Байдуллаева Қазақтіліне аударғандар Н. М. Алмабаева, Г. Е. Байдуллаева, К. Е. Раманқұлов Мәскеу и з д а т е л ь с к а я г р у п п а «гэотар-медиа» 1 9

(13.9) және (13.13) тендеулерін колданып, аламыз:
с
dp
J ‘ - D TCTlb-
 
0 3
-
14
)
А. Эйнштейн диффузия коэффициент! температураға пропорционал екен-
Д1пн 
к о р с е т :
D
D = u R T
немесе 
и =~в^г-
м 
м 
К!
Сондықтан (13.14) тендігінің орнына мынаны аламыз:
dp
j = - u с
— . 
м dx
(13.15)
(13.16)
(13.15) 
формуласында г/м моль аркылы сипатталған диффузияланатын мо- 
лекулалардың (бөлшектердің) козғалғыштығы. Жалпы алғанда диффузияла­
натын 
бөлшектің
(молекула, атом, ион, электронның) 
қозғалғыиітығы и
деп, 
бөлшектің 
v
жылдамдығы мен/ күштің арасындағы пропорционалык коэффи- 
циентін айтамыз. Тек бұл бөлшекке сырттан баска күштер эсер етсе (мысалы, 
баска бөлшектермен соктығысуы немесе үйкеліс) және олар біркалыпты орын 
ауыстырса:
ц = и / немесе 
и = v/f.
(13.17)
(13.17) 
көрініп отырғанымыздай козғалтқыштың өлшем бірлігі 1 м/(с-Н). 
мм және 
и
шамалары Авогадро тұрактысы аркылы байланысқан:
« = «
м
Аа. 
(13.18)
(13.9) 
өрнекті биологиялык мембранаға катысты түрлендірейік. Мембра­
на аркылы диффузияланатын заттар концентрациясынсызыкты заң бойынша 
өзгереді деп есептейміз (13.9-сурет). Бөлшектердің жасушаның ішіндегі және 
сыртындағы концентрациялары сәйкес 
с.
және с0. Осы бөлшектердін мембра- 
надағы концентрациясы ішкі бөлігінен сырткы бөлігіне карай өзгерісі сәйкес 
с
және см0. Молекулалардың концентрацияларының сызыкты өзгерісін ес- 
керіп, былай жазамыз:
dc 
(СмО~См,)
dx 
/
(13.19)
мүндағы / — мембрана калыңдығы, онда (13.9) тендігінің орнына:
J I = - D (
c m
0 -
c
w) = D (
c m
I -
c
J .
(13.20)
Тәжірибе жүзінде бөлшектердің концентрациясын мембрана ішіндегісін 
емес сыртындағысын есептеу оңай.
Жасушаның ішінде (см/) және жасушаның сыртындағы (см0) концентрация­
сы. Концентрацияның мембрананың шекарасындағы катынасы оның кабаты- 
на жақын концентрациялардың катынасына тең деп есептеу калыптаскан.

жүктеу/скачать 28,1 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: