ӘЛЕУМЕТТІК-ГУМАНИТАРЛЫҚ БІЛІМ БЕРУ МЕН ҒЫЛЫМНЫҢ ӨЗЕКТІ МӘСЕЛЕЛЕРІ
АКТУАЛЬНЫЕ
ВОПРОСЫ
СОЦИАЛЬНО-ГУМАНИТАРНОГО
ОБРАЗОВАНИЯ
И
НАУКИ
103
Ақын Серікбай Оспанов «Шеген би» поэмасы да осы Тәуелсіздігіміздің арқасында өмірге келген
туынды. Шығармада Шеген бидің хан сайлауына қатысып, Кенесарыны хандыққа ұсынуы суреттеледі.
Шеген би – Ыбырай Алтынсариннің туған нағашы атасы. Ыбырай нағашылары – елін, жерін жат
жерлік басқыншылардан қорғауға белсене қатысқан, әскери лауазым - «Тархан» атағын қазақта тұңғыш
алған асқақ батыр, мәмлегер Жәнібек Қошқарұлының ұрпақтары. Жәнібек тарихта Шақшақұлы деп те
аталады. Шақшақ – атасы. Ыбырай Алтынсариннің ел аузындағы әңгімені жазудың бір себебі осында
жатса керек.
Шежіреге сүйеніп айтсақ, батыр Шақшақтан Көшей, Көшейден Қошқар, Қошқардан Жәнібек,
Жәңібектен Дәуітбай, Дәуітбайдан Мұса, Мұсадан Шеген туады.
Ақын еркіндік пен бақыт өз-өзінен келмегенін, ол бабаларымыздың білек күшімен, ерлік ісімен
келгенін, сол бабалар арманын, күресін кешегі сырым Датұлы одан кейін Жоламан, Саржан, Исатай,
Махамбет Кенесары, сыздық, Жанқожаның жалғастырғанын айта келіп құйма құлақ Ахметхан қарттың
әңгімесі арқылы Шегеннің кім екенін былайша суреттейді:
Білмеймін алатынын тауып қайдан,
Жыр төгер болса Ахаң сауық сайран.
Тұңғышы Шақшақұлы Жәнібектің
Туыпты тоғыз бала Дәуітбайдан.
Сондайда ұмтылып қайғы-шемен,
Терлеп біз қызылкүрең шайды ішер ең.
Шомақ пен Абылай, Абыз, Мұса, Мысық –
Барлығын дейтін Ахаң бәйбішеден.
Бүгінгі болғанды айтып ерсе бізбен,
Жан еді жаңылмайтын кешегі ізден.
Шүрек пен Шүрегейі, Құралайы –
Кейінгі Құланбике шешемізден.
Ахаңның сыры ғажап көзде оқылар,
Әр айтқан түбі – шындық сөзде оты бар.
Ішінде тоғыз ұлы Дәуітбайдың
Болтайы ең кенжесі деп отырар.
Халқының жарау бақыт керегіне,
Жанашыр болсын әрбір Ер Еліне, -
Деп Ахаң би Мұсаның жеті ұлының
Ерекше тоқталатын Шегеніне [2.36].
Жоғарыда шежіреде көрсетілгендей, бұл шумақтарда аты аталған кісілердің бәрі де өмірде болған
адамдар. Ыбырайдың нағашылары. Ы.Алтынсариннің Торғайға барып мектеп ашуы да осы шынжыр
балақ, шұбар төс би, болыс нағашыларына байланысты, соларға сенім артып барған.
Ақын Шегеннің батырлығын, сөзге шешендігін, әділ би болғанын, Шолақ, Қазыбек, Бірімжан,
Бектеміс, Өтетілеу деген бабалары оқыған, көкірегі ашық, көңілі ояу, елге жөн көрсете білген азаматтар
екенін айта келіп:
Ділдәбек, Алтынсары – жалын еді,
Сыйлады Торғай, Тобыл барлық елі.
Жеті ұлы, екі қыз – Аймен, Айшық, -
Соңында тоғыз бала қалып еді.
Көп тиген бұл тұқымның жанға себі,
Әйтпесе, бағы бұлай жанбас еді, -
Деп Ахаң сырын шертіп отыратын, -
Аймені – Ыбырайдың анасы еді.
Ұлы ұстаз Ыбырайды білмейді кім,
Қалар-ау ол болмаса күлмей күнім.
«Даланың қоңырауы атанған ер
Алты Алаш баласына бірдей бүгін.
Адамзат ағайынмен көріктенген,
Шын туыс жарты нанын бөліп берген.
Ыбырай Торғайға кеп мектеп ашса,
Нағашы жұртын әбден сеніп келген [2.38].
Бұл да тарихи шындықтың көркем шындыққа айналуы. Республикалық дәрежедегі дербес
зейнеткер Әуезхан Жүсіпов Жанкелдин аудандық кезіндегі «Қазақ тілі» қоғамының «Аманат» (№2, сәуір,
1991) газетіндегі «Қазақ арасындағы» тұңғыш мектеп, ол неге Торғайда ашылды? мақаласында
нағашылары Шеген (1875-1848). Шегеннің балалары Қазыбек (1813-1869), Бірімжан (1817-1873)
болғанын айтады. Бұл тарихи.Шеген биге патша үкіметінің сый-сияпаты көрсетуі де, абақтыға жабуы да
лақап емес, өмірде болған жайт. Оны Орынбор әскери губернаторы мен жеке Орынбор корпусы
командирі басқармасының 1845 жылғы 24 желтоқсанында Орынбор Шекара Комиссиясының
ӘЛЕУМЕТТІК-ГУМАНИТАРЛЫҚ БІЛІМ БЕРУ МЕН ҒЫЛЫМНЫҢ ӨЗЕКТІ МӘСЕЛЕЛЕРІ
АКТУАЛЬНЫЕ
ВОПРОСЫ
СОЦИАЛЬНО-ГУМАНИТАРНОГО
ОБРАЗОВАНИЯ
И
НАУКИ
104
төрағасына жазған хаты да (№2044) растай түседі. Генерал Шеген бидің хат жазғанын айтып оның
мазмұнымен таныстырады. Хат мазмұнында шеген Торғай мен Ырғыз өзені бойындағы қамал
құрылыстарын салуды тоқтатуды сұраған. Сондықтан құрылыстар салудың себебі Шеген биге айтылды
ма, құрылыс салу жөнінде алдын-ала ескертілді ме сол туралы құжаттар болса, соның көшірмесін беріп
жіберуін өтінеді.
1845 жылы 4 сәуірде Орынбор генерал-губернаторы Обручев поручик Гернге Кенесарыға
қарасты қазақтардың санын, қанша үй, қандай рулардан тұратындығын, сұлтанның халық арасындағы
абырой-беделін, кімдермен қандай қарым-қатынаста екендігін, жасағында басқа ұлт өкілдері бар-жоғын
анықтауды тапсырады. Ең бастысы – Омск мен Ұлытау арасынан бекіністер салуға қолайлы орын
іздестіру жүктеледі.
Герн қолайлы деп тапқан мекендерді губернатордың жарлығымен инженер-полковник Блармберг
тексеріп, Ырғыз бен Торғай өзендері бойынан екі бекініс салынады. 1845 жылдың 3 маусымында Ресей
әскери министрі Князь Чернышевтің №5721-бұйрығымен Ырғыз бойындағысын Орал, Торғай
бойындағысын Орынбор бекініс деп атау ұйғарылады. Бұл қамалдардың салыну себебін Орынбор
шекара комиссиясының төрағасы генерал-майор М.В.Ладыженский «Бұл бекіністер қай кезеңде де
болмасын Кенесары мен сол сияқты бүлікшілер үкіметке қарсы шыққандай болса, оларға тегеурінді
соққы біреуге сенімді тірек болады», - деп атап көрсеткен.
Шеген бидің ашу-ызасын келтіріп, толғандырып жүрген осы бекіністер еді. Олөзінің келісімінсіз
жеріне бекіністер салғаны үшін сұлтан Ахмет Жантөринге 1845 жылы мынадай кекесін хат жазады: «Сіз
маған алтын алқа бердіңіз. Мойныма таққан соң мен қызға, әйелге айналым, ал барқыт шапан киіп жас
жігітке айналдым... Алтын, күміс ақша алдым. Менің жерімде дала сұлтаны Ахмет бекініс салып маған
орыстан әскер берді. Не істеуіміз керек? Мен Ахметке ризамын. Тек қана басымызға шаш киіп,
аузымызды мұртпен жабу ғана қалды. Оны да істеймін әлі! Біздің дініміз бір және тіліміз де бір. Сіз
осындай іс жасауға жол бердіңіз. Мен дәрменсізбін. Сіздің патшадан рақым сұрамаймын деген уәдеңізге
сеніп қалған едік, бірақ мынадай күтпеген оқиға болды және неден болғанын білмейміз. Менің ойымша,
сен тақтық сұлтандықтан, ал мен би лауазымынан бас тартуымыз керек. Мынадай мақал бар: «құс
қанатымен ұшып, құйрығымен қонады». Біз кеңесіп іс қыла алмадық, сондықтан мен өзімді лауазымды
би, сені тақтық сұлтан деп ойлаймын. Мен: «Ахмет ақылдасатын болар, ойымызды ортаға салармыз деп
ойлағанмын, бірақ бұлай болмады, сондықтан мен өзіммен-өзім ақылдастым. Неліктен бұлай,
білмеймін».Хат мазмұнынан елін, жерін, халқын сүйген жанның жаншырылын сезіну қиын емес.
Бабалардан аталарға, аталардан кейінгілерден мирас болып келе жатқан ата мекеніне жат жерліктер
баса-көктеп бекіністер салып жатса, жаны қалай күймесін?! Шегеннің хатын оқып ашуға булыққан Ахмет
Жантөрин оның Кенесары Қасымовқа іші бұратынын, өз елінен оған жер беріп, паналатып отырғанын,
ұсынған сыйлықты алмай, қайтарып бергенін губернаторға жеткізеді. Генерал-губернаторға да керек
осы, Ахметтің қарамағына қырық солдат беріп, Торғайға аттандырады.«Сонымен, губернатор отряды ел
басы шеген Мұсаұлын, оның хатшысы Тәкі қожаны тұрғызылған бекініске айдайды, сөйтіп Торғайдың
бекінісіндегі патша түрмесіне бірінші жатқан шеген бидің өзі болғаны шындық» [2.41].
Кенесары 1841 жылы Ырғыз өзенінің жоғарғы ағысындағы Қарашатау деген жерде ақ киізге
отырғызып, ежелгі салтымызбен хан көтереді. Кенесары хан көтеру рәсімі М.Әуезовтің «Хан Кене»
пьесасында да бар. Осы ұлы салтанатты жиынға Мұса да, баласы Шеген де қатысады.
Поэмада Кенесары ханның Торғай бойына қоныс аударып Қошалақты жайлауы, Кенесары мен
Шеген бидің дос-жаран болуы, Хан Торғайдан көшерінде шеген бидің Шолақ деген баласын өзімен бірге
алып кетуі жырланады. Бұлардың бәрі тарихи шындық. Қазір Қырғызстан жерінде Шолақ деп аталатын
ауыл бар. Қошалақ, Қарасай деген сияқты жер атаулары мен Өлкейік, Қабырға, Тобыл өзендері де елге
белгілі елді мекендер.
Тарихта баяндаудың тәсілі көп. Мамандар мұрағат деректерін жариялайды, ғалымдар тарихтың
терең қатпарына үңіліп, қазбалай зерттеп, ғылыми монографиялар шығарады. Дегенмен, бұлар кейде
бұқара халыққа жетпей жатады. Сондықтан, тарихты бұқара арасына насихаттау ісі де аса маңызды
міндеттердің бірі. Осы тұрғыдан алғанда, ақын Серікбай Оспановтың жауынгерлік рухымызды оятатын
жалынды жыры ата тарихымызды ұлтымызға жеткізуге және оны жас ұрпақтың санасына сіңіруге үлкен
қызмет етуге деп білеміз.
Қазақ қашанда сөз құдіретіне тоқтаған, арман-мұңын, бар ғұмырын жырға арқау еткен, қуанышын
да, қайғысын да өлеңге сыйдырып, ұрпағына толғаумен аманат айтқан халық. Оның тағдыры мен
тарихы, бұралаңы көп өмір жолы өлеңмен өрілген. Сондықтан, ақынның тарихтың қойнауына жол
тартқан жыр жолдары жанымызда жаңғырып, ұлттық санамызға қозғау салады.
Әдебиеттер:
1. Айтұлы Н. Ерлікке ескертіш// Фолиант баспасы, Астана, 2008ж.
2. Оспанов С. «Шеген би» поэмасы. «Қазақ» газеті 2011ж. №48.
3. Тарихи жырлар. Үшінші том. Алматы.-1996.-216 б.-Б.172.
4. «Қарқас-Кенесары» бабалар сөзі. Астана 2006 б 29 том.
5. Кенесарының хаттары // Ақиқат. 1994ж. №2. Б. – 47-51.
ӘЛЕУМЕТТІК-ГУМАНИТАРЛЫҚ БІЛІМ БЕРУ МЕН ҒЫЛЫМНЫҢ ӨЗЕКТІ МӘСЕЛЕЛЕРІ
АКТУАЛЬНЫЕ
ВОПРОСЫ
СОЦИАЛЬНО-ГУМАНИТАРНОГО
ОБРАЗОВАНИЯ
И
НАУКИ
105
УДК 81᾽42
ПРАГМАЛИНГВИСТИКА
АкмурзинаГ.М. – магистр педагогических наук, ЗКИГУ, Казахстанский институт инновацион-
ных и телекоммуникационных систем, город Уральск.
В этой статье говорится о прагмалингвистики как офилологической (лингвистической)
науке и области лингвистических исследований.Теоретической основой исследований в прагмати-
ке стала теория речевых актов.В рамках функциональной прагмалингвистики изучается речевая
деятельность отправителя текста с продуманным намеренным выбором иллокуций, а в скрытой
прагмалингвистике исследуется интуитивный привычный выбор речевых сигналов актуализации
речевого поведения отправителя текста. Такое деление имеет смысл, разумеется, только в ис-
следовательских целях, и тем не менее оно полезно, так как приводит к важным практическим
результатам.
Прагмалингвистика(лингвистическая прагматика) — филологическая (лингвистическая) наука
(дисциплина), область лингвистических исследований.
Является самостоятельным разделом коммуникативной лингвистики.
1. Центральный объект - речевой акт, в связи с чем детально анализируются положения теории
речевых актов.
2. Объект - отношение между языковыми единицами и условиями их употребления в опреде-
ленном коммуникативно-прагматическом пространстве.
1. Поскольку в лингвистической литературе встречаются два определения для понятия "праг-
малингвистика", поскольку отмечается два проявления речевого воздействия в зависимости от осоз-
наваемого/неосознаваемого выбора говорящим лингвистических единиц высказывания, поскольку
объект и предмет прагмалингвистики анализируется с двух сторон, то представляется целесообраз-
ным выделить два вида прагмалингвистики, которые и различаются по вышеперечисленным критери-
ям. С одной стороны, прагмалингвистика, еще не получившая своего современного названия, назы-
валась "прагматикой" и определялась как "область исследований в семиотике и языкознании, в кото-
рой изучается функционирование языковых знаков в речи". Это определение мы находим в работе,
вышедшей в 1990 году, когда ученые еще не выделяли науку о речевых знаках в отдельную дисцип-
лину. Именно тогда отмечалось, что прагматика как наука еще не имеет четких контуров, а к вопро-
сам, которые изучались в ее рамках относились те, которые связаны с говорящим субъектом, адреса-
том, их взаимодействием в коммуникации и ситуацией общения. Интересно, что все эти вопросы в
равной мере являлись предметом исследования в рамках психолингвистики. Как отмечается в лин-
гвистическом энциклопедическом словаре, психолингвистика определяляется как "наука, изучающая
процессы речеобразования, а также восприятия и формирования речи в их соотнесенности с систе-
мой языка".[c11-30]
В прагмалингвистике следует выделять функциональную прагмалингвистику и скрытую прагма-
лингвистику. В рамках функциональной прагмалингвистики изучается речевая деятельность отправи-
теля текста с продуманным намеренным выбором иллокуций, а в скрытой прагмалингвистике иссле-
дуется интуитивный привычный выбор речевых сигналов актуализации речевого поведения отправи-
теля текста. Такое деление имеет смысл, разумеется, только в исследовательских целях, и тем не
менее оно полезно, так как приводит к важным практическим результатам.
Речевой этикет как объект изучения требует внимания различных наук: прагмалингвистики,
межкультурной или сопоставительной прагматики, социологии, психологии и смежных с ними дисцип-
лин. Интерес к этим проблемам возник в середине XX века, когда в центре внимания лингвистов ока-
зались социальные и личностные факторы языкового общения.
2. М.М.Бахтин рассматривал язык как «непрерывный творческий процесс созидания, осущест-
вляемый индивидуальными речевыми актами; язык как продукт является как бы застывшей лавой
языкового творчества, «абстрактно конструируемым лингвистикой в целях практического научения
языку как готовому орудию».[c13-44]
Теоретической основой исследований в прагматике стала теория речевых актов, которая была
создана Дж.Серлем, Дж.Остином и рядом других зарубежных исследователей. Минимальной реали-
зацией речевого общения является речевой акт, который понимается как целенаправленное речевое
действие, совершаемое в соответствии с принципами и правилами речевого поведения, существую-
щими в данном обществе.
Важнейшими чертами речевого акта являются намеренность (интенциональность), целеуст-
ремленность, конвенциональность.
ӘЛЕУМЕТТІК-ГУМАНИТАРЛЫҚ БІЛІМ БЕРУ МЕН ҒЫЛЫМНЫҢ ӨЗЕКТІ МӘСЕЛЕЛЕРІ
АКТУАЛЬНЫЕ
ВОПРОСЫ
СОЦИАЛЬНО-ГУМАНИТАРНОГО
ОБРАЗОВАНИЯ
И
НАУКИ
106
Совокупность речевых актов составляет речевую деятельность. В процессе речевого акта осу-
ществляется передача речевого сообщения от одного или нескольких участников общения другому
или другим участникам общения. В этом состоит коммуникативная природа речевого акта, сущность
которого в передаче информации, во взаимообмене ею. Однако, по мнению У.Матураны «обмен ин-
формацией» – всего лишь неудачная метафора, на самом деле ‘обмена’ и ‘передачи’ не происходит»
Речевой акт определяется обычно как высказывание (речедействие) или совокупность выска-
зываний, совершаемых одним говорящим с учетом другого. Высказывание индивидуально по своей
природе, оно не повторяется, но происходит каждый раз как бы заново.
Коммуникативная природа речевого акта предполагает его двусторонний характер. Участие в
акте общения минимально двух участников, даже если один из них воображаемый или бессловесный,
предполагает скорее диалогическую структуру общения, чем монологическую. Процесс формирова-
ния и формулирования мысли в момент произнесения высказывания можно назвать говорением, ко-
торое рассматривается как форма правилосообразного речевого поведения человека в том или ином
сообществе. Кроме говорения, или устной формы общения, существует и общение письменное, кото-
рое подчиняется неким правилам ведения эпистолярной деятельности. Как в устном, так и письмен-
ном общении, многими исследователями выделяются различия в совершении некоторых речевых
актов, таких как прошение, приветствие, извинение. Человек в своем поведении может следовать не-
коему правилу, не сознавая этого.
Одно из условий полноценного общения – вежливое, доброжелательное отношение к партнеру
в различных ситуациях речевого общения.
Вежливость, по мнению Н.И.Формановской, – это отведение собеседнику той социальной роли,
которая соответствует его социальным признакам или в некоторых ситуациях – даже ее завышение.
Вежливость отождествляют с речевым этикетом, под которым понимается совокупность правил, ре-
гулирующих общение. Почти во всех выделенных ею ситуациях общения, речевой этикет проявляет-
ся в функции вежливости.
Вежливость имеет различные оттенки значений: корректность – подчеркнутая официальность;
учтивость – почтительная вежливость; любезность – стремление быть приятным и полезным другому
и др.[с15-24]
Конечно же, коммуникативный процесс самым непосредственным образом связан с информа-
ционно-психологическим воздействием. Воздействуя на собеседника, мы более всего взаимодейст-
вуем с ним для достижения нужной нам цели, посредством нашего вежливого отношения к нему и
посредством выбора той или иной коммуникативной стратегии. Например, выражая просьбу при раз-
говоре, мы стараемся оказать на собеседника речевое воздействие, т.е. вербально и/или невербаль-
но стараемся побудить его к совершению некоторого практического действия. Исходной интенцией
любого предложения является оказание воздействия на слушающего, с учетом вежливого к нему от-
ношения.
Лингвистическая прагматика не имеет чётких контуров, в неё включается комплекс вопросов,
связанных с говорящим субъектом, адресатом, их взаимодействием в коммуникации, ситуацией об-
щения.
В связи с субъектом речи изучаются:
1) явные и скрытые цели высказывания («иллокутивные силы», по
Остину), например сообщение некоторой информации или мнения, вопрос, приказ, просьба, со-
вет, обещание, извинение, приветствие, жалоба и т. п.;
2) речевая тактика и типы речевого поведения;
3) правила разговора, подчинённые так называемому принципу сотрудничества, рекомендую-
щему строить речевое общение в соответствии с принятой целью и направлением разговора, напри-
мер адекватно нормировать сообщаемую информацию (максима количества), сообщать только ис-
тинную информацию и обоснованные оценки (максима качества), делать сообщение релевантным
относительно темы разговора (максима отношения), делать речь ясной, недвусмысленной и после-
довательной (максимы манеры речи); эти правила, сформулированные Грайсом, получили название
конверсационных максим или максим ведения разговора;
4) установка говорящего, или прагматическое значение высказывания: косвенные смыслы вы-
сказывания, намёки, иносказание, обиняки и т. п.;
5) референция говорящего, т. е. отнесение языковых выражений к предметам действительно-
сти, вытекающее из намерения говорящего;
6) прагматические пресуппозиции: оценка говорящим общего фонда знаний, конкретной ин-
формированности, интересов, мнений и взглядов, психологического состояния, особенностей харак-
тера и способности понимания адресата;
7) отношение говорящего к тому, что он сообщает:
а) оценка содержания высказывания (его истинность или ложность, ирония, многозначитель-
ность, несерьёзность и пр.),
ӘЛЕУМЕТТІК-ГУМАНИТАРЛЫҚ БІЛІМ БЕРУ МЕН ҒЫЛЫМНЫҢ ӨЗЕКТІ МӘСЕЛЕЛЕРІ
АКТУАЛЬНЫЕ
ВОПРОСЫ
СОЦИАЛЬНО-ГУМАНИТАРНОГО
ОБРАЗОВАНИЯ
И
НАУКИ
107
б) введение в фокус интереса одного из тех лиц, о которых говорящий ведет речь, или эмпатия
(термин С. Куно),
в) организация высказывания в соответствии с тем, чему в сообщении придаётся наибольшее
значение.
В связи с адресатом речи изучаются:
1) интерпретация речи, в т. ч. правила вывода косвенных и скрытых смыслов из прямого значе-
ния высказывания; в этих правилах учитывается контекст, прагматическая ситуация и пресуппозиции,
а также цели, с которыми говорящий может сознательно отступать от принятых максим общения (на-
пример, нарушать принцип релевантности, сообщать очевидные адресату вещи и т. п.);
2) воздействие высказывания на адресата (перлокутивный эффект, по Остину): расширение
информированности адресата; изменения в эмоциональном состоянии, взглядах и оценках адресата;
влияние на совершаемые им действия; эстетический эффект и т. п.;
3) типы речевого реагирования на полученный стимул (прямые и косвенные реакции, например
способы уклонения от прямого ответа на вопрос).
В связи с отношениями между участниками коммуникации изучаются:
1) формы речевого общения (информативный диалог, дружеская беседа, спор, ссора и т. п.);
2) социально-этикетная сторона речи (формы обращения, стиль общения);
3) соотношение между участниками коммуникации в тех или иных речевых актах (ср. просьбу и
приказ).
В связи с ситуацией общения изучаются:
1) интерпретация дейктических знаков («здесь», «сейчас», «этот» и т. п.), а также индексальных
компонентов в значении слов (ср. указание на пространственную ориентацию в глаголах типа «при-
ходить», «подходить» и т. п.);
2) влияние речевой ситуации на тематику и формы коммуникации (ср. типичные темы и формы
разговоров в гостях, на банкетах, в больницах, в приёмных врачей и адвокатов и т. п.).
Прагматика изучает речь также в рамках общей теории человеческой деятельности. Так, Ости-
ном был выделен класс так называемых перформативных высказываний.
В автоматическом анализе текста энциклопедическая информация, в т. ч. прагматические дан-
ные, организуется в форме сценариев или «фреймов» (термин М. Минского), моделирующих знание о
типичных ситуациях и позволяющих правильно интерпретировать содержание текста. Прагматиче-
ские сведения используются также в информационно-поисковых диалоговых (интерактивных) систе-
мах. Категории прагматики вошли в ряд философских логик, предполагающих учёт пропозициональ-
ных установок (логика оценок, логика практического рассуждения и др.).[с17-34]
Выдвинув в качестве объединяющего принцип употребления языка говорящими в коммуника-
тивных ситуациях и прагматической компетенции говорящих, прагматика охватила многие проблемы,
имеющие длительную историю изучения в рамках риторики и стилистики, коммуникативного синтак-
сиса, теории и типологии речи и речевой деятельности, теории коммуникации и функциональных сти-
лей, социолингвистики, психолингвистики, теории дискурса и др., с которыми прагматика имеет об-
ширные области пересечения исследовательских интересов.
Достарыңызбен бөлісу: |