Басқару психологиясы дербес ғылыми пән
жүктеу/скачать 191,5 Kb.
|
Лекция 1 Психол упарвления каз
- Бұл бет үшін навигация:
- 3. БАСҚАРУДЫҢ ӘДІСТЕМЕЛІК ТӘСІЛДЕРІ.
| Басқару психологиясының негізгі ұғымдары:
Менеджмент – ұйымның маңызды мақсаттарына қол жеткізуге бағытталған келісілген іс-әрекеттер жүйесінің жиынтығы Америкалықтар менеджменттің мәнін «Басқалардың қолымен бір нәрсе жасау» деп анықтайды. Менеджмент – бұл басқару, жетекшілік, бағыт, басқару. Менеджмент ұғымы ағылшын тіліндегі «to management» етістігіне негізделген, ол орыс тілінде «басқару» дегенді білдіреді. Менеджер — басқару функцияларын орындайтын субъект болып табылады Ұйым – 1. Белгілі бір маңызды мақсаттарға жету үшін белгілі бір іс-әрекеттер жүзеге асырылатын құрылым 2. Басқару функцияларының бірі. Басқару психологиясы менеджменттің кешенді ғылымының бір бөлігі болып табылады. Басқару психологиясының мақсаты – ұйымдық жүйелердің өмір сүруінің тиімділігі мен сапасын арттыру жолдарын әзірлеу Басқару психологиясының пәні – негізгі басқару функцияларын орындауда жүзеге асырылатын басшылардың (менеджерлердің) қызметі Басқару психологиясының мазмұны адам қызметінің, топтар мен ұйымдардың тұтастай алғанда психологиялық аспектілерін дамыту болып табылады. Басқару психологиясының қайнар көздері: а) басқару тәжірибесі; б) психология ғылымының дамуы; в) ұйымдар социологиясының дамуы. Адам факторы – бұл адамға, оның мүмкіндіктеріне, тілектеріне, қабілетіне және т.б. Оның маңыздылығы әртүрлі объектілерді басқару процесінде адамның рөлі мен оның мүмкіндіктерінің артуымен анықталады. Басқару неғұрлым күрделі болса, соғұрлым адамның интеллектуалдық функцияларына және басқа да психикалық процестерге, қабылдау мен зейіннен адам өміріне жауапкершілікке дейінгі талаптар өседі. Тәжірибеге адамның психологиялық және психофизиологиялық қасиеттерін ескеретін әдістер енгізілген жерде адам факторы да маңызды. Бұл жағдайда өнімнің бір немесе басқа түрін жасау процесінде ақауларды азайтуға болады. Адам факторын бағаламау, әдетте, өндірістегі өндірістік қақтығыстар санының артуына, кадрлардың тұрақтамауының артуына, жұмыстың сәтсіздігінің артуына, нәтижесінде еңбек өнімділігінің жоғалуына әкеледі. Адам факторын орынды пайдалану, яғни адамдардың жеке, әлеуметтік-психологиялық, психофизиологиялық, мотивациялық ерекшеліктерін ескере отырып, экономикалық шығындарсыз да айтарлықтай экономикалық нәтиже алуға ықпал ете алады. Топтық бірлік, топ бірлігі және басқа да маңызды әлеуметтік-психологиялық құбылыстарды ескере отырып, бұған мысал ретінде шағын топтар құруға болады. Басқару психологиясы мен әлеуметтік психологияның байланысы белгілі. Басқару психологиясының зерттеу объектісі – жеке тұлға ғана емес, сонымен қатар әлеуметтік психологияның ең күрделі құбылыстарының бірі болып табылатын шағын топтар. 3. БАСҚАРУДЫҢ ӘДІСТЕМЕЛІК ТӘСІЛДЕРІ. Басқарудың үш негізгі тәсілі бар: жүйелік, ситуациялық және процесстік. Басқарудың негізгі әдіснамалық тәсілі – жүйелік тәсіл. Оның көмегімен ұйым өзінің барлық ең күрделі байланыстары мен қатынастарымен, сондай-ақ оның барлық ішкі жүйелерінің қызметін үйлестірумен біртұтас тұтастық ретінде қарастырылады. Жүйелік көзқарас бөліктер мен тұтас арасындағы кері байланыс принципін қолдануды талап етеді; тұтас және қоршаған орта (яғни қоршаған орта), сондай-ақ бөліктер мен қоршаған орта арасындағы. Бұл принцип әртүрлі қасиеттер арасындағы өзара тәуелділік диалектикасының көрінісі болып табылады. Ұйымның бірқалыпты жұмыс істеуі көптеген факторларға әсер етеді, олардың ең маңыздысы психологиялық және әлеуметтік-психологиялық құбылыстар. Жүйе - бұл бір-біріне тәуелді бөліктердің бірлігі, олардың әрқайсысы бүтіннің бірегей сипаттамаларына белгілі бір нәрсе береді. Ұйымдар ашық жүйелер болып саналады, өйткені олар сыртқы ортамен динамикалық әрекеттеседі. Жүйелі түрде басқару мәселелеріне қатысты келесі әрекеттерді орындау маңызды: а) зерттеу объектісін таңдау; б) жүйе мақсаттарының иерархиясын анықтау және оның ішкі жүйелер мақсаттарында бейнеленуі; в) ішкі жүйелердің әрқайсысының олар жұмыс істейтін жүйеге ықпалын және жүйенің ішкі жүйе объектілеріне кері әсерін сипаттау; г) зерттелетін ішкі жүйелердің белсенділігін жақсартудың мүмкін жолдарын анықтау. Ситуациялық тәсіл. Оның басқа атауы – «нақты тәсіл» Оны пайдаланған кезде менеджерлер белгілі бір жағдай басқарудың ықтимал әдістерін қолданудың негізі болып табылатындығынан шығады. Сонымен бірге, ең тиімді әдіс – басқарудың берілген жағдайына неғұрлым сәйкес келетін әдіс болып саналады. жүктеу/скачать 191,5 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|