а
б
13.7-сурет
Екілік фосфолипидті кабат мембрананы конденсатор ретінде карастыруға
мүмкіндік береді, оның электросыйымдылығы 1 мм2 ауданда 5-13 нФ тең.
13.3. МОЛЕКУЛАЛАРДЫҢ (АТОМДАРДЫҢ)
МЕМБРАНА АРҚЫ ЛЫ ТАСЫМАЛЫ
Мембраналардын маңызды функциясы олардың молекулаларды (атомдар-
ды) және иондарды өткізу немесе өткізбеу мүмкіндігі. Сөз жок бөлшектердің
мұндай өту ыктималдығы жасушадан жасушаға ығысу бағытына және молеку-
лалар мен иондардың түрлеріне байланысты. Бүл мәселелер физика бөлімінің
тасьша.ідау қубьиысында
карастырылады. Мұндай терминмен физикада мас
са, импульс, энергия, заряд және баска физикалыкшаманыңфизикалыкжүйе-
де кеңістіктегі ығысуынан (тасымал) болатын кайтымсыз үдерістерді айтады.
Тасымал кұбылысына диффузияны (заттың массасынын тасымалы), тұткыр-
лыкты(импульс тасымалы), жылуөткізгіштікті (энергия тасымалы) жаткыза-
ды. Мұнда және алдағы такырыптарда биологиялык мембрана үшін маңызды
кұбылыстар карастырылады, затгар тасымалы және заряд тасымалы. Биофи-
зикада заттардың тасымалына синоним ретінде
«заттар тасымалы»
термині
кеңінен колданылады. Сұйыктардағы тасымал үдерісінталдап, диффузияның
негізгі тендеуін корытып шығарайык (Фик тендеуі).
Айталык, кандай да бір
S
аудан аркылы берілгенбағытта сұйык молекула-
лары орын ауыстырсын (13.8-сурет). Сұйыктын күрылымының молекула-
лы теориясын ескеріп (§9.6 караңыз), молекулалар ауданды бір тепе-тендік
күйден екінші тепе-тендік күйге секіріп өткенде киып өтеді деп есептейік.
Молекуланын орташа орын ауыстыруына тең кашыктыкта (сұйык молекулала-
рының орташа аракашыктығы) ауданның оң және сол жағына / калындығы бар
/ (/ < 5) тік бұрышты параллелепипед орналастырайык. Әрбір параллелепи-
педтің көлемі
SI
тең. Егер
п
— молекулалар
жиынтығы болса, онда бөлінген паралле-
лепипедтін ішіндегі молекулалар саны
Sin.
Молекулалар саны кеңістікте өзгереді
деп есептеп, сол (1) параллелепипедтеп
молекулалар жиыны
ал солдағьша
п]
болсын делік (2). Демек, бірінші паралле-
лепипедте
Slnr
ал екіншіде
Sln2,
молеку
лалар бар.
Достарыңызбен бөлісу: