Бақылау – зерттеуші бақылауға және тексеруге жататын белгілерін, қасиеттері мен белгілерін жазып алатын құбылысты мақсатты және жүйеленген қабылдау.Бақылау дамудағы құбылысты талдауға мүмкіндік береді. Бақылаудың ерекшелігі - өмірлік процесті оның барлық алуан түрлілігінде талдау және жаңғырту мүмкіндігі. Көбінесе бақылау ақпарат жинаудың басқа әдістерімен бірге жиналыстарда, митингтерде және т.б. халықтың белсенділік дәрежесін зерттеу үшін қолданылады.
а) сауалнамалық тестілеу субъекті өз пікірін білдіретін (әдетте, екі немесе үш баламалы жауаптар қолданылады) элементтердің (сұрақтар, мәлімдемелер) жиынтығын қамтиды;
б) ашық сауалнамалар субъектінің стандартталған жауабын қарастырмайды, өңдеуді стандарттау стандартты санаттарға ерікті жауаптарды тағайындау арқылы жүзеге асырылады, яғни кейінгі мазмұнды талдау болжанады;
в) Ч.Осгудтың семантикалық дифференциалының түріне сәйкес құрастырылған масштабты әдістер және жіктеу әдістері. Белгілі бір объектілерді (ауызша мәлімдемелер, көрнекі материал, нақты тұлғалар) шкаламен берілген сапаның ауырлығына қарай бағалауды болжаңыз (мысалы, «жылы - суық», «күшті - әлсіз»).
г) репертуарлық торлар сияқты жеке-бағдарланған (идеографиялық) әдістер нысаны бойынша масштабпен, сауалнама әдістерімен сәйкес келуі мүмкін, әңгімелесуге немесе сұхбатқа ұқсас болуы мүмкін.
Құжаттарды талдау
Көбінесе эмпирикалық ақпарат көздеріне кәсіпорындардың ішкі және сыртқы құжат айналымы, аймақтық және салалық статистика, ведомстволық ағымдағы бухгалтерлік есеп деректері, жоспарлар, есептер және басқа да көптеген құжаттық көздер жатады. Бұл гипотезалардың қалыптасуына негіз болатын құжаттарды талдау, олар кейін сұрақ қою, бақылау немесе эксперимент әдістерімен тексеріледі.
Эксперимент
Кез келген эксперименттің мақсаты – құбылыстар арасындағы себепті байланыс туралы гипотезаларды тексеру: зерттеуші белгілі бір жағдайды жасайды немесе іздейді, гипотетикалық себепті белсендіреді және оқиғалардың табиғи ағымындағы өзгерістерді бақылайды, олардың болжамдармен, гипотезалармен сәйкестігін немесе сәйкессіздігін бекітеді.
