Басқару экономикасы


-ші ой: самса бағасы () самсаға сұраныстың кері анықтайтын факторы болып келеді (яғни коэффициент белгісі теріс болады деп күтілуде). 2-ші ой



бет36/112
Дата24.02.2022
өлшемі1,31 Mb.
#26296
1   ...   32   33   34   35   36   37   38   39   ...   112
1-ші ой: самса бағасы () самсаға сұраныстың кері анықтайтын факторы болып келеді (яғни коэффициент белгісі теріс болады деп күтілуде).

2-ші ой: егер оқу құнын табыстың ауыстырушысы деп есептесек, самса қалыпты немесе нашар тауар болуы мүмкін. Сондықтан, келесі ой туады, оқу құны () самсаға сұраныстың анықтаушы факторы болып келеді, бірақ алдын ала айта алмаймыз, ол тура немесе кері анықтайтын фактор деп (яғни коэффициент белгісі теріс немесе оң болуы мүмкін).

3-ші ой: салқындататын сусынның бағасы () самсаға сұраныстың кері анықтаушы факторы болып келеді (яғни коэффициент белгісі теріс болады).

4-ші ой: университеттің қала ішінде орналасқаны () самсаға сұраныстың кері анықтаушы факторы болып келеді, деп күтілуде.

Енді регрессия нәтижелеріне қарап, коэффициенті теріс болғанын байқаймыз; нақ осыны сұраныс заңына сәйкес біз күткен едік. Самса бағасы (,) өзгерсе, оған деген сұраныс көлемі қарсы бағытта өзгереді. Ол туралы минус белгісі бізге білдіртіп отыр.

Оқу құны коэффициентінің оң белгісі оқу құны мен самсаға сұраныстың арасында тура байланыс бар екенін көрсетеді. Оқу құны жоғарырақ болса, самсаға сұраныс та жоғарылай түседі, және керісінше. Сонымен, самса қалыпты тауар болғаны.

Салқындататын сусындарға бағаның теріс белгісі самса мен лимонад толықтырушы тауарлар екенін дәлелдейді. Салқындататын сусындарға баға көтерілгенде студенттер самсаны аз сатып ала бастайды.Ал салқындататын сусындарға баға төмендесе, самсаға сұраныс өсе түседі.

Енді соңғысы: қала ішінде орналасқан университетте оқитын студенттер қала маңында орналасқан оқу орнындағы студенттерге қарағанда самсаны жартыға жуық (0,544) аз сатып алады.

Алынған регрессия коэффициенттерінің мағыналарына түсініктеме беру елеулі күрделі болып келеді. Әр коэффициент әр тәуелсіз айнымалының бірлік өзгеруіне қарай самсаға сұраныстың қаншаға өзгеретінін байқатады. Мысалы, -0,088 тең болғаны бағаның бірлікке өзгергені сұраныс көлемінің 0,088-ге қарсы бағытта өзгеретінін көрсетеді. Демек, біз алған регрессия коэффициенттеріне сәйкес, бағаның бір бірлікке (150 теңгеге) өсуі самсаға сұраныстың көлемін 8,8-ге (100 х 0,088) төмендетуге алып келеді.

Оқу құнын бір бірлікке өсіру (біздің жағдайда 150 мың теңге) самсаға сұранысты 0,138-ге өсіреді.

Икемділікті еске алып, регрестік талдау нәтижелері нүктелік икемділікті бағалауға өте қолайлы екенін көруімізге болады. Нүктелік икемділікті есептеу үшін келесі формула қолданатынын еске түсірейік:



= x .

Самсаға сұранысты бағалауда тәуелсіз айнымалылардың келесі мағыналарға тең деп ұйғарайық:

- самса бағасы () = 100 (яғни $1,00);

- университетте оқу бағасы бір жылда () = 14 (яғни S14 тыс.);

- салқындататын сусын бағасы ( = 110 (яғни $1.10);

- студенттік қалашықтың орналасқан жері () қала ішінде (яғни = 1)


Осы мағыналарды теңдікке ауыстырып қойсақ, келесіні аламыз:

Y = 26,67 - 0,088 (100) + 0,138 (14) - 0,076 (110) - 0,544 (1) = 10,898, немесе 11 (бүтін санға айналдырсақ).

Алдыңғыда берілген мағыналарды ескеріп, әр айнымалы үшін нүктелік икемділікті келесідей есептеуге болады:

Бағалық икемділік: -0,088 х 100/10,898 = -0,807.

Оқу құны бойынша икемділік: 0,138 х 14/10,898 = 0,177.

Баға бойынша айқасқан икемділік: -0,076 х 110/10,898 = 0,767.


Осы алынған мағыналарға сүйеніп, самсаға сұраныстың икемділігі елеулі төменде, салқындататын сусындар мен самса арасында айқасқан бағалық икемділігі белгілі дәрежеде бар екені туралы айтуға болады. Оқу құны, икемділік коэффициентінің мағынасына (0,177) қарасақ, самсаға деген сұранысқа айтарлықтай ықпалы жоқ.

Біз алған регрессия нәтижелері елдегі университеттерді талғауға негізделген. Қаншалықты осы нәтижелер шын мәнінде бар студенттердің шешімдерін дұрыс көрсететінін анықтау үшін арнайы сыннан өткізіледі. Әр алынған регрессия коэффициентінің маңыздылығын анықтау үшін арналған негізгі тест t-тест деп аталынады.

Тағы бір регрессия нәтижелерін бағалауға арналған статистикалық көрсеткіш – ол аралас корреляция коэффициенті, немесе . Бұл көрсеткіш тәуелді айнымалының өзгеруінің қай бөлігі регрестік теңдігіндегі барлық тәуелсіз айнымалылырдың өзгеру әсерінен туатындығын көрсетеді.

F-тест деп аталатын тағы бір тест -мен бірге жиі қолданады. Бұл тест бөлек коэффициенттерді емес, бүкіл регрессия теңдігінің статистикалық маңыздылығын өлшейді.

Аталған тесттерді қалай жүргізілетіні арнайы көптеген оқулықтарда кең ашылған, сондықтан бұл оқу құралында оған толық тоқтамаймыз.



Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   32   33   34   35   36   37   38   39   ...   112




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет