Байланысты: Б Түсіпқалиев Балалар ауруының пропедевтикасы
2. Сөз сөйлеуінің дамуы (дыбыс, дауыс және т.
б.).
3. Тану қабілеті (мөлшер мен көлемді анықтау, уақыт пен ортаны тану, заттың түр-
түсін ажырату, бір затты жасау, құрастыру, қарым-қатынасты қалыптастыру).
4. Мәдениетті гигиеналық тәртібі (өз еркінше істеуі, ойындары, туған-туысқандарымен және
айналасындағы басқа адамдармен қарым-қатынасы). Мәдени-әлеуметтік жетілуі.
Мектеп жасындағы балалардың жүйке-іс әрекеттерін бағалауды жасына байланысты
мектептің (сыныптың) оқушыға қоятын талабына сәйкес жүргізеді. Жүргізілген зерттеулер
бойынша баланың жүйке-іс әрекеттерін бағалайды:
1. Жасына сәйкес келеді.
2. Жасынан
кейін қалған (аймағы бойынша бұл тұжырымның дәлелін келтіреді және қанша мерзімге
қалыс қалғанын көрсетеді).
3. Жасынан артық дамыған (аймағы бойынша бұл тұжырымды
дәлелдейді, дамуының қанша мерзімге артық екенін көрсетеді).
Көрсетілген шектерді (критерияларды) анықтау үшін төмендегідей тәсілмен жұмыс
жасау керек: әрбір жас (ай) сатыларына сәйкес көрсеткіштерін анықтауға көмектесетін
жағдайлар ұйымдастырып (қозғалуын, сезімін физиологиялық рефлекстер, ойыншықтар
қолданып арнайы тексерулер жүргізу), жоғарыдағы көрсетілген тәсілдерді қолдана
отырып, баланың жүйке-іс әрекеттерінің жетілу деңгейін анықтайды. Егер баланың даму
деңгей барлық көрсеткіштер бойынша жасына сәйкес келсе, оны келесі жас кезегінің
көрсеткіштері бойынша (жоғарғы шекара бойынша) тексеріп, артық даму мөлшерін
анықтайды.
Егер бала жас деңгейіне тән бір дағды игермеген болса, онда оны төменгі жас
кезегінің көрсеткіштерімен тексеріп, қалыс қалу деңгейін анықтайды.
Алынған көрсеткіштер әрбір аймақ бойынша жазылады. Мысалы: 7 айлық бала үшін
— Бк – 7 ай, Бе – 7 ай, Қж – 7 ай, Э – 7 ай, Тс – 7 ай, Сб – 6 ай, И – 7 ай.
ҚОРЫТЫНДЫ: Бала барлық көрсеткіштері бойынша жасына сай дамыған, тек
белсенді сейлеуі 6 айлық бала деңгейінде қалыс қалған. Осы тәртіппен 2–7 жастағы және
мектеп жасындағы балаларға да тұжырым жасалады, содан соң жүйке-іс әрекеттерінің
дамуының тоқырауына әсерін тигізген себептерді анықтайды.