Байдалиев Д. Д

     
 
 
 
 
   
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

149 
 
Пайдаланған әдебиеттер. 
 
1.
 
Абдрахманов А. Топонимика и этимология. - Алма – Ата: 
Наука,1975. 
2.
 
Амандықов Х «Ақпан батыр» - Алматы, 1993.  
3.
 
Ахмет  М.  Жері,суы  дуалы-  Жуалы.  -  Алматы:  Тоғанай 
Т,1998. 
4.
 
Әбілдаұлы  Б.  Сиқым  Рысбек  Батыр.  -  Алматы:  Мерей, 
1994. 
5.
 
Әбілдаұлы  Б.  Тӛле  би  мен  Қойгелді  батыр.  -  Алматы: 
Мерей, 1992  
6.
 
Байбатша  Ә.  Қазақ  даласының  ежелгі  тарихы.  -  Алматы: 
Санат, 2002. 
7.
 
Бақбергенов  С.  Қазығұрттың  басында  кеме  қалған.  - 
Алматы: Жалын, 1984 
8.
 
 Байбосынов К. Жуалы жайлы қолжазбалары.  
9.
 
 Байпақов  К.  Қазақстанның  ежелгі  қалалары.  -  Алматы: 
Аруна, 2005. 
10.
 
 Байтілен  С.  Тараз  ӛңіріндегі  тастағы  таңбалар.  //Қазақ 
тарихы. 2002ж, №5. 
11.
 
 Байтана руының шежіресі. 
12.
 
 Бәйтек А Ұрпакқа ұран болған ұлы баба.  //Ақ жол 1999.  
22 қыркүйек. 
13.
 
 Гумилев Л. Кӛне түркілер. - Алматы, 1994. 
14.
 
 Есенберлин І. Кӛшпенділер. - Алматы: Жазушы, 1987. 
15.
 
 Жамбыл облысының энциклопедиясы. – Алматы, 2003. 
16.
 
 Жолдыбаев  С.  Археологическая  карта  Казахстана.  - 
Алма – Ата, 1960. 
17.
 
 Жолдасбекұлы  М,.  Салғараұлы  Қ.т.б  Елтұтқа.  –  Астана, 
2001. 
18.
 
 Жылқышиев Ә. Дауылдан кейінгі жарық. - Алматы, 1992. 
19.
 
 Златкин  И  Я.  История  Джунгарского  ханства.  -  Москва, 
1983жыл. 
20.
 
 Зуев    Ю  А.  К  этнической  истории  усуней  //труды  и  АЭ 
АН КазССР, т.8, 1960. 

150 
 
21.
 
Исмайлов Ә. Страны историцы Южного Казахстана (1864 
– 1917г.г.-  Ташкент, 1914. 
22.
 
 Кекілбаев Ә. Үркер. - Алматы: Сӛздік – Словарь, 1999. 
23.
 
 Kodama  ibn  Djafar.  Kitab  al-Kharadj.  Ed.M.J.  de  Goeje.  -
Lugduni  Batvorum, 1889. 
24.
 
 Қазақстанның ұлттық энциклопедиясы. - Алматы, ІІ том, 
2004. 
25.
 
 Қазақстанның ұлттық энциклопедиясы. Алматы,  VI том, 
2004. 
26.
 
 Қазақ Совет энциклопедиясы. - Алматы, ІV том. 
27.
 
 Қазақ Совет энциклопедиясы. - Алматы, VІІІ  том. 
28.
 
 Қазақ тарихы ІІІ том. - Алматы: Атамұра, 2002. 
29.
 
 Қазақстан тарихы. І том. - Алматы: Атамұра, 1996. 
30.
 
 Қазақ  тарихы  жырларының  мәселелері  –  Алматы:  Ғалым, 
1979. 
31.
 
 Қайдар Ә. Қаңлы. - Алматы: Дайк-пресс, 2004. 
32.
 
 Қойшыбаев  Е.  Қазақстанның  жер  –  су  аттары  сӛздігі.  -
Алматы: Мектеп, 1985.  
33.
 
Маев Н М. Очерки истории киргизского народа (с 1732 по 
1868 год)  СПЬ, 1873. 
38.  Момышұлы Б. Ұшқан ұя, - Алматы, 1976. 
39.  Момышұлы  Б.  Қанмен  жазылған  кітап.  -  Алматы: 
Қазақстан, 1991.   
40.  Мұртаза  Ш.  Шығармалары  ІІІ  том,  -  Алматы:  Қазығұрт, 
2002. 
41. Мұртаза Ш. Не жетпейді? - Алматы: Жазушы, 1990. 
42.  Мырзахметов  М.  Қазақ  қалай  орыстандырылды?  - 
Алматы, 1993. 
43. Назарбаев Н Ә. Ғасырлар тоғысында - Алматы, 2003. 
44.  Ормантай А. Керімбай болыс. - Алматы: Мұрагер, 2006. 
45.  Попов  А  М.  Географические  названия.  (Введение 
топонимику.) - Москва, 1965. 
46.  Путешествие  в  восточные  страны  Плано  Каорпини  и 
Вильгельма Рубрука. - Москва, 1957. 
47.  Рысбергенова  К.  Историко-линнвистической  анализ 
топонимов Южно - Казахстанской области.  - Алматы. 1993. 

151 
 
49.  Сатаев  Ж.  Батырдың  шұбар  тегенесі.  //Ақ  жол.  1999,  22 
кыркүйек. 
50. Сматаев С. Елім – ай. - Алматы, 1979. 
51. Тасболатов А,    Аманжолов К. Қазақтың  әскери  тарихы.  -
Алматы: Білім, 1990. 
52.  Тауасарұлы  Қазыбек.  Түп  –  тұқияннан  ӛзіме  шейін.  - 
Алматы, 1993.    
53. Тұрысов Е. Бәйдібек. - Алматы: Нұрлы әлем, 1998. 
54. Тұрысов Е. Темірлан. - Алматы: Жазушы, 1992.  
55. Тұрысов Е. Нұржаудың нұрлы түндері. - Алматы: Нұрлы 
әлем, 1998. 
56.  Тынышбаев  М.  «Қырғыз,  қазақ  халқының  тарихы  туралы 
материалдары» - Алматы, 1925. 
57.  Тынышбаев  М.  История  казахского  народа.  -  Алма-Ата, 
1993.  
58. Тілеухан Ж, Жұматаев Б. Ұлы кӛш атты энциклопедиясы. 
– Алматы: «Аруна» 2006. 
59. Толстов С.П Древний Хорезм. - Москва, 1948. 
61. Уәлиханов Ш. Таңдамалы. – Алматы, 1985. 
62. Үсенов Б. Табиғат терезесі. - Алматы: Балауса, 1992. 
63. Фурманов Д. Мятеж. - Москва: Правда, 1980. 
64. Хордабек И. Книга путей и стран. - Баку, 1986. 
65. Чайлд Г. Древнейший Восток в свете новых раскопок. 
- Москва, 1956. 
66. Чигаркин В А. Памятник природа Казахстана. - Алма-Ата: 
Қайнар, 1980. 
67. Юдахин К. Киргизско – русский словарь. - Москва, 1965. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

152 
 
                                       Мазмұны 
 
Кіріспе............................................................................ 
 
3 
І Жуалы өңіріндегі тарихи – мәдени мұралар 
 
Жуалы ӛңірінің геологиялық – тектоникалық 
ерекшелігі....................................................................... 
 
8 
Жуалы жеріндегі петроглифтер..................................... 
11 
Обалар мен қорымдар.................................................... 
16 
Қарауыл мұнаралар........................................................ 
19 
Жалғыз қорғандар.......................................................... 
20 
Бекіністер мен қоныстар................................................ 
22 
Шақпақ әулие үңгірі...................................................... 
24 
Ұлы Жібек жолының Жуалыдағы сілемдері................. 
25 
Жуалы аймағындағы ортағасырлық қалалар................. 
28 
Абарджадж қаласы......................................................... 
28 
Адыраспантӛбе............................................................ 
31 
Аққұм.............................................................................. 
32 
Баркуаб........................................................................... 
32 
Екінші тӛрткүл тӛбе....................................................... 
35 
Үшінші қала................................................................. 
36 
Белгісіз қалашық............................................................ 
36 
Қырықкүрзі................................................................... 
37 
Шауғар қалашығы.......................................................... 
39 
Шақпақ қалашығы.......................................................... 
40 
Жуалы ауданындағы жаңа заманның  
тарихи ескерткіштері..................................................... 
 
42 
Рысбек батыр ескерткіші............................................... 
42 
Садыбай Байтана ескерткіш кесенесі............................ 
42 
Бауыржан Момышұлының мұражайы мен  
ескерткіші....................................................................... 
 
43 
Депортацияланған поляк халқының  
ӛкілдеріне арналған ескерткіш...................................... 
 
46 
ІІІ Жуалы жерінің жер – су атауларының тарихы 
 
Адыраспантӛбе............................................................... 
115 
Айнакӛл.......................................................................... 
116 
Ақбастау......................................................................... 
116 

153 
 
Ақсай.............................................................................. 
117 
Ақсақал сай..................................................................... 
118 
Ақсу – Жабағылы........................................................... 
118 
Ақтасты........................................................................... 
119 
Алмалы........................................................................... 
120 
Амансай.......................................................................... 
120 
Аралтӛбе......................................................................... 
121 
Арбатас........................................................................... 
121 
Арқарлы.......................................................................... 
122 
Арыс ӛзені...................................................................... 
123 
Аса ӛзені......................................................................... 
124 
Асансай........................................................................... 
125 
Ащыбұлақ....................................................................... 
126 
Бақай мен Бӛкей таулары............................................... 
126 
Бақалы............................................................................. 
127 
Бақаты............................................................................. 
127 
Белбұлақ......................................................................... 
127 
Берікқара........................................................................ 
128 
Билікӛл............................................................................ 
129 
Боралдай......................................................................... 
129 
Борсықтӛбе..................................................................... 
132 
Ботақара.......................................................................... 
132 
Бурное............................................................................. 
133 
Бурыл тауы..................................................................... 
135 
Бұрғансу.......................................................................... 
136 
Бірлік.............................................................................. 
136 
Дарбаза........................................................................... 
137 
Датқаның сазы................................................................ 
137 
Дӛңгелек саз................................................................... 
138 
Еңке................................................................................ 
140 
Жалпақ саз...................................................................... 
140 
Жетімтау......................................................................... 
140 
Жетітӛбе......................................................................... 
141 
Жолбарысқамал.............................................................. 
142 
Жосалы........................................................................... 
142 
Жұрынсай....................................................................... 
143 

154 
 
Жыланды сай.................................................................. 
144 
Жылбұлақ....................................................................... 
144 
Ирекасу........................................................................... 
144 
Кәріқорған...................................................................... 
145 
Кеңбұлақ......................................................................... 
145 
Кӛксай............................................................................. 
146 
Кӛсегенің кӛк жоны........................................................ 
146 
Кӛктӛбе........................................................................... 
148 
Кӛкшебұлақ.................................................................... 
148 
Кӛлбастау....................................................................... 
149 
Кӛлтоған......................................................................... 
149 
Күйік асуы...................................................................... 
150 
Күреңбел......................................................................... 
153 
Күркіреусу...................................................................... 
153 
Қақты.............................................................................. 
154 
Қалмақ қырған................................................................ 
154 
Қанай асуы...................................................................... 
155 
Қарабастау...................................................................... 
155 
Қаражол.......................................................................... 
156 
Қарамұрын...................................................................... 
156 
Қарасаз............................................................................ 
157 
Қарасай........................................................................... 
157 
Қаратас........................................................................... 
157 
Қараүңгір........................................................................ 
158 
Қоғалы............................................................................ 
159 
Қоңыртӛбе...................................................................... 
159 
Қорымтас........................................................................ 
160 
Қосбӛлтек....................................................................... 
161 
Қосмұрат......................................................................... 
162 
Қостӛбе........................................................................... 
163 
Қостұра........................................................................... 
163 
Қошқарата....................................................................... 
165 
Құдияр сазы.................................................................... 
166 
Құлантау......................................................................... 
166 
Құлан асуы...................................................................... 
168 
Құрама............................................................................ 
169 

155 
 
Құртты бұлақ.................................................................. 
170 
Қыз әулие........................................................................ 
170 
Қыз құлаған.................................................................... 
170 
Қызмола.......................................................................... 
171 
Қызтоған......................................................................... 
171 
Қызыл дала..................................................................... 
172 
Қызылжар....................................................................... 
172 
Қыдыр қонған сай........................................................... 
172 
Қыстаубай кӛлі............................................................... 
173 
Қыстаубай шатқалы........................................................ 
173 
Майбұлақ........................................................................ 
174 
Майтӛбе.......................................................................... 
175 
Маңқасай........................................................................ 
176 
Марының сазы................................................................ 
176 
Мыңбұлақ....................................................................... 
176 
Мыңжылқы..................................................................... 
179 
Мүрделі........................................................................... 
179 
Нышанкүл сай................................................................. 
180 
Орда қонған.................................................................... 
180 
Ормансай........................................................................ 
181 
Ӛгізарал.......................................................................... 
182 
Рысбек тӛбе.................................................................... 
182 
Садырқамал.................................................................... 
183 
Сарықайқаң..................................................................... 
184 
Сарытас........................................................................... 
185 
Саясу............................................................................... 
185 
Сеңгір.............................................................................. 
185 
Сулысай.......................................................................... 
186 
Сұрым............................................................................. 
186 
Сүңгі............................................................................... 
187 
Талдыбұлақ..................................................................... 
187 
Тасбастау........................................................................ 
188 
Теке қамал...................................................................... 
188 
Теріс ӛзені...................................................................... 
189 
Теспе............................................................................... 
189 
Тесіктас........................................................................... 
190 

156 
 
Тобшақты........................................................................ 
190 
Тоғызтарау...................................................................... 
191 
Торлан мен Қараш асулары............................................ 
191 
Тышқансай...................................................................... 
192 
Түркісіб........................................................................... 
192 
Ұзынбұлақ...................................................................... 
193 
Үндемес бастау............................................................... 
194 
Үшқоспа.......................................................................... 
194 
Үштӛбе............................................................................ 
195 
Шақпақ............................................................................ 
195 
Шаңлақты....................................................................... 
199 
Шегір қамал.................................................................... 
200 
Шыбықбел...................................................................... 
202 
Шымырбай сай............................................................... 
202 
Шыңбұлақ....................................................................... 
203 
Шілікті............................................................................ 
203 
Ынтымақ......................................................................... 
203 
Пайдаланылған әдебиеттер............................................ 
211