Балаларға арналған рухани-танымдық журнал 4/2009
жүктеу/скачать 8,17 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- МҮМКІН, СЕНІҢ ДЕ ҚАЛАҚАЙДЫҢ ДƏМІН КӨРГІҢ КЕЛЕР. ҚАЛАҚАЙДАН ЖАСАЛҒАН ТАҒАМДАРДЫҢ БІРНЕШЕ РЕЦЕПІН ҰСЫНАМЫЗ.
- ЖƏНЕ ОНЫҢ ДОСЫ ФИПИ
- Киелі кітап былай дейді: Сұрақтар
- 1. Кірпі, маймыл, қоян қандай қиындықтарға кезікті 2. Қалақайшының қызы Розаның сөзшеңдігі қалай айтылған
- Мекен-жайымыз
- ЖАУАПТАР 15 БЕТ
| 23 СЕ Н БІ ЛЕ СІҢ
БЕ ? Чомги деп аталатын суда жүзгіш құстың ба- лапандары демалу үшін енелерінің арқасына шығып алады. Ал қауіп туған кезде енелерінің қанатының астына кіріп кетеді. Енелері болмаса, əлі жақсы жүзе алмайтын балапандардың аман қалуы екіталай. Жаздың күні ауасының қысымы алпыс градусқа дейін жететін Австралияның оңтүстігіндегі Эйр өзенінің маңындағы шөл далада кішкентай кесірткелер тірші- лік етеді. Олардың өзге кесірткелерден бір ерекшелігі, қабақтары қолшатыр секілді алдыға созылып тұрады да, көздерін күн сəулесінен жақсы қорғайды. Киттер суық судан өздеріне қажетті дене тем- пературасын қалың майлары арқылы сақтай алады. Олардың кей түрлерінің майының қалыңдығы 50 сантиметрге дейін жетеді. Дала ителгісінің аталығы балапандарына əкеле жатқан азығын ұшып келе жатқан бойда аналығына бере алады. Бұл үшін аналық құс аталықтың асты- мен ұшады да, бір сəтке шалқасынан түсіп, аталығы қоя берген жемді тырнақтарымен бүріп алады. Со- дан кейін аналық құс ұясына қайтып оралады да, əлгі жеммен балапандарын қоректендіреді. Анд тауларының арынды өзендерінің бойында тіршілік ететін өзен үйректерінің аяқтарында өткір тырнақтары болады. Олар сол тырнақтарымен тасқа жармасып, бір орында тұра алады, ал олардың қатты құйрықтары екпінді ағысқа қарсы жүзулеріне көмектеседі. Суретін салған Юлия ПРАВДОХИНА 23 24
Денесі Мойны ҮЙРЕК
ПІЛ ӨЗІМІЗ ЖАСАЙМЫЗ
Көзі
қанаты аяғы
тұмсығы құйрығы Денесі Құлағы, басы. тұмсығы аяқтары
көзі Құйрығы
азуы 24 Басы
Басы 25 Рима ШАЛА ҚАЛАҚАЙ
ЖƏНЕ ОНЫҢ ПАЙДАЛЫ ƏСЕРІ М араттың шешесі бақ ішінде керілген жіпке кір жайып жат- ты. Олардың көршісі де кір жайып жатыр екен. Көрші əйел Мараттан кір қыстырғыштарды қоршаудан асырып бере салуын өтінді. Марат қоршауға тақап барды да: «Ой!» – деп айқайлап жіберді. Иə, қалақай теріні өте қатты күйдіреді. Бірақ ол біздің ағзамызға жағымды əсер етеді. Сондықтан да ол біздің үйлерімізге жақын өседі – бізге емдік қасиетін көрсетіп, көмектескісі келеді. Осыдан 500 жыл бұрын Альбрехт Дюрер қолына əдеттегідей лала гүлін емес, қалақайды ұстап тұрған періштенің суретін салды. Сол уақытта адамдар қалақайдың Құдай сыйы екенін білген. Қалақай ауруды бəсеңдете алады, бірақ ең бастысы, ол біздің денсаулығымызды сақтайды. Мараттың анасы бұл туралы біледі. Сондықтан да ол ұлымен бірге қоршау түбіне өскен жас қалақайларды жинап, одан тамаша көкөніс тағамын əзірлейді. Оның Маратқа ұнағаны сондай, ол енді қалақайға ашуланбайтын болды. Керісінше, ол енді жұлып алынған қалақайдың орнына жаңа қалақай шыға ма, жоқ па, соны білгісі келеді. – Жерде оның ұзын тамырлары қалады, – деп түсіндірді анасы, – жаңбыр жауып, күн жылынғаннан кейін олардан тағы да жаңа қалақайлар өсіп шығады. Шынында да, маусым айының соңына қарай əлгі жерден жаңа қалақай өсіп шықты. Оның биіктігі сондай, Мараттың дəл шекесіне дейін жетеді. Əрине, қазір ол өзінің бар нəрсені білгісі келетін
26 АСТАРЫҢЫЗ ДƏМДІ БОЛСЫН! 1. Майға немесе маргарин- ге ұсақтап туралған пиязды қуырып ал. 2. Тұз жəне бұрыш қос. 3. Жуылған жəне ұсақ туралған жас қалақайды қос та 10 минөттей бəрін бірге əлсіз жанған отқа була. 4. Бір үлкен қасық ұнды суық суға шылап алып дайындап жатқан тағамға қосып жақсылап араластыр. Тамақ дайын. Егер қаласаң ұсақ туралған грек жаңғағын қосуыңа болады. 1. Өзіңе керек мөлшерде қалақай жұлып ал (қолғап ки- юді ұмытпа), тазалап жуып, ұсақтап тура. 2. Аз мөлшердегі ұнды майға қуырып, су құйып əбден ара- ластыр.
3. Қалақайды қосып бірнеше минөт була. 4. Аздап сүт жəне бір жұмыртқа қос.
5. Тұзда. 6. Дайын болғанда картоп пю- ресімен ұсынуға болады.
əдетімен көрінген жерге сұғына беруден сақтанып жүретін болды. Дəл осы сəт ол бунақ денелі ұзын құрттың қалақай сабағының бойымен қалай өрмелеп бара жатқанын тамашалап тұр. Жоқ, мұны көрген ол енді қалақайдан жасалған тағамнан татып ала қоймас! Əйтсе де... Кешкісін анасы Маратқа көбелектің жаратылысы туралы кітапты көрсетті, көбелек қалақай жапырағының астына тұқымын тастайды, олар кейін құртқа айналады. Марат көрген жасыл құрт, біраз уақыт өткеннен кейін Шығыс Африкаға дейін ұшып баратын көбе- лекке айналады. Осындай күш оған қайдан пайда болды? Өйткені ол кішкентай құрт кезінде қалақайдың жапырағының астына жабысып тұрып одан күш жинады. Иə, жануарлар мен жəндіктер өздеріне не керек екенін жақ- сы біледі, Кейде олар өздеріне не пайдалы екенін адамдардан да жақсы біледі.
«Біз қолдау күтетін бірден-бір ______ , Көк пен
жерді жаратқан Иеміз». (Забур 123:8) «Жаратқан Иені қастерлейтін, Оның ______ жүретін əрбір адам қандай
бақытты». (Забур 127:1) «Уа, Жаратқан Тəңір, Иеміз біздің, Бүкіл дүниеде əйгілі Өзіңнің Сондай ______ да даңқты есімің!». (Забур 8:10). «Көз қарашығындай мені сақтай гөр, «___ ___» тасалай гөр». (Забур 16:8). «_____көрген жан- дарды құтқарасың, Өркөкірек адамды құлатасың».
«Лайым ______ арт сеніміңді, Батыл
бол, нығайта түс жүрегіңді!». (Забур 26:14). «Ием – күш-қуатым, қалқандай қорғаным, Шын жүректен Оған сенім артамын. Ол мені ______,
шаттанды жүрегім …». (Забур 27:7). Құраған Игілік ЕРКІН Африк
адан аң да рд ы ал ып ке ле жа тқан т ор дан өр ме ле п шы ғы п ке тк ен б ал ақ ай -м ай мы л Еу ро па да ғы бе йт ан ыс ор ма нғ а т ап
бо ла ды . М ейірімді
Қарға оны өзінің алып Шыр
шасына ап ар ад ы. Б ұғ ы өз ін құ тқ ар ға н ба ла маймылды үйіне шақырады. Алайда бұғының əлсіз аңдарға дег ен қарым- қа тынасын көрг ен маймыл о
дан қашып, Қарғаға қайт а оралу
ды шешті. Бірақ
Үлк ен Шыршада Қарға жоқ ек ен. Бала маймыл қа уіпті жағдайда бо лды, Дөңг елек Жөк е ағашындағы құст ар он
ы панала тудан б
ас т ар тты. Шымшықтың к еңесімен кірпіг е б ар
Суретін салған Мұсабек АСАНБЕКОВ қолдады Қанатыңның астында есіміміз жəбір жолдарымен Жаратқанға айбынды Төмендегі сөздерді пайдалана отырып, əр аятты толықтыр
27 Вернер ЛУТЦ Африк
адан аң да рд ы ал ып ке ле жа тқан т ор дан өр ме ле п шы ғы п ке тк ен б ал ақ ай -м ай мы л Еу ро па да ғы бе йт ан ыс ор ма нғ а т ап
бо ла ды . М ейірімді
Қарға оны өзінің алып Шыр
шасына ап ар ад ы. Б ұғ ы өз ін құ тқ ар ға н ба ла маймылды үйіне шақырады. Алайда бұғының əлсіз аңдарға дег ен қарым- қа тынасын көрг ен маймыл о
дан қашып, Қарғаға қайт а оралу
ды шешті. Бірақ
Үлк ен Шыршада Қарға жоқ ек ен. Бала маймыл қа уіпті жағдайда бо лды, Дөңг елек Жөк е ағашындағы құст ар он
ы панала тудан б
ас т ар тты. Шымшықтың к еңесімен кірпіг е б ар
(Жалғасы. Басы өткен сандарда 1–6/07,08 – 1–3/2009 )
ҚАРҒА ҚАЙЫРЫМДЫ
Маймылдың көздері індегі жер асты жолдарының қараңғылығына əбден үйренді. Ол өзінің болашағы туралы көп ойлайтын жəне ол туралы кірпімен жиі əңгімелесетін. Бəлкім, ол осы жер астында қыстап шыға алар? Кірпі былай деді: «Тамаққа бола туатын мəселені шешуге болар. Менің достарым Жерқазғыш пен атжалман Қушыкеш оны қалай істейтіндерін айтып еді. Олар күзде саңырауқұлақ, жаңғақ, дəндер, жабайы алма мен жемістерді көп жинап алып, індеріне тығып қояды. Біз, кірпілер, мұны істей алмаймыз. Бұл əдемі ін бізге оны борсық тастап кеткендіктен тиді. Иə, қоянға арнап шөптерді адамдар тəрізді кептіру керек болады. Мүмкін екеулерің қыстан аман шығарсыңдар». «Онда біз солай істеуге тырысып көрейік!» – деп дауыстады үміттенген Фипи. Бірақ Эриней: «Мұның пайдасы жоқ. Көртышқан мен атжалман өздерінің тамақтарымен бірге жатады жəне күш жұмсамау үшін қимылдай- ды десе де болады. Қоянға жүгіру керек болса, ал маймылға дөңгелену керек. Сендер інде ұзақ тұра алмайсыңдар. Тар жерде өліп қаласыңдар. Барлық мəселе осында». Иə, бұл шынында да қиын болды. Бірнеше күннен кейін Фипи:
«Мені жіберші! Жалынам, мені үйеңкіде аздап қана домаланып келуге жіберші! Тек аздап қана!» – деп сұрады. Бірақ Эриней басын қатты шайқады. «Онда жоғарыда сусар өршеленіп жүр! – деді ол. – Мына барлық жыртқыштар екеулеріңнің де осында екендеріңді қайдан біліп алғанын білгім келеді? Суретін салған Мұсабек АСАНБЕКОВ
28 Əзірше айналамыздағы ағаштарда орналасқан бұл сары көзді қисық тұмсықтылар мені өздерінің ештеңе сезбейтін тұмсықтарымен аударып тастауға саналары жеткенше, мен жем таба аламын. Олар сендердің осында екендеріңді қайдан ғана біле қойды екен?» Фипи жердің жарығы болса түсіп кетердей қысылды, өйткені ол қалақайшының қызына көжек Кнопстың қайда жасырынып жатқанын өзі айтқан еді ғой. Сонда ешкімге сенуге болмай ма? Жоқ, кəрі кірпі Эринейге жəне қайырымды Қарғаға сенуге болады. Ол неге мұны іздеп ұшып келмейді екен? Фипидің қорыққаны сондай, ол дірілдеп кетті. «Жарайды-жарайды, қорықпа, балақай, – деп Эриней оның бетін сипап жұбатты. – Мұнда біз жинаған тамақ ең аз дегенде екі аптаға жетеді. Олар жоғарыда бізді сонша ұзақ уақыт бойы аңдымайды. Тек Қарға қайтып келсе болды! Бірақ сен қайғырма, біз бір күні оны қарағайдың бұтағынан көретін боламыз!» «Қарға шымшыққа ОНЫҢ мұнда келетінін айтыпты», – деп хабарлады Фипи. Эринейдің жүзі түнеріп кетті. Егер мұны басқа біреу айтса, кəрі кірпі Эриней қабылдамас еді.
Орманда неше түрлі өсектер бұрқырап жататын. Бірақ мұны қарға айтса, онда іс басқа. Үш күн бойы інді тастап шығуға ешкімге рұқсат берілмеді. Кенет олар алыстан естілген Қарғаның қарқылын естіді. Эринейдің жүзі
ризалықпен күлімдеп сала берді.
«Əне, сендерге айттым ғой? Міне, ол қайтып келді!» Кірпі тасты абайлай итерді де ысқырды. Қарға оны ести салысымен төменгі бұтаққа келіп қонды да, сыпайы амандасты: «Қайырлы күн, қымбатты Еуропалық Эриней. Мен Фипиді көру үшін келдім». «Оның мұнда екенін сен қайдан білесің?» – деп сұрады Эриней. «Роза, қалақайшының қызы айтты, əрі мұны естігісі келетіндердің бəріне құпия түрде айтып берді», – деп жауап берді Қарға. Маған тамақ табу қиынға түсіп барады. Барлық уақытта домаланып алуға тура келеді. Бір тесіктен шығайын десең, онда күзен отырады. Басқасына барсаң, онда сусардың аяқтарының «əдемі көрінісін» көресің. Мына інде шығар есіктердің көп болғаны жақсы болды.
28 29 Бір кезде олар да есейеді. Бірақ біз жасармаймыз. Анда қалай, бəрі тыныш па?» «Жыртқыш құстар ұшып кетті, – деді Қарға. – Оларды басқа жерде жайлы болатынына сендіру оңай болған жоқ. Жыртқыш аңдар күтуден жалы- ғып кетіп қалды. Фипи мен Кнопсты жіберуіңе болады. Фипи қуаныштан масайрап үйеңкінің бұтақтарына асылып, домалана бастады. Кнопс бірнеше қадам аттауға тырысып көрді. Өзінің жүре алатынын байқаған көжек шеңбер жасай секірумен болды да, ақыр соңында артқы екі аяғымен түрегеп тұрды. Балдырғандар ересектердің қырағы бақылауымен ағаштарды айнала жүгірді, дегенмен Фипиге тез арада көжектің жылдам екенін мойындауға тура келді, онымен қоймай, ол бағытын тез өзгерте алатыны сондай, кейде маймыл сол екпінімен басқа жаққа жүгіріп кетті. Қарға оны қоштап тұмсықтарын сатырлатты, ал кірпі дауыстап: «Жарайсың! Бірақ бұл аса маңызды емес. Қорғану үшін сен бұлтара білуің керек. Кəне, Фипи, оны ұстап ал!»
ОЛ күн өткен сайын оңтүстікке жылжып келеді». «Ол деген кім?» – деп сұрады Эриней. «ОЛ – мен ешқашан көрмеген жыртқыш аң, – деп хабарлады Қарға. – ОЛ мысық сияқты, бірақ одан он есе ұзын, əрі биік. Бұл туралы ол ақымақ қайдан біліпті?» «Менің одан кем түспейтін ақымағым Фипиден», – деп жауап берді Қарға. – Ол сендерге көп əуре тудырды ма?» «Жо-жоқ, – деді жауап беруге асыққан Эриней, – басқа балдырғандардан көп емес.
Олар ойнап болғаннан кейін кірпі көжекті інге кіргізіп жіберді, ал Фипи төменгі бұтақта отырған досына секіріп барды да, оған жабысып алды. «Маған сенімен сөйлесу керек, Эриней, – деді Қарға. – Маған сенің кеңесің керек. Жүні оттың түсіндей. Басы қалың жүнмен көмкерілген, ал азуының үлкендігі сондай, мені жай ғана қылғи салардай. Аяқтары сусардың аяқтарына ұқсайды, бірақ одан он есе үлкен.
30 «Сен бұл туралы патшаға айтуың керек! – деді Эриней. – Ол орманды қорғауы тиіс. Ол патша ғой! Аңдардың жиылысын шақырып, қорғаныс шебін ұйымдастыру керек. . . Егер біздің ормандағы барлық бұғылар өздерінің күшті мүйіздерімен айқасқа жиналса жəне барлық күшті еліктер үшкір мүйіздерін оған бағыттаса, барлық күшті қабандар оған азу тістерімен тап берсе, онда біз жеңуіміз керек!» «Иə, егер!.. – деп жауап берді Қарға. – Мен сенің кеңесің бойынша патшаға ұшамын. Маймылды сенде қалдырам. Мен шақырғанша інде қала беріңдер!» (Жалғасы бар) Киелі кітап былай дейді: Сұрақтар ОЛ бір соққымен бұғыны жерге құлатады. Аңды орман мысықтары сияқты аулайды. Құрбандығына дыбыссыз жақындап келеді де, бірден құлатады. ОЛ жиі ағашқа шығып алып, жемтігіне үстінен секіреді. Елікке де, қабанға да, бұғыға да, адамға да қауіпті. Мен ОНЫҢ бөкенді, ізгі бұғылар мен адамдарды қалай өлтіргенін көрдім. ОЛ тіпті жасыл киімді адамды да жеңіп кетті. Жасыл киімді адамдар ОНЫ өлтіргелі жүр. Олар ормандарда жиналады, бірақ таба алмайды, өйткені ОЛ тек қана түнде қозғалады. Ертең ОЛ біздің орманға жетеді».
1. Кірпі, маймыл, қоян қандай қиындықтарға кезікті? 2. Қалақайшының қызы Розаның сөзшеңдігі қалай айтылған? 3. Қайта оралған Қарға қандай хабар жеткіз- ді? 4. Мұқтаждықты қалай шешкен жеңіл: до- стармен бе, жоқ өзің бе? "Жүрер жолын адам жүрегінде жоспарлар, ал оның қадамдарын Жаратқан Ие бағыттар" (Нақыл сөздер 16:9). "Қандай ғанибет – Жаратқан Иені мақтау, Уа, Хақ Тағала, есіміңе əн-жыр арнау, Таң ата жариялап рақымыңды, Кеште де Өзіңнің адалдығыңды, Он ішекті аспапта əсем күй тартып, жетігенмен жəне домбырамен қосылып. Уа, Ием, жаратқандарыңа шаттанамын, Ұлы істеріңе қуана əн саламын
30 31 31 Лесбек Данияр «Біз бір жануя» Жадығұл Рахила Байқоңыр қаласы «Бағоздың егістігіне келген Рут» Кембаев Бағдаулет 7 жас Тараз қаласы «Иман» қауымы «Пейіш бағында Хауаның жыланға азғырылуы» Құралбаева Аружан 6 жас Тараз қаласы «Иман» қауымы «Нұх кемесінен шыққан құс» Бойы қысқа Зақай» Ахметжанов Мадияр Аякөз қаласы Балаларға арналған рухани-танымдық журнал ШАРАПАТ
шілде айынан бастап шығады.
Маусым 4 (22) 2009 Меншік иесі "Литера-М" ЖШС. Директор Мукашов Қ. Бас редактор: Қызылбөрікова А. Журнал Қазақстан Республикасының Мəдениет, ақпарат жəне келісім министрлігінде 05.07.2005 жылы тіркеліп, № 6170-ж куəлігі берілген. Таралымы – 5000 дана. Журнал материалдарын көшіріп басу үшін міндетті түрде редакцияның рұқсаты керек.
050031 Алматы қаласы, п/ж 68 "ШЫҒЫС СƏУЛЕСІ". e-mail: liokaz@pactec.kz www. shsaulesi.at.ua
Р/С 5700834, МФО 190551601, АОФ Нарбанка РНН 600200020998 "Веретельный" баспаханасында басылды. Есік қаласы, Бөлек, Заводская көшесі, 7.
1. Елиезер. 2. Самуил. 3. Ездра. 4. Жосия 26 БЕТ: 1. Есіміміз. 2. Жолдарымен. 3. Айбынды. 4. Қанатының астында. 5. Жəбір. 6. Жаратқанға. 7. Қолдады. Сəлем хат! Саламатсыз ба, «Шарапат» журналы! Сіздерге хат жазып отырған себебім, мен Иса Мəсіхке сенушімін. Жасым 10-да, алтыншы сы- нып оқушысымын. Байқоңыр қаласында тұрамын. Құдай берген да- рын шығар деп ойлаймын, Иса Мəсіхке шығарған өлеңімді қабыл алыңыздар. Жүрегім қуанышқа толғанда шығарған өлеңім. Сен Құдайдың Өзісің, Жүрекке түскен сөзісің. Жүрек төрінен орын ал, Мені түзу жолға сал. Бақытты қыл өмірде, Қуаныш бер көңілге. Тыныш өмір сүрейін, Даңқтап Сені жүрейін. Иса Сені сүйемін, Атың Сенің Киелі. Мейірімдісің баршаға, Рақымың тиеді.
32 Құдайым – қорғаным, Паналар орманым. Сен барда жүректе, Себеп жоқ қорқатын. Қорғадың жаудан да, Өтірік даудан да. Сөзіңе беріксің, Биіксің таудан да. Жидеге барғанда, Ажал тап болғанда, Қорғадың, Құдайым, Жүрдің Сен сол маңда. Ойнаймын, күлемін, Қорықпай жүремін. Ең мықты қорғаушым Құдай бар, білемін.
ЌЎДАЙЫМ – ЌОРЄАНЫМ – –
ÊÓÄÀÉÛÌ – ÊÎÐÃÀÍÛÌ –
жүктеу/скачать 8,17 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|