. Под
функциональной грамотностью понимается способность студентов свободно
использовать навыки чтения и письма в целях получения информации из текста и в
целях передачи такой информации в реальном общении. Функциональная грамотность
- это умение пользоваться различными видами чтения: изучающим, просмотровым,
ознакомительным, переходить от одной системы приемов чтения и понимания текста к
другой, адекватной данной цели чтения и понимания данного вида текстов (гибкость
чтения) [1].
Составляющие работы по обучению функциональной грамотности на уроках
профессионального русского языка:
- обучение чтению: способность выбирать стратегию и тактику чтения в зависимости от
цели чтения (гибкое чтение);
- развитие механизмов речи: умение делать эквивалентные замены, сжимать текст,
предвидеть, предугадывать содержание текста;
- развитие устной и письменной речи (развитие орфоэпических навыков; работа по
обогащению словарного запаса; развитие и совершенствование грамматического строя
речи обучающихся; развитие устной разговорной, учебно-научной, художественной
речи; развитие письменной разговорной, учебно-научной, художественной речи [2].
Второе направление - обучение полноценной и правильной читательской
деятельности:
79
- расширение активного и пассивного словарного запаса студентов, более полное
овладение грамматическим строем русского языка, овладение системой стилистических
и функциональных разновидностей речи применительно к активному и пассивному
словарю;
- овладение продуктивными навыками и умениями различных видов устной и
письменной речи;
- овладение орфографией и пунктуацией;
- овладение навыками и умениями понимания и анализа текстов разных видов,
ориентировки в тексте, среди которых наиболее актуально умение адекватного
восприятия художественного текста;
- приобретение и систематизация языковых, прежде всего грамматических знаний о
русском языке, с целью формирования речевых навыков и умений, для обеспечения
произвольности, намеренности и осознанности речевой деятельности;
- раскрытие для студентов культурологического и воспитательного потенциала
русского языка, его тесной связи с историей, духовной культурой, менталитетом
русского народа;
- формирование общелингвистической компетенции наряду с конкретно-языковой
компетенцией, что необходимо для успешного овладения иностранными языками и
другими предметами;
- формирование чувства языка (языкового чутья, языковой интуиции, языкового
сознания) и пр. [3].
Третье направление - формирование профессиональной компетенции через
практико-ориентированные задания, иначе их называют компетентностно-
ориентированными задачами. Педагогический профессионализм, связан, прежде
всего, с высоким уровнем самореализации индивидуальных особенностей студента и
способностью к индивидуальному стилю деятельности. В процессе обучения
создаются такие условия, которые мотивируют студента встать на путь саморазвития,
самосовершенствования, самореализации. Одним из применяемых методов является
использование в обучении практико-ориентированных (ситуационных) заданий [5].
Система
компетентностно-ориентированных
задач, введенная в учебный процесс, способна обеспечить поэтапное формирование
у студентов знаний, умений, навыков и профессионально-значимых личностных
качеств, необходимых для освоения компетенций специалиста, а также способствует
выработке у студентов более устойчивых знаний, умений и навыков.
Практико-ориентированные задания – это такие задания, преимущественной
целью которых является формирование у студентов умений и навыков практической
работы, а также формирование понимания того, где, как и для чего полученные умения
применяются на практике [3].
Практико-ориентированные задания способствуют интеграции знаний,
побуждают студентов использовать дополнительную литературу, что повышает
интерес к учебе в целом, положительно влияет на прочность знаний и качество
обучения. Такие задания служат инструментом измерения и оценивания
компетентности студентов. Для оценивания интегрированных и практико-
ориентированных заданий используются несколько критериев, оцениваемых в 0-2
80
балла (0 - признак не сформирован, 1 балл - чётко не выражен, 2 балла - выражен
чётко):
- формулирование представленной информации в виде проблемы;
- предложение способа решения проблемы;
- обоснование способа решения проблемы;
- демонстрация способа решения проблемы.
Причём оценивание выполняет педагог и группа студентов, а также сам
студент. Важная роль самоконтроля обусловлена тем, что он способствует
формированию компетенций будущих специалистов [3].
Использование разноуровневых практико-ориентированных заданий является
одним из элементов индивидуализации обучения, при котором выбор способов,
приёмов обучения учитывает индивидуальные различия обучающихся, уровень
развития их способностей. Ни одна учебная задача не может быть решена всеми
студентами одинаково. Возникает потребность в дифференцированном обучении. То
есть в таком обучении, в рамках которого созданы условия для выработки и
совершенствования индивидуального стиля самостоятельной деятельности студента.
Студент выявляет и учитывает свои индивидуальные возможности и способности
самостоятельно, но при этом использует опыт других обучающихся, опыт
преподавателя [5].
Кроме этого, необходимо учесть требование обучения студентов на трёх языках
[4]. Как это сделать в рамках предмета, тоже проблема, решение которой требует
творческого подхода.
Таким
образом,
применение
на
уроках
практико-ориентированных
(ситуационных) заданий способствует формированию компетенций будущих
специалистов. Эти задания помогают студентам осознать социальную значимость
своей будущей профессии, проявлять к ней устойчивый интерес, учат организовывать
собственную деятельность, осуществлять педагогический контроль, оценивать
процесс и результаты обучения, развивают умение осуществлять поиск, анализ и
оценку информации, необходимой для постановки и решения профессиональных
задач, для профессионального и личностного развития.
Приложение 1.
Пример практико-ориентированного задания по профессиональному русскому
языку для будущих воспитателей.
Внимательно прочитайте отрывок из рассказа А.Грина «Зеленая лампа» и
выполните задания.
В Лондоне в 1920 году, зимой, на углу Пикадилии и одного переулка,
остановились двое хорошо одетых людей среднего возраста. Они только
что покинули дорогой ресторан. Там они ужинали, пили вино и шутили с
артистками из Дрюриленского театра.
Теперь внимание их было привлечено лежащим без движения, плохо одетым че
ловеком лет двадцати пяти, около которого начала собираться толпа.
-
Стильтон!
–
брезгливо сказал толстый джентльмен высокому своему приятелю, видя, что
тот нагнулся и всматривается в лежащего.
81
- Честное слово, не стоит так много заниматься этой падалью. Он пьян или умер.
- Я голоден… и я жив, - пробормотал несчастный, приподнимаясь, чтобы взглянуть
на Стильтона, который о чем-то задумался. Это был обморок.
- Реймер! – сказал Стильтон. – Вот случай проделать шутку. У
меня явился интересный замысел. Мне надоели обычные развлечения, а хорошо
шутить можно только одним способом: делать из людей игрушки.
Эти слова были сказаны тихо, так что лежащий, а теперь прислонившийся к
ограде человек их не слышал.
Реймер, которому было все равно, презрительно пожал плечами, простился со
Стильтоном и уехал коротать ночь в свой клуб, а Стильтон, при одобрении толпы и
при помощи полисмена, усадил беспризорного человека в кэб.
Задания к тексту. Ответьте на вопросы.
1) ПРОСТЫЕ ВОПРОСЫ:
- Где происходят события, описанные в рассказе?
- Когда происходят описанные события?
- Назовите действующих лиц.
- В какой момент жизни они описаны?
- Что настоятельно подчеркивает автор в двух героях, вышедших из ресторана?
(хорошо одетые, дорогой ресторан).
-Что произошло с человеком лет двадцати пяти?
- Как его описал автор?
- Значение каких слов вам неизвестно? Найдите их толкование в словаре.
2) УТОЧНЯЮЩИЕ ВОПРОСЫ:
- Что мы можем сказать о позиции автора?
(Автор осуждает богатых за их презрение к бедному)
- А в чем это выражено?
(В авторских ремарках: брезгливо сказал толстый джентльмен,
пробормотал несчастный).
- Проследите, какие синонимы к слову «человек» использует автор?
(богачи - двое людей, толстый джентльмен, сказал приятелю: бедняк - человек
лежащий, падаль, несчастный).
3) ИНТЕРПРЕТАНЦИОННЫЕ ВОПРОСЫ:
- Почему два богато одетых господина подошли к плохо одетому человеку,
лежащему на дороге? Они хотели ему помочь?
(Скорее, им было скучно).
- Только ли скука привела их сюда?
(Возможно, и любопытство, ведь здесь собралась толпа).
- Почему нельзя допустить, что они из жалости могли остановиться?
( Тогда они не называли бы его падалью, пьяным, не смотрели бы
на него брезгливо).
- По какой причине могла собраться толпа?
4) ОЦЕНОЧНЫЕ ВОПРОСЫ:
- Какие слова вы считаете ключевыми в этой части? Прочитайте их.
82
(Мне надоели обычные развлечения, а хорошо шутить можно
только одним способом: делать из людей игрушки).
- Почему вы их считаете ключевыми?
-
Как
бы
вы
поступили,
окажись
рядом
с
несчастным человеком, упавшим в голодный обморок?
5) ТВОРЧЕСКИЕ ВОПРОСЫ:
- Как вы думаете, какой «интересный замысел» возник у Стильтона?
Что
это
может
быть?
(Высказывание предположения относительно планов Стильтона.)
6) ПРАКТИЧЕСКИЕ ВОПРОСЫ:
- Составьте примерный план беседы по рассказу с дошкольниками и обоснуйте его.
(Предполагается, что студенты продумают, как актуализировать содержание текста и
мотивировать дошкольников к прослушиванию рассказа; составят вопросы для
выяснения степени понимания услышанного, его интерпретации, синтеза и оценки
детьми, продумают способы проведения рефлексии, словарной работы на трёх языках
и пр.).
Список использованной литературы:
1.
Государственная программа развития образования РК на 2011-2020 годы.
www.akorda.kz/ru.
2.
Гаспаров М.Л. Методика анализа художественного текста и интерпретации.
Санкт-Петербург, «Эспо», 2003.
3.
Буланкина Н.Е. Проблема эффективного культурного самоопределения личности
в полиязыковом образовательном пространстве. – Москва: Изд-во АПКиПРО, 2002.
4.
Конюкова Е.А. [Электронный ресурс]: Проблемы организации полиязычного
образования в Казахстане. URL: http://collegy.ucoz.ru/publ/77-1-0-8360 (дата
обращения: 28.03.2016).
5.
Культура устной и письменной речи делового человека: Справочник. Практикум.
- М.: 2006.
МЕКТЕПКЕ ДЕЙІНГІ ЖАСТАҒЫ БАЛАЛАРДЫ АҒЫЛШЫН ТІЛІНЕ ҮЙРЕТУДІҢ
ТИІМДІ ӘДІС-ТӘСІЛДЕРІ
Азанбай А.Р.
КМҚК «Бәйтерек» балабақшасы Қарағанды қаласы
Елбасымыз өз жолдауында үш тұғырлы тілді меңгеру қазақстандықтар үшін
міндетті шарт екендігін және 2020 жылға қарай ағылшын тілін білетін халықтың үлесі
кем дегенде 20 процентті құрауы керек екенін атап айтқан болатын.Қазіргі таңда
көптеген мектепке дейінгі ұйымдарда ағылшын тілін үйретуді қолға алып жатыр. Сол
себептен де біздің балабақшамыз Бәйтеректе жас бүлдіршіндерге ағылшын тілін ерте
жастан үйретуді бастады.
83
Ағылшын ерте үйрену – баланың туғаннан бастап мектепке барғанына дейінгі
интуитивтік-тәжірибелік тәсілдің негізі болып табылады. Мектепке дейінгі жас –
ағылшын тілін үйренуді бастау үшін ең тиімді жас: осы жастағы балалар тіл
құбылыстарына ерекше зеректерімен ерекшеленеді, өздерінің сөйлеу тәжірибелерінің
мағынасына, тілдің құпияларына қызығушылық пайда болады. Олар өткен
мәліметтерді тез және ұзақ есте сақтайды. Шет тілін ерте жаста үйренудің тағы бір
себебі бар. Бала кішкентай болған кезде , баланың ана тіліндегі сөздік қоры аз
болады.Бірақ оның сөйлеу қажеттіліктері аз болады: кішкентай баланың қатынас аясы
үлкен балаға қарағанда аз, оған әлі де коммуникативті тәсілдерді шешу қажет емес.
Шет тілін игере отырып, бала ана тілі мен шет тілі арасындағы мүмкіндіктердің
осындай үлкен ажырағанды сезінбейді және үлкенірек жастағы балаларға қарағанда
оның табыс сезімі өте тереңірек болады. Бірақ оның сөйлеу қажеттіліктері аз болады:
кішкентай баланың қатынас аясы үлкен балаға қарағанда аз, оған әлі де
коммуникативті тәсілдерді шешу қажет емес. Шет тілін игере отырып, бала ана тілі
мен шет тілі арасындағы мүмкіндіктердің осындай үлкен ажырағанды сезінбейді және
үлкенірек жастағы балаларға қарағанда кішкентай балаларды оқыту – оқушылар мен
үлкендерді оқытуға қарағанда,басқа әдістемелік тәсілді талап ететін оңай жұмыс емес.
Егер үлкен адам шет тілін игерсе, басқаларды оқыта алатыны дәлел емес. Балалар
әдістемелі қажетсіз сабақтармен оқығанда, шет тілін көпке дейін жек көріп кетуі
мүмкін және өзінің мүмкіндіктерін жоғалтып алуы мүмкін[1 52 б].
Мектепке дейінгі жастағы балаларды шет тілін оқытуда коммуникативті компетенция
негізінің бірте-бірте дамуы болады. Ағылшын тілін ерте жастан игеру осындай :
•
Оқытушының соңынан ағылшын сөздерін фонетикалық көзкарас жағынан дұрыс
қайталай білуі, яғни тыңдау назарының, фонетикалық есту мен дұрыс сөйлеудің
кезеңдік құрылуы;
•
Ағылшын сөздігін меңгеруі, қорытындылауы және белмендірілуі;
•
Күрделі емес грамматикалық құрылымдардың белгілі бір санын меңгеруі.
Білім әрекетінің әдістемесін өткізу лингвистикалық мүмкіндіктердің жас және
индивидуалды, ерекшеліктерімен байланысты болуы керек және олардың дамуына
бағытталуы керек.
Шет тілінің білім әрекеті баланыңжалпы дамуы, оның сенсорлы, физикалық,
интеллектуалдық тәрбиесімен тығыз байланысты болуын педагогпен ойланып
тиянақталған болуы керек [2 23б].
Осындай мотивацияны құрудың түрі ойын болып табылады. Шет тілінде сөйлеу
бағытталған және мақсатталған болуы керек.Біздің балабақша да бұл ойын түрлері
қолданылады.
Ойын – ұйымдастыру тәртібі мен сабақ өткізудің әдістемесі болып саналады. Сол
арқылы кішкентай балалар белгілі бір ағылшын лексикасының қорын жинақтайды,
тақпақтар, әндер мен санамақтарды жаттайды. Осындай оқу іс-әрекетін өткізу тәртібі
сөйлеу дағдысы мен тіл икемділіктерін меңгергенде қолайлы жағдай тудырады.[4 12б]
Оқыту
ойындары
жағдайлы,
жарысты,
ритмо-музыкалық
және
көркемдік болып бөлінеді.
Жағдайлы ойындарға рольдік ойындар жатады, белгілі бір жағдайға байланысты
бейнелеу.
84
Рольдік ойын – бұл балалар белгілі бір рольде, әр түрлі өмір жағдайларын
ойнайды, мысалы, сатушы-сатып алушы, дәрігер-науқас, актер және оның жанкүйері
және т.б. Олар кезегінде, балалар типтік және стандартты диалогты колданғанда, әр
түрлі модельдер түрінің өзгеруі және қолдануын талап ететін тағы да сол сияқты
жағдайларға және импровизациялық ойындарға бөлінеді.
Стандартты диалогтар, мысалы:
1.Show me (маған көрсетші) – мұғалімнің бір нәрсені атап айтқанда, бала сол нәрсе
бейнеленген карточканы көрсетуі тиіс.
2.What’s this? Мұғалім сөздерді көрсетеді, балалар сөздерді атайды.
3.What’s missing? (не жоғалып кетті?)
4.What’s doesn’t belong? (не артық?)
5.«Сиқырлы айна» - мақсаты: баланың зейінін дамыту. Айнаға балалар жануарларын
маскаларын киіп алып жақындайды. Сиқырлы айнада бірнеше жануарлар көрінеді.
Балалардың міндеті – кімді және қанша көлемде көріп тұрғандарын айту болып
табылады. Мысалы: I see a dog. I see five dogs.
Жарысты ойындарға лексика мен грамматиканы меңгеру үшін көптеген ойындар
жатады.
Кім көп сөздерді біледі, сол жеңіске жетеді яғни жарысып ойнайтын ойындар
жатады.Бұл ойын түрінде көбінесе топтарға бөлініп жарыса ойнайды. Оған
кроссвордтар, лингвистикалық тапсырмалары бар ойындар, топтардың орындалуы.
Кроссвордтар түрлі тақырыптарда болуы мүмкін: жануарлар, жемістер, көкөністер,
жиһаздар, ойыншықтар және т.б. Топтар әр түрлі болады.
Оқу іс-әрекетіндесонымен қатарбалалар «Simon says» ойынын ойнай алады.
Мақсаты – танымдық қызығушылықтарын дамыту. Балалар педагогтың айтқан іс-
әрекеттерін орындау. Мысалы: Hands up! Sit down! Jump! Run! және т.б. Ойынды өткізу
барысында әр түрлі лексикалық материалдар қолданылады.
Ритмо-музыкалық ойындар - сөйлеудің фонетикалық және ритмомелодиялық
хоровод сияқты дәстүрлі ойындар, әндер және билер. Мысалы: “Nuts and May”,
“What’s your name?”, “I like my friends”, :Head, shoulders, knees and toes” және
т.б.Педагог іс-қимыл арқылы көрсетеді, ал оны балалар педагогтың артынан
қайталайды және өздері сосын жеке –дара орындайды.
Көркем және шығармашылық ойындар – балаға ойын арқылы көркем-
шығармашылық жол арқылы әрекеттің бір түрі. Оларды былай бөлуге болады:
1.Драматизациялар (яғни, кішкентай спектакльдерді ағылшын тілінде қою)
«Ертегі мейрамы» - Мысалы: Орманда Қызыл телпек көбелектермен және қасқырмен
кездеседі және диалог құрылады: (Hello! I’m Red Riding Hood. I’m going to my granny.
She lives in the rest in the house) және т.б.
2.Бейнелеу ойындарға графикалық диктант, суреттерді бояу және т.б. жатады.
Суреттерді бояу – тыныштандыратын, кей кезде мағыналы, бірақ өте көп таралған
сабақ. Мысалы, дайын суретті көрсетуге болады. Бала контурмен айналысқанша,
мұғалім сөздерді көп рет қайталайды, суреттің бөлшектерін айтады. Осылай біз
баланың өзінің істеген жұмысын жаңа тілде айтылуының негізін қалаймыз.
85
Графикалық диктант – мысалы, балаларға сабақта не? Қандай түсті? Болу
керектігі айтылады, балалар бояйды, сосын мұғалімнің айтқан суретімен өзінің салған
суретін салыстырады.
3. Сөздік-шығармашылық (кішкентай ертегілерді құру, рифманы келтіру),
мысалы:
- алды-артына және үстінен –астына
Таңертең пастамен тазалаймын ... (teeth - тістер) және т.б.
Ойынды сабаққа енгізуге ойлап таңдағанда, келесі ережелерді сақтау керек:
1.Ойынға кірісер алдында келесі сұрақтарға жауап беріңіз: ойынның мақсаты
қандай, бала неге үйренуі тиіс? Қандай сөйлеу әрекетін ол орындау керек? Сондай
пікірді бала құра алады ма, қосымша қиыншылықтар жоқ па?
2.Осы сұрақтарға жауап берерде өзіңізді бала деп елестетіп, осындай модель
бойынша қандай пікір туатынын ойлап тауып көріңіз
3.Бала осы жағдайды тез қабылдау үшін, оған осы жағдайды қалай суреттеуін
табыңыз.
4.Баламен өзіңіз сүйсіне ойнаңыз!
Тағы да шет тілін меңгерудің ең кең таралған тәсілі ақпараттық және
коммуникативті әдістерді қолдану болып табылады. Олар: мультимедиялық құралдар,
компьютер, аудио және т.б.
Ағылшын тілін игерудегі аудиоертегілер
Баланың сөз қоры көбейгенде, білім әрекетін ағылшын тілінде аудиоертегілер
арқылы түрлендіруге болады.
Аудиоертегілерді былай бөлуге болады:
Алдымен кішкентай ағылшын әңгімелері жарайды. Мысалы, балалармен осындай
ертегілерді тыңдауға болады «Three little kittens», «Three little Pigs», «Too Many Daves».
Көрнекі материалмен құрылған аудиоертегілер. Аудиоертегілер қосылғаннан
бастап балалар педагогпен бірге суреттерге қарап қайталайды. Ағылшын
аудиоертегілерді қызықтырақ қылу үшін ертегітерапия тәсілін қолдануға болады, яғни
ертегіні бейнелеп салу. Тыңдау кезіндегі сурет салу ақпараттың орындалуы мен
қабылдап алуына көмектесетін процесс. Сурет салу барысында баланың естігенімен
ассоциативті байланыстары пайда болады[3 61б].
Ағылшын тілін игерудегі видеобейнелер.
Видеобейненің мақсаты – ағылшын тілін мектепке дейінгі және одан кіші жастағы
балаларды коммуникативті оқыту тәсілін қолдана отырып оқыту болып табылады.
Ақпараттық материал балаға білімді және қызықты болып келеді.Балалар ағылшын
тілін қоршаған ортаны тану және ойнау арқылы оқиды.Балалар мультфильмдерді
жақсы көреді және оларды көп рет көреді.
Сондықтан ағылшын тіліндегі мультфильмдер балаларды шет тілін үйретудегі
көптеген міндеттерді шешеді. Міне ағылшын тілін осындай әдіс-тәсілдермен үйрету
тез нәтиже береді.Сол себептен әрбір сабақты ойын арқылы және жаңа
технологияларды қолдану арқылы өткізу керек.
Достарыңызбен бөлісу: |