Байдуллаева Қазақтіліне аударғандар Н. М. Алмабаева, Г. Е. Байдуллаева, К. Е. Раманқұлов Мәскеу и з д а т е л ь с к а я г р у п п а «гэотар-медиа» 1 9


Ықтималдықтар теориясының аксиомалары



Pdf көрінісі
бет33/387
Дата10.12.2023
өлшемі28,1 Mb.
#135579
1   ...   29   30   31   32   33   34   35   36   ...   387
Байланысты:
Ремизов А.Н. Медициналық және биологиялық физика (1)

Ықтималдықтар теориясының аксиомалары
Көп жағдайда жүргізілген тәжірибенің нәтижесі тең мүмкіндікті бола бер- 
мейді. Мысалы, нысанаға атқан мерген оғының дәл тию саны мен тимеу саны- 
ның мүмкіндіктері сөз жоқ әртүрлі.
Ыктималдықтеориясын кездейсоқ нәтижелі кез келген тәжірибелерге кол- 
дану үшін, кейбір жалпы түсініктермен касиеттерді енгізуге тура келеді.
Окиғаның ыктималдығының өзгеру шекарасы екі арнайы түсінікке катыс- 
ты аныкталады:
1. 
Ақиқат оқиға
деп тәжірибе нәтижесінде міндетті түрде пайда болатын 
окиғаны айтады. Мұндай окиға барлык мүмкін болатын Q нәтиженің 
жиынтығы болады.


2. 
Мумкін емес оқиға
деп тәжірибе нәтижесінде ешкашан пайда болмайтын 
окиғаны айтамыз. Мысалы, рулетка ойынында 38 саны түсу окиғасы еш­
кашан болмайды — себебі ол дөнгелекте жок. Мүмкін болмайтын окиға- 
ны 0 символымен белгілейді.
Ақикат оқиғанын ыктималдығын бірге
тең деп аламыз:
Рп = \ .
Мүмкін емес оқиғаның ыктималдылығын нөл
деп аламыз:
Ң 0 )
= 0.
Осы қасиеттерге тағы екі аксиома косамыз:

кез келген А окиғасының ықтималдылығы нөл мен бірдін арасында жатады:
0 < P A

уйлесімсіз
оқиғалардың қосындыларынын ықтималдығы, олардың ыктимал-
лыктарынын қосындысына тең:
Р(А + В) = РА + Рв .
(2.2)
Біріккен окиғалардың ыктималдылык косындысын мына формула аркылы 
дәлелдеуге болады:
Р(А + В) = Р
а
 + Р
в
- Р ( А В).
(2.3)
2.4. ОҚИҒАНЫҢ САЛЫ СТЫ РМ АЛЫ ЖИІЛІГІ. ҮЛКЕН САНДАР ЗАҢЫ
Көп жағдайда ықтималдыктың классикалык аныктамасын колдану мүмкін 
болмай қалады, себебі ол үшін тең мүмкіндікті нәтижесі бар тәжірибе керек бо­
лады. Ал олар сирек кездеседі. Яғни, нәтижелер тең мүмкіндікті болмаса, онда 
(2.1) формуласын қолдануға болмайды.
Қандай да бір 
А
окиғасынын пайда болу ыктималдығының тәжірибені ба- 
ғалау әдістемесін карастырайык. Бір тәжірибені бірнеше рет кайталап, канша 
тәжірибеде қарастырған оқиғаның пайда болғанын тексерейік.
А оқигасының салыстырмалы жиілігі
деп сол окиға болған тәжірибелер саны- 
ның (л () жалпы тәжірибелер санына (л) катынасын айтамыз:
Р * =
-
А
(2.4)
п
»
п
саны аз болғанда окиғаның салыстырмалы жиілігі кездейсок сипатта болады.
Егер тәжірибе санын арттыратын болсак, жиілік тұрактанып, кандай да 
бір тұрақты санға аздаған өзгерістермен ұмтылады. Төменде тиынды лақтыр- 
ғанда оның бір бетінің түсу ықтималдығы жиілігінің 
(Р*)
тәжірибе санына (я) 
тәуелділігі көрсетілген.


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   29   30   31   32   33   34   35   36   ...   387




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет